AB liderleri bugünkü görüşmelerinde Belarus’a yaptırım uygulanıp uygulanmamasını görüşecek. Üst düzey bir AB yetkilisi olayı “uçak kaçırma” olarak nitelendirdi.
Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, “Bir sivil yolcu uçağını kaçırmak benzeri görülmemiş bir devlet terörüdür, cezasız kalmamalıdır” dedi.
Letonya ve Litvanya, Belarus hava sahasının “tehlikeli” ilan edilmesi çağrısında bulundu, Letonya Dışişleri Bakanı Edgars Rinkevics ise hava sahasının bütün uluslararası uçuşlara kapatılması gerektiğini söyledi.
Ryanair’in merkezinin bulunduğu İrlanda’da Başbakan Micheal Martin, olayla ilgili olarak “Kesinlikle kabul edilemez” diye konuştu.
ABD Dışişleri Bakanlığı açıklamasında “şok edici bir eylem” ifadesini kullandı.
ABD’nin Belarus Büyükelçisi Julie Fisher da, Twitter hesabından paylaştığı mesajda “(Belarus lideri) Lukaşenko’nun sahte bomba ihbarı ile bir gazetecinin gözaltına alınması için savaş uçağı göndermesinin tehlikeli ve tiksindirici” olduğunu söyledi
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise olay için “ciddi ve tehlikeli” yorumunu yaptı.
BM Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO), “kaygı verici” olarak nitelediği zorunlu inişin “Chicago Sözleşmesi’ne aykırı olabileceği” yorumunu yaptı. Chicago Sözleşmesi, hava sahalarının ve uçakların güvenliğini belirleyen kuralları oluşturuyor.
KAYNAK: REUTERS
‘İdam cezasından korktuğunu söyledi‘
Ryanair havayolu şirketine ait yolcu uçağı Pazar günü, Yunanistan’ın başkenti Atina’dan Litvanya’nın başkenti Vilnius’a gidiyordu.
Belarus Litvanya’ya giden uçağın yolunu, hava sahası üzerindeyken bir savaş uçağıyla kesti. “Bomba tehdidi” iddiasıyla Minsk’e inmeye zorladı.
Uçakta bulunan muhalif gazeteci, Nexta grubunun eski editörü 26 yaşındaki Roman Protasevich gözaltına alındı.
Görgü tanıkları gözaltına alınan gazetecinin çok korkmuş göründüğünü ve yanındaki yolculara idam cezasına çarptırılabileceğini söylediğini anlattı. Belarus, Avrupa’da hala idam cezasını kaldırmamış tek ülke.
Ryanair’e ait uçak, gazetecinin gözaltına alınması sonrasında yoluna devam etti ve Litvanya’nın başkenti Vilnius’a planlanan varış saatinden yaklaşık yedi saat sonra, yerel saatle 21.25’te vardı.
Litvanya’ya inen uçaktaki yolcular Minsk’te geçirdikleri zamanın ‘sakin’ olduğunu söyledi ama kendilerine bilgi verilmediğini ifade etti. Bir yolcu Protasevich’in ‘çok korkmuş göründüğünü’ söyledi ve “Doğrudan gözlerine baktım çok üzgündü” dedi.
Fransız haber ajansı AFP’ye konuşan bir diğer yolcu Monika Simkiene de, “İnsanlara döndü ve idam cezasıyla karşı karşıya olduğunu söyledi” diye konuştu.
İnsan hakları savunucuları, uçağın Protasevich’in gözaltına alınması için Minsk’e indiğini söylerken, Belarus medyası rotası değiştirilen yolcu uçağının ‘bomba ihbarı nedeniyle’ zorunlu iniş yaptığı yönünde haberlere yer veriyor. Uçakta patlayıcı bulunmadı.
Belarus’un devlet denetimindeki medyası uçağı indirme emrini bizzat Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’nun verdiğini yazdı.
66 yaşındaki Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko 1994 yılından bu yana iktidarda ve geçen yılın Ağustos ayında sonucu tartışma yaratan seçimleri kazandığını ilan ettiğinden bu yana ülkede çok sayıda muhalif isim tutuklandı, bir kısım muhalif de yurt dışına kaçtı.
FR4978 sefer sayılı uçak Atina’dan Vilnius’a gidiyordu. Uçak, Litvanya sınırına varmadan rotasını doğuya Minsk’e çevirdi. Yunanistan ve Litvanya uçakta 171 yolcu bulunduğunu duyurdu.
Ryanair yazılı açıklamasında “mürettebatın Belarus (Hava Trafik Kontrol) tarafından olası bir güvenlik tehdidi nedeniyle uyarıldığını ve en yakın havaalanı Minsk’e zorunlu iniş yapma talimatı verildiğini” söyledi.
Flightradar24 adlı uçuş takip internet sitesinin rota seyrine göre ise uçak rotayı değiştirdiği sırada Minsk’e değil Vilnius’a daha yakın bir konumdaydı.
Ryanair, Minsk’te yapılan kontrollerde “ters bir durum tespit edilmediğini” belirtti ve uçağa yerel saatle 20.50’de Minsk’ten havalanması için onay verildiğini ifade etti.
Şirket, “Ryanair ilgili ulusal ve Avrupalı güvenlik kurumlarını bilgilendirdi, Ryanair’in kontrolü dışında gerçekleşen gecikmeden dolayı bütün yolculardan özür dileriz” dedi.
Ryanair açıklamasında muhalif gazeteci Protasevich’ten bahsetmedi.
KAYNAK: PETRAS MALUKAS/GETTY
Nexta, Telegram kanalından yayın yapan bir medya operasyonu. Grubun Twitter ve YouTube hesapları da var.
Nexta, Belarus’taki seçim döneminde muhalifler için kilit önemdeydi. Kuruluş, seçim sonrasında hükümetin haberlere ve medyaya getirdiği kısıtlamalarda faaliyetlerine devam etti.
Tikhanovskaya, 26 yaşındaki Protasevich’in 2019’da Belarus’tan ayrıldığını ve 2020 devlet başkanlığı seçimlerini Nexta aracılığı ile haberleştirmeye devam ettiğini söyledi. Daha sonra Protasevich hakkında Belarus’ta cezai kovuşturma başlatıldı.
Tikhanovskaya, “terörist olarak görüldüğü için” Protasevich’in Belarus’ta idam cezasıyla karşı karşıya olduğunu ifade etti.
Tikhanovskaya, geçen yıl düzenlenen seçimlere hile karıştırıldığını, sandıktan kendisinin birinci çıktığını söylüyordu. Avrupalı liderlerin de desteğini alan Tikhanovskaya, eşi hapis cezasına çarptırıldığı için adaylıktan çekilmek zorunda kaldığı için devlet başkanlığı yarışına girmişti.
Lukaşenko’nun seçimlerde zaferini ilan etmesinden sonra başkent Minsk’te toplanan binlerce kişi aylarca protesto gösterileri düzenledi. Polis sert müdahalelerde bulundu ve binlerce kişi hakkında cezai işlem başlatıldı.
Olayın ayrıntılarını henüz tam olarak bilmiyoruz ama sonuçları büyük olabilir.
Ortada bazı soru işaretleri var: Diğer uçuşlar da bu tür olaylara karşı savunmasız kalabilir mi? Bazıları bunu bir saldırı eylemi veya devlet terörü, bir tür insan kaçırma eylemi olarak nitelendirdi. Yolcular nasıl bir tehlikenin içine sürüklendi? Bu emsal alınabilecek bir olay olabilir mi? Uçuşlar Belarus hava sahasından kaçınmalı mı?
Bunlar da uluslararası hukuk soruları: Bu eylem ne kadar yasa dışı sayılıyor? Sonuçları ne olur? İfade özgürlüğüne ilişkin de sorular var: Diğer otoriter rejimlere muhalif kişiler de başlarına benzer bir olayın geleceği korkusunu yaşayacak mı?
Bir de uluslararası diplomasi soruları var. Avrupa genelinde bazı siyasetçiler AB ve NATO’nun harekete geçmesi gerektiğini söyledi. Geçen YILKİ seçimlere ilişin bazı Batılı devletler meşruiyeti sorgularken, Belarus hükümetine yeni yaptırımlar getirilmesi çağrıları da yapılıyor. Devlet Başkanı Lukaşenko, sıklıkla Avrupa’nın son diktatörü olarak nitelendiriliyor. Unvanları arasına şimdi bir de “korsan” da mı eklenecek?
Kaynak: BBC TR
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…