İkinci Yüzyılın İktisat Kongresinin sonuç bildirgesi birçok yönüyle tartışılmaya devam ediyor. İktisatçı Dr. Aydın Arı genel bir değerlendirmenin ardından bildirgedeki eksikliklere dikkat çekti.
Arı sonuç bildirgesinin şu samimi itirafını içermesi gerektiğini vurguladı: “Neoliberal politikaların yürürlükte olduğu kapitalist üretim ilişkileri düzeninde yaşayan bir ülkedeyiz. Yarım yamalak işle(me)yen bir temsili parlamenter demokrasi var. Bunu restore etme iddiasında olan bir ittifakın yine aynı biçimde ‘Ekonomi politikalarını nasıl restore edeceğine ilişkin bir metindir bu’ demesi gerekirdi sonuç bildirgesinin.”
Biraz karışıklıklar, tutarsızlıklar, çelişkilerin olduğunu, bildirgenin doğrudan bir şey söylemediğini belirten Arı, “Yine de ekonomik problemlerin belli bir kısmının eklektik de olsa alt alta yazıldığını belirtmek gerekir” dedi.
İlke ve kararların yeniden ele alınıp tartışılması gerektiğini söyleyen Arı, “olumlu bir tarafı, Türkiye’de eksik de olsa birçok iktisadi politik ve sosyal meseleyi alt alta yazması. Meraların işgal edildiğinden, bir takım kamusal alanlara el konulduğundan, konut hakkının soylulaştırma ve mülksüzleştirmeye kurban edildiğinden bahsediyor. Ancak şunu da örnek vereyim, mesela ‘Stratejik Planlama Teşkilatının kurulması’. Bir planlama örgütünün olması olumludur her zaman. Ama ‘Stratejik’ dediğinde, benim gibi sosyalistlerin yüzü buruşur hep. Mevcut hükümet de neredeyse 20 yıldır stratejik planlarla iş yapıyor. Ne farkı var? Neden planlamanın kendisi sıfatsız kullanılmıyor?” dedi.
Diğer mesele olan “Sosyal güvenlik ve sağlık düzenlemeleri, aktüerya dengesi gözetilerek yurttaşların yaşam kalitesini geliştirecek şekilde yeniden yapılandırılacaktır” maddesine ilişkin ise Arı şunları söyledi: “Aktüerya dengesini gözettiğinde piyasaya teslim etmiş oluyorsun. Mesele işte bu. Mevcut hükümet de bunu yapıyor. Aktüerya dengesi izin vermediği için sosyal güvenlik ve sağlıkta katkı payları alıyor, sağlığı özelleştiriyor, birçok kalemi dışarıda bırakıyor. Yine mevcut hükümetten farklı bir şey söylemiyor”.
Yerel yönetimlere ilişkin politik önermenin “çekingenliği” üzerine konuşan Arı şunları vurguladı: “Yerel yönetimlerin bütçe ve yetkileri artırılacak, merkezle ilişkileri yeniden tanımlanacak, salt temsili demokrasi yerine, hayatın her alanını kapsayan yerel yönetimler demokrasisi belediyeler eliyle güçlendirilecektir. Halkın yerelde kendi yaşamıyla ilgili kararlar alması sağlanacaktır” maddesinde söylenen bütçeyi ve yetkiyi artırmak meselesi tartışmalı konu. İktidara geldiğinde bunu başarabilecek misin? Yoksa şimdi el koyulan HDP’li belediyelerin ancak açık bir biçimde dile getirebildiği özerklik talebi ya da Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı gibi gerçek olgularla karşılaştıklarında ‘Ya o kadar da özerk olmaları gerekmiyor yerel yönetimlerin’ mi denilecek? Göreceğiz.
Yerel yönet meselesine dair bildirgenin biraz utangaç kaldığını ifade eden Arı şu tespiti yaptı: “Yerel yönetimlerin merkezi iktidarla ilişkisine dair temel problematik alanları ve çözümüne ilişkin önermeleri doğrudan ortaya koyamıyor. Kaldı ki hepimizin de bildiği gibi, İzmir Büyükşehir Belediyesi hizmetlerinin önemli bir kısmı merkezi hükümetin engellemeleriyle aksıyor sürekli. ‘Ben yaparım sana yaptırmam’ diyen merkezi hükümetin vesayetinden nasıl kurtulacağımıza ilişkin daha net politik önermelere ihtiyacımız var.”
Alınan kararlar, yazılan ilkeleri değerlendirmeden önce Arı, “ortak akıl” söylemini eleştirdi: “Ortak akıl diye bir şey yok. Bu kavramı artık kullanmaktan vazgeçmeli. Ortak akıl sahibi olmak zorunda değiliz, ortak aklı inşaya gayret etmek zorunda da değiliz. ‘Sınıflı, zümreli, kaynaşmamış’ bir toplumda ortak akla sahip olmayalım zaten. Toplumdaki farklı sınıfların akılları bir olmasın. Kongredeki işçi temsilcileri haftalık 35 saat çalışma süresi teklif ederken sanayi, tüccar ve esnaf temsilcileri reddediyorsa ortak akıl zaten yoktur. Bunu açıkça koymak lazım” dedi.
Doktor Arı, metnin doğa ve ekoloji vurgularına ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı: “Kongrede vücut bulan ittifak, kendisini en azından antroposentrik olmayan paragraflar üretme aşamasına getirmiş. Çok iyi; ama orada alınacak çok yol var. İklim değişikliği ve ekoloji meselelerinden bahsetmeye başladığınız anda büyüme, kalkınma hedeflerini de sorgulamaya başlamanız lazım. Bir sermaye birikim rejiminin doğanın talanı üzerinden sürmesinin nasıl engelleneceğine ilişkin bir önerme yok bildirgede. Doğayla dost olmak aşamasını geçeli epey oldu. 1970’lerin ortalarından beri dünya kapitalist sistemi artık doğayla dost olma politikaları önerdiğinde komik hale geliyor. Çünkü ortadan kaldırdığımız bir doğayla tekrar dost olmamızın imkanı yok.”
Kongrenin bir diğer tartışmalı konusu olan ve bir işçi delegesinin şerhiyle kabul edilen, “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başta olmak üzere ekonomi ile ilgili düzenleyici ve denetleyici kurumların araç bağımsızlığı sağlanacaktır” maddesine ilişkin ise Arı şu tespiti yaptı: “Bu ana akım iktisat felsefesinin temel önermesi. Bu kongre için davetli olan konuşmacıların mensubu oldukları ortodoks çizginin savunduğu şey bu. Merkez Bankasının araç bağımsızlığı. Merkez Bankasının bağımsızlığı neoliberal bir mit. Bu fikre geri dönmek isteyen ama onun ne işe yarayacağını açıkça ortaya koyamayan bir metin.”
Eksikler üzerinden örnekler sunan Arı, “Konut politikasından bahsedip de konut fiyatları ve kiralara ilişkin, barınma hakkıyla bağlantısına dair herhangi bir şey söyleyememek metnin temel problematiği. Diğer bahislerin de çoğunda benzer bir problem var. Şurası sorunlu diyor ama halkın lehine kararı alınmış bir düzenlemeye işaret etmiyor. ‘Kira kontrolü’ teriminin, önermesinin geçmediği bir iktisat kongresi sonuç bildirgesi halkımızın hiçbir işine yaramıyor. 8 bin 500 TL asgari ücretin olduğu bir ülkede konut kiralarının bu kadar yüksek olmasının önlenmesine ilişkin bir politika önermesinin olmamasını örnek veriyorum. Bir takım kararlar, niyetler var ama birçok yerde neyin nasıl yapılacağına ilişkin ipuçları sezinlenmiyor” dedi.
Kaynak: EVRENSEL – Dilek OMAKLILAR
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…