Koronavirüs pandemisinin etkisini inceleyen araştırma, Covid ölümlerinin dünya genelinde 28 milyon yıllık yaşamın kaybedilmesine neden olduğunu gösterdi. Oxford Üniversitesi 37 ülkede ölümleri inceledi. Araştırmada Covid ölümleri ve hangi yaşta gerçekleştikleri derlendi. Çok sayıda ülkede Covid nedeniyle yaşam beklentisi süresi düşerken erken ölümlerin sayısında ciddi bir artış meydana geldi. Araştırmacılar, Covid’in tam etkisini anlayabilmek için ülkelerdeki fazladan ölümleri saymanın yeterli olmayacağını, erken ölüm sayılarının da incelenmesi gerektiğini söyledi. Araştırmacılar, tespit ettikleri sayının çok daha fazla olabileceğini Asya, Afrika ve Latin Amerika’nın veri eksikliği nedeniyle eklenmediğini belirtti. Araştırmaya göre, 2005 ve 2019 yıllarında yaşam beklentisi kadınlarda ve erkeklerde araştırılan tüm ülkelerde arttı. 2020’de ise Yeni Zelanda, Tayvan ve Norveç dışındaki bütün ülkelerde yaşam beklentisi düştü. En büyük düşüş 2.33 yılla Rusya’da gerçekleşti.
***
Bilim Kurulu toplantısı sonra Sağlık Bakanı Fahrettin Koca alınan kararları açıkladı: mRNA aşısı olmuş olup 2. dozdan itibaren 6 aya kadar süre geçmiş kişilere risk grupları önceliklendirilerek hatırlatma dozu yapılmasının uygun olacağına karar verildi. Bu gruplar; a) 60 yaş üzerindeki vatandaşlar, b) 18-60 yaş arasında olup kronik hastalıkları olanlar, c) Başta sağlık çalışanları olmak üzere yüksek riskli mesleklerde çalışanlar. İleri yaştaki vatandaşlarımız ve anne adaylarımızın aşıları eksik kalmamalı.
***
Türkiye’de salgın hala kontrol altına alınamadı. Yeni vaka bildirimi ve günlük can kaybı yüksek hızda devam ediyor. Son 24 saatte yeni vaka sayısı 29 bin 794 kişi ve Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 246 kişi oldu. Toplam vaka sayısı 8 milyon 122 bine yaklaşırken toplam can kaybı ise 71 bin 298 kişiye yükseldi. Günlük test sayısı 363 bin civarında. Aktif hasta sayısı 467 bin 304 kişi, Bu sayı bulaş tehdidinin devam edeceğini gösteriyor.
***
Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer, Kovid-19 nedeniyle bugün itibarıyla kapalı olan sınıf sayısının 1721 olduğunu belirterek, “Sistem kendi kendini kapatana kadar okullar açık olacak. Eğer 850 bin sınıfın tamamı bu prosedür çerçevesinde iki vakayla kapanıyorsa okullar kapanmıştır. Onun haricinde sistem sürekli rutinde. 10 günlük periyotlarla bazı sınıflar açılıyor, bazı sınıflar kapanıyor. Şu anda tüm sınıfları kapalı olan tek bir okulumuz yok” dedi.
***
Aşı yapılacak nüfus alt sınırının 12 yaşa indirilmesi, 3. doza rağmen halen günlük 1 milyon doza ulaşabilmiş değiliz. Günlük yapılan aşı sayısı hafta içi günlerde 150 -200 bin aralığında seyrederken hafta sonları 100 bine kadar geriliyoruz. Sağlık Bakanlığı hızlı ve etkin aşılama için herhangi bir çaba göstermiyor, aşılama kendi ritminde devam ediyor. Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre: ‘’ 3 Kasım saat 19:00 itibariyle son 24 saatte 167 bin 832 doz aşı uygulandı. Türkiye’de bugüne kadar, 55 milyon 513 bin 911 birinci doz, 48 milyon 927 bin 418 ikinci doz, 11 milyon 250 bin 821 üçüncü doz aşı uygulandı. 18 yaş üstü nüfusa göre birinci doz Türkiye ortalaması %89,4 ikinci doz ortalaması %78.9 oldu. Rize’nin ikinci doz aşı oranında yüzde 75’in üzerine çıkarak “mavi kategori”ye geçti’’
Oysa sağlık otoriterleri tüm nüfusa göre aşı oranın hesaplanmasını öneriyor. Böyle ele alırsak birinci doz aşı oranı % 66.4, ikinci doz ise % 58.5 olduğunu görürüz. Buna göre salgını kontrol için hedeflenen nüfusun %70’inin ikinci dozu yaptırması hedefinin oldukça gerisindeyiz. Bölgeler ve iller arasında ciddi eşitsizlik devam ediyor. Mülteciler ve ötekileştirilen topluluklarda ne kadar aşı yapıldığı verisine ulaşamıyoruz. Dahası Delta varyantı nedeniyle bu oranın en az %85 olması gerektiği iddia ediliyor. Türkiye özgünlüğünde istatistik krtik bir konuda 2 doz Sinovac yapılanların ‘ikinci doz aşı oranı’ hesaplanmasına dahil edilmesi. Salgın kontrolü için iki doz Sinovac’ın yeterli olmadığı kabul ediliyor, bu nedenle bu kişilerin 3.doz aşı olunca (Sinovac ya da Biontech) hesaplamaya dahil edilmesi daha gerçekçi değerlendirmeyi sağlayacaktır. Özellikle yaşlı nüfusun 3. doz aşılanması konusunda ciddi sorunlar olduğunu sahadan elde ettiğimiz verilerle söyleyebiliriz.
***
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Hindistan’da biyoteknoloji şirketi Bharat Biotech tarafından üretilen Covid-19 aşısı Covaxin’in acil kullanımına onay verdi. Covaxin’in ikinci dozdan 14 gün sonra virüse karşı yüzde 78 etkili ve kolay depolanması bağlamında düşük ve orta gelirli ülkeler için son derece uygun bir aşı olduğunun altı çizildi.
***
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aile Hekimliği Kolu Sekreteri Dr. Sibel Uyan, çalıştığı aile sağlığı merkezinde artık günde bir flakon (6 kişilik aşı paketi) bile aşı yapmadıklarını anlatıyor: “Günde ortalama 12-13 flakon aşı yaparken, bugün bir flakon yapabilir miyiz endişe ediyoruz. Geçen gün altı kişiyi yan yana getiremedik, bekleyenleri gönderdik. Çünkü altı kişi bir araya gelmeden bu aşıları yapamıyoruz.”
TTB Merkez Konseyi üyesi Dr. Kazım Doğan Eroğulları’na göre, toplum bağışıklığının sağlanabilmesi için, en geç 3-4 ay içerisinde toplumun yüzde 70’inin aşılanabilmesi gerekiyordu ancak Türkiye, bu hedeften çok uzakta kaldı: “Ocak ayında başlayan aşılama çalışmalarında yaklaşık 10 ayı geride bıraktık ve biz halen belli bir seviyeye ulaşamadık. İlk dozunu Ocak’ta olanlar halen aşılı sayılıyor. Aşılamada tam bir kaotik durum var.”
Prof. Murat Akova, “Türkiye’de yapılan iki doz aşı sayısı içerisinde, iki doz Sinovac aşısı olan nüfus da bulunuyor. Fakat iki doz Sinovac aşısının pratik olarak bir etkisi kalmadı. Dolayısıyla şu anda Türkiye aşılama oranı açısından oldukça gerilerde” diyor.
***
Prof. Akova, iki doz aşı olmanın koronavirüse karşı korunmak için yeterli olmadığını ve aşıların belli aralıklarla yeniden uygulanması gerektiğini anlatıyor: “Sinovac’ın etkisi, ikinci dozdan sonra on dördüncü haftadan itibaren giderek azalıyor. İki doz Biontech aşısından sonra beşinci ayda hafif orta şiddetteki hastalığa karşı koruyuculuk yüzde yirmi iki düzeyine düşüyor. Bu çok dramatik bir azalma. Buna karşılık beşinci ayda üçüncü doz yapılmış kişilerde bu koruyuculuk birdenbire yüzde doksan üçe çıkıyor. Yani öyle gözüküyor ki Biontech aşısında 4-6 ayda bir hatırlatma dozu gerekecek. Sinovac’ta bu süre daha da kısa. Belki Sinovac’ın ya da buna benzer inaktive aşılara iki dozla değil, üç dozla başlanması gerekecek. Yani hangi aşı olursa olsun, beşinci altıncı ay civarında etkileri belirgin derecede azalıyor.”
***
Covid-19 vakalarında yeniden artış başladı. Farklı coğrafyalarda pandemi sık görülmeye, sık öldürmeye ve yaşamı altüst etmeye devam ediyor. Toplam vaka sayısı 248 milyon 798 bine yaklaşırken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 36 binin üzerine çıktı. Aktif hasta sayısı 18 milyon 340 bin civarında. Yüksek aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ciddi olduğunu gösteriyor. Küresel düzeyde son 24 saatte 483 bin 858 kişiye Covid-19 tanısı konurken 7 bin 800 civarında kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Ülkelere göre yeni vaka sayısı şöyle: ABD (75.6 bin), İngiltere (41.3 bin), Rusya (40.4 bin), Türkiye (29.8 bin), Almanya (26.5 bin) Ukrayna (23.4 bin), Brezilya (14.7 bin), Hindistan (14 bin), Polanya (10.4 bin), İran (10.4 bin) ve Fransa (10.1 bin).
***
Almanya ve Yunanistan’da Koronavirüs vakalarındaki artış nedeniyle aşı olmayanlara yönelik yeni tedbirler getirilmesi kararlaştırıldı. Almanya ve Yunanistan’da yeni tedbirler kapsamında, iş yerlerinde aşı olmayanlardan düzenli olarak PCR testi ibraz etmeleri istenecek. Yunanistan’da halka açık kapalı alanlara sadece PCR testi olanların girmesine izin verilecek. Ayrıca özel ve kamu sektöründeki tüm aşısız çalışanlar, masrafları kendilerine ait olmak üzere haftada 2 kez PCR testi yaptırmak zorunda kalacak.
***
Sağlık Bakanlığı ve YouTube iş birliğiyle, YouTuberların Koronavirüs Bilim Kurulu üyelerine Kovid-19 aşıları hakkında merak edilenleri sordukları videolar hazırlandı. Proje kapsamında, YouTube içerik üreticileri ile Koronavirüs Bilim Kurulu üyeleri bir araya geldi. “Aşı Ol, Sevdiklerine Yakın Ol” temasıyla uzman görüşlerine yer verilen videolar hazırlandı. Proje ile gençlerin sorularının cevaplanmasını sağlamak ve aşı olmanın önemini bilgilendirici mesajlar yoluyla hatırlatmanın amaçlandığı açıklandı. Hazırlanan videolarda, YouTube’un içerik üreticileri, Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu üyeleriyle Kovid-19 hastalığı ve aşıları hakkında merak edilen konular üzerine konuştu, uzmanlara Google’da en çok aranan soruları sordu. Bu sorulardan bazıları, “Kovid-19 gençleri daha az mı etkiliyor?”, “BioNTech aşısı olanların kolunda metal kaşık duruyor mu?”, “Aşılar kısırlık yapar mı?”, “Gençler Kovid-19’u kolay atlatıyor mu?”, “Kovid-19’un çocuklarda görülme sıklığı nedir?”, “Kovid-19 aşıları pıhtı oluşmasına ve kalp krizine sebep olur mu?”, “Yurt dışında yaptırılan Kovid-19 aşısı Türkiye’de geçerli mi?”, “Kovid-19 aşılarının gelecekte yan etkileri olur mu?”, “Kanser hastaları Kovid-19 aşısı olabilir mi?”, “Gebeler ve emziren kadınlar Kovid-19 aşısı olmalılar mı?” oldu.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 08.00) alıyoruz.
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…
