Ayşegül Özbek
“Hayat durdu” dediğimiz 2020 hem başladığı gibi hiçbir şey katmadan bitti hem de çok şey alıp götürdü her birimizden. Toplumsal acıların yanında tek tek de çok yaralar açtı.
Covid-19’un ortaya çıkardığı koşullar nedeniyle pek çok alanda olduğu gibi kültür-sanat alanında da zor bir yıl olarak kayıtlara geçti.
Koronavirüs gölgesindeki 2020’nin geriye bıraktığı marazaları en iyi onaran, onaracak olan şeylerden biri de sanat kuşkusuz.
“Bugünleri atlattıktan sonra en çok sanata ihtiyaç duyacağız” demişti Tiyatro Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı Iraz Yöntem. Bir sosyal medya kullanıcısı “Ah bi müze gezmek.. Tiyatroya gitmek..Ne çok özleniyorsunuz” diye yazmıştı.
Hatırlayalım, karantinanın başında “evlerdeyiz, güvendeyiz” diyerek mesajlar veriliyorken sanatı evlere taşıyordu çoğu kurum ve sanatçı.
Müzisyenler evlerinde sosyal medya hesaplarından canlı konserler verdi, müzeler interaktif olarak kurumlarının kapılarını ziyaretçilere açtı, filmler online gösterim yaptı, zoom’dan sanat konuşmaları, tiyatro oyunları, kitap okumaları…
Türkiye’de ilk koronavirüs vakası açıklanmasından kısa süre sonra “Setler durdurulmalı” çağrısı yapmaya başladı meslek örgütleri. Kimi yapım şirketleri setleri durdurdu. Yeni bölümleri yayınlanamayan diziler yerine başta TRT, 90’larda çocuk olanların, nostalji sevdalılarının rüyası eski dizileri sıraladı bir bir. “Perihan Abla”dan, “Gülşen Abi”ye, “Yeditepe İstanbul”dan, “Ferhunde Hanımlar”a…
Hatta “Aşk-ı Memnu’cu”lar bilmem kaçıncı kez izledi biricik dizilerini bu sayede tekrar.
Her şey başta çok güzeldi belki de… Evlerde, konforlu alanlarımızda sanat etkinliklerini takip ediyorduk, ancak aylar geçtikçe konu kültür-sanat emekçilerinin mücadelesine dönüştü.
Yasaklar ve karantina en çok da tiyatro oyuncularını, müzisyenleri, sahne sanatçılarını, set emekçilerini etkiledi. Oyunlar sahnelenmedi, canlı müzik yapılan mekanlar kapandı, konserler durdu.
Devlet ya da özel sektör çeşitli destek paketleri açıklasa da bu yeterli olamadı. Başta özel tiyatrolar olmak üzere çeşitli kurumlar izleyenlerden de destek bekledi. Tiyatrocular “Susma” eylemine başladı. Ulusal ve uluslararası festivaller iptal edildi, ertelendi, bir kısmı online yapılacağını açıkladı.
Sanatçılar da pek çok emekçi gibi ekonomik olarak zor günler yaşıyor hâlâ.
Malkovich’te eldiven, İmamoğlu’ndan kolonyaİstanbul’a bir dizi sanatsal etkinlik için gelen ABD’li oyuncu John Malkovich’i İBB Başkanı İmamoğlu Emirgan’daki Beyaz Köşk’te ağırladı. Koronavirüs önlemleri kapsamında eldiven taktığı gözlenen Malkovich’e kolonya ikramında bulunuldu. |
|
15 Mart – Koronavirüs salgını nedeniyle kültür sanat alanında yaşanan iptaller üzerine Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, özel tiyatroların temsilcileriyle bir araya geldi.
16 Mart- Sinema, televizyon ve reklam sektörü çalışanları Türkiye’de yeni tip koronavirüs vakalarının açıklanmasının ardından setlerin geçici süre durdurulması talebinde bulundu. Sosyal medyada da #SetlereAraVerilsin etiketiyle kampanya başlatıldı.
17 Mart – Dizi, film ve reklam alanında çalışan on iki sendika ve dernek ortak bir açıklama yapmış ve her bir çalışanın potansiyel taşıyıcı olma ihtimali karşısında tüm çalışmaların en az 2 hafta ertelenmesi gerektiği vurgulanmıştı. Limon Yapım ve BKM yeni tip koronavirüs salgınına karşı setlerini durdurduklarını açıkladı.
27 Mart – İstanbul’un en eski iki bağımsız sinema salonu; Kadıköy’deki Rexx ve İstiklal Caddesi’ndeki Atlas kapanıyor. Koronavirüs salgını nedeniyle kapılarını kapatan iki sinema da son zamanlardaki mevcut koşullar nedeniyle de bilet satışı sıkıntısı çekiyordu.
11 Mayıs- #BizdeYerinAyrı seyirci destek programı ile tiyatroseverler, yeni sezonda tiyatrolarda yerlerini önden alarak bugünden tiyatroların, tiyatro oyuncularının ve tiyatro emekçilerinin yanında olabilecek.
22 Mayıs – Pandemi nedeniyle çalışmaları kesintiye uğrayan yapımların, kamera arkası çalışanlarına Netflix, İKSV ve Sinema-TV Sendikası işbirliğiyle 4 milyon TL tutarında destek dağıtılacak. Netflix’in 4 milyon TL’lik katkısıyla oluşturulan desteğin yönetimini ve dağıtımını İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) ve Sinema Televizyon Sendikası üstlenecek
Tiyatrocular ‘sustu’: Pandemi işsiz, devlet yalnız bıraktıSeslerini duyurmak için her gün Moda Sahnesi önünde susma eylemi yapan tiyatrocular hem devlete hem de sessiz kalan meslektaşlarına sesleniyor: “Kalıcı çözüm için hep birlikte hareket etmeliyiz.” |
|
4 Eylül – Koronavirüs pandemisi sırasında film festivallerinin tarihlerinde hiç olmadığı kadar kötü bir dönem geçiridiğini savunan Uluslararası Film Yapımcıları ortak bir bildiri yayınladı.
10 Eylül – Gece 12’den sonra cafe, bar ve restoranlarda her türlü müzik yayınının yasaklanması üzerine sektör çalışanları profillerini kırmızı yaparak kararı protesto ediyor.
17 Eylül – Yüzlerce müzisyen, koronavirüs salgınında sektörün geldiği son durum ile ilgili, #MüziğeSesVer diyerek ortak bir çağrıda bulundu.
24 Eylül – Sinema TV Sendikası, #ÖnceSağlıkSonraÇekim diyerek, 12 dizi, 4 reklam ve 1 sinema filmi olmak üzere toplam 17 farklı sette 42 pozitif vakanın olduğunu ve 1 kişinin öldüğünü açıkladı.
Bocelli’den ‘Umut İçin Müzik’ konseri |
|
| İtalyalı tenor Andrea Bocelli, koronavirüs salgını nedeniyle kapalı olan Milano’daki Duomo Katedrali’nde verdiği konseri yaklaşık 2.6 milyon kişi izledi. Bocelli’nin Youtube kanalında canlı yayınlanan “Umut İçin Müzik” başlıklı konser, şehrin ve Milano’nun Duomo Katedrali’nin davetiyle Paskalya Pazarında (12 Nisan 2020) gerçekleşti. |
1 Aralık – Oyuncular Sendikası, pandemi döneminde sektör çalışanlarının kaderine terk edildiğini belirterek, “Sektörü görmezden gelmeyin, meslektaşlarımızı ve haklı taleplerimizi görmezden gelmeyin! Bizi görün ve artık gereğini yapın!” dedi.
Müzisyenler: Devletin istediği dilenci toplumPek çok müzikhol, bar, pavyon emekçisi müzisyen, dansçı, rodi, tonmaister pandemi nedeniyle aylardır işsiz. Kültür Bakanlığı’nın bin liralık yardım paketiyle ilgili olarak çoğu tepkili olsa da günlük yevmiyeyle çalışan emekçiler için az da olsa bir merhem olacağı görüşünü bildiren de var. |
|
Salgındaki ilhamla sanatçılar üretimlerine devam etti.
“Yüzüklerin Efendisi” filminde Gollum karakterini canlandıran İngiliz oyuncu Andy Serkis, yeni tip koronavirüs salgınında yardım toplanması için “Hobbit” kitabını baştan sona canlı okudu.
Hikâye anlatıcılığını merkeze alarak bireysel hafızaya odaklanan sanatçıların kimisi camına her gün açıklanan vaka sayılarını çizdi, kimi pandeminin yarattığı duygu durumunu kolajlara aktardı, kimisi eski fotoğraflarını ziyaret ederek onları tekrar renklendirdi.
Barcelona Tiyatrosu’nda sezonun ilk konseri bitkilereÜnlü opera binasındaki kırmızı kadife koltuklarda bu sefer insanlar yerine 2 bin 292 bitki yerini aldı. Konserle ilgili olarak kavramsal sanatçı Ampudia, “İnsanlığın önemli bir bölümü kendini kapattığı sırada doğa, terk ettiğimiz alanları işgal etmek için ileriye doğru süzüldü” dedi. |
|
Aslı İnandık, Naz Çağla Irmak, Can Evrenol, Nilipek, Ali Elmacı gibi tanıdık isimlerin de yer aldığı “Beklenmedik” sanat projesi, bireysel evde olma halini kolektif bir duyguya dönüştürüyor.
Çoğumuzun hayatında ürettikleriyle iz bırakan sanat insanları aramızdan ayrıldı. Muhterem Nur, Timur Selçuk, Kirk Douglas, Muzaffer İlhan Erdost, Ulay, Suat Yalaz, Abdullah Turhan, Güler Yücel, Cengiz Bektaş, Albert Uderzo, Çağlan Tekil, Nevzat Erkmen, Hikmet Dikmen, Mory Kante, Ayşegül Atik, Recep Aktuğ, Jale Aylanç, Eddie Van Helen, Little Richard, Haldun Boysan, Ennino Morricone, Adalet Ağaoğlu,Seyfi Dursunoğlu,Olivia de Havilland, Oruç Aruoba, Alan Parker, Üstün Asutay, Cihan Murtezaoğlu, Birol Ünel, Hikmet Karagöz, Sean Connery, Kim Ki-duk, Erkut Taçkın…
Mory Kante’nin efsane şarkısı “Yeke Yeke.”
2020’nin ilk önemli sanat olayı, Marina Abramoviç’in “Akış/Flux” sergisi 26 Nisan’a kadar Sakıp Sabancı Müzesi’nde meraklısıyla buluştu. Sanatçının Türkiye’deki bu ilk sergisinin “Akış / Flux” isminin arkasında “güç”, “akım”, “dönüşüm”, “hareket” ve “topluluk” gibi performans sanatı için temel öneme sahip kavramlar bulunuyor.
https://youtu.be/fregObNcHC8
Nirvana’nın solisti Cobain’in, MTV Unplugged performansında çaldığı 1959, Martin D-18E model gitarı, Avusturyalı iş insanı ve Rode Mikrofon’un kurucusu Peter Freedman satın aldı.
İtalyan ressam Gentile Bellini’nin 1480’de yaptığı Fatih’in başka bir kişi ile resmedilen tek portresi, İngiltere’nin başkenti Londra’daki dünyaca ünlü Christie’s Müzayede Salonunda alıcıların beğenisine sunuldu. Eseri İstanbul Büyükşehir Belediyesi satın aldı. Yapıt, 400-600 bin sterlinden satışa çıktı.
Güney Koreli yönetmen Bong Joon-ho’nun “Parazit”i En iyi Film, En İyi Yönetmen ve En İyi Özgün Senaryo ödüllerini alması Oscar tarihinde bir ilk oldu. İngilizce dışında çekilen bir filme bu ödüllerin değer görülmesi snema eleştirmenleri tarafından “Akademi’nin değişim rüzgarı” olarak tanımlandı.
12 bin yıllık tarihe sahip Hasankeyf’in Ilısu Barajı nedeniyle sular altında kalmasının ardından yeni görüntüleri paylaşıldı. Hasankeyf için mücadele veren Hasankeyf Koordinasyonu’ndan gazeteci Mehmet Kızmaz da “Tek bir Hasankeyf vardı, onu da kaybettik” dedi.
Lee yaptığı açıklamada, “Afrika diasporasından Cannes jürisine ve ana film festivaline başkanlık yapan ilk kişi olmaktan onur duyuyorum. Barış ve Sevgiyle..” dedi.
Bonn’lu bir dünya vatandaşı, müzisyen, hümanist, vizyoner, doğa dostu… Ludwig van Beethoven’ın 250. doğum yılı tüm dünyada farklı etkinliklerle kutlandı.
İBB Şehir Tiyatroları Gaziosmanpaşa Sahnesi’nde sahnelenecek olan “Bêrû” (Yüzsüz) adlı Kürtçe tiyatro oyunu, Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı tarafından yasaklandı. TJN tiyatrocularından Ömer Şahin, hukuki ve yasal bütün kanalları işleteceklerini söyledi.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, sanatçı Jülide Kural’ın Selahattin Demirtaş’ın “Devran” kitabını sahneye taşımasının ardından etkinliğe katılanları hedef aldı.
Berlin Film Festivali gelecek yıldan itibaren oyunculuk ödüllerinde cinsiyet ayrımı yapmayacağını duyurdu. İlk defa performans ödülleri cinsiyet ayrımı gözetmeyen bir şekilde tanımlanacak ve En İyi Erkek Oyuncu, En İyi Kadın Oyuncu ödülleri yerine, “En İyi Performans için Gümüş Ayı” ve “En İyi Yardımcı Performans için Gümüş Ayı” verilecek.
Kaynak: BİANET
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…
