Grip, Covid-19 ve tetanos gebeliğin etkisiyle ağır seyrediyor ve ölümlere yol açabiliyor. Oysa bu hastalıklardan ölümleri önleme gücü yüksek aşılar var ve güvenilirler. Bağışıklama İçin Güçbirliği Platformu, anne adaylarına grip, Covid-19 ve tetanos aşılarını yaptırma çağrısı yaptı.
Platform çevrimiçi basın toplantısı düzenleyerek bu önemli konuya dikkat çekti. Gebeler, gebelikleri boyunca, akranları kadınlara göre daha sık sağlık hizmeti alma gereksinimi duyuyor. Sağlık kuruluşlarına gidiş-dönüşleri ve orada bulundukları sırada Covid-19 gibi solunumla bulaşan hastalıklarla karşılaşma riski taşıyorlar. Ayrıca gebelikte Covid-19 ve grip gibi hastalıkların daha ağır seyretmesi, sağlıklı kişilere kıyasla bu hastalıklara bağlı ölüm riskini artırıyor. Bu nedenle gebelerin aşılanması önemli.
Platformun bileşenlerinden Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) Aşı Çalışma Grubu’ndan Prof. Dr. Muzaffer Eskiocak, anne ölümlerinin üreme sağlığı ve kadının toplumdaki değeri hakkında önemli bir temel sağlık göstergesi olduğunu hatırlattı. Anne ölümü, bir kadının, gebelik sırasında ya da gebeliğin sonlanmasından sonraki 42 gün içerisinde, gebeliğin süresine ve yerine bakılmaksızın, gebelik durumunun doğrudan ya da dolaylı nedenlerle şiddetlendirdiği tesadüfi olmayan nedenlerden kaynaklanan ölüm.
Birleşmiş Milletler’in önlenebilir anne ölümlerini 2030’da ‘sıfır’ düzeyine indirme hedefi var. Bu dünya geneli için en azından şimdilik iyimser bir hedef olsa da buna yaklaşan ülkeler var. Avrupa’da örneğin İtalya’da, 2017 verisine göre yüz bin canlı doğumda iki anne kaybı olmuş. Türkiye’de 2020 verisine göre, her yüz bin doğumda 13.1 anne kaybı var. Eskiocak bölgeler arasında ciddi eşitsizlikler olduğunu belirterek, “Doğu Marmara bölgesinde yüz binde 7 olan anne ölüm oranı Ortadoğu Anadolu’da yüz binde 21.5’e çıkıyor. Diğer bir ifadeyle bölgeler arasında 3 kattan fazla fark görülüyor. Sağlık Bakanlığının bildirimine göre; Covid-19 kaynaklı anne ölümleri eklendiğinde anne ölüm oranı yüz bin canlı doğumda 19.9’a çıkıyor” dedi.
Covid-19 enfeksiyonu, bilhassa Delta varyantı dünyada ve Türkiye’de çok sayıda gebenin ölümüne yol açtı. Delta Türkiye’ye geldiğinde artık covid aşılarımız vardı. Ancak gerek aşı karşıtlığı ve kararsızlığı gerekse başka faktörler pek çok gebenin aşılanmaktan kaçınmasına yol açtı. 2020’de gerçekleşen her üç anne ölümünden birinin nedeni Covid-19 enfeksiyonuydu. Eskiocak, “Başka bir ifadeyle 2020’de Covid-19 nedeniyle anne ölümleri yüzde 51,9 oranında arttı. Covid-19’a karşı toplumu aşılamanın en düşük olduğu iki bölge, aynı zamanda anne ölümlerinin en yüksek olduğu bölgeler. Gebelerde Covid-19’a karşı aşılanma oranı hakkında ne yazık ki bilgimiz yok” dedi. 2020’de 2015-2019 periyoduna göre -Covid-19 ölümleri eklenmemiş haliyle- anne ölüm oranları dört bölgede (Batı Anadolu, Orta Anadolu, Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu) arttığı görülüyor.
Aşıların anne ölümlerini nasıl önlediğine en iyi örnek tetanos aşılaması. Sağlık Bakanlığı yenidoğan ve anne tetanos eliminasyon programını başarıyla yürüttü. Yenidoğan ve anne tetanos eliminasyonu hedefi her bölgede 1000 canlı doğumda birin altında yenidoğan tetanos vakasının görülmesi ve anne tetanosunun hiç görülmemesiydi. Türkiye bu hedefe 2009’da ulaştı. Eskiocak, “Ülkemizde her yüz bebekten 95’i annesinin tetanosa karşı aşılanması sayesinde yenidoğan tetanosuna karşı korunmuş olarak doğuyor” bilgisini verdi.
Grip gebeliğin özellikle ikinci ve üçüncü trimesterinde ağır ve ölümcül seyredebiliyor. Bu nedenle grip aşısı gebelikte rutin yapılması önerilen aşılardan biri. Grip aşısı gebeliğin son altı ayı grip mevsiminde (ekim-nisan) geçecek kadınlar için geri ödeme kapsamında. Hem grip aşısı hem de diğerleri sadece gebenin değil, fetüs ve yenidoğanın da hayatını kurtarıyor.
Covid-19 aşısının gebelerde güvenli olduğu kanıtlandı. Dünya’da gebelere Covid-19 aşılaması 185 ülkede öneriliyor ve erişimi sağlanıyor. Örneğin Birleşik Krallık Kraliyet Obstetrik ve Jinekologlar Koleji ve Kraliyet Ebeler Koleji gebelerin Covid-19’a karşı aşılanmasını kuvvetle öneriyor. Varyantlar değişse de gebelerde Covid-19 hastalığının şiddetinde artış bildiriliyor. Covid-19’a yakalanan gebelerde, gebe olmayan kadınlara kıyasla, yoğun bakım ve entübasyon gereksinimi üç kat, ölüm riski ise yüzde 25 artıyor.
Toplantıya katılan platform temsilcileri Sağlık Bakanlığından, gebelerin aşılanması konusunda kamuoyuna güçlü bir mesaj vermesini, özellikle tetanos aşısının sağlık kurumlarında yeterli miktarda bulunmaması sorununu en kısa sırada çözmesini, aşı kararsızlığına yol açacak tutum ve davranışlardan kaçınmasını istedi. Platform, gebe izlemi yapan hekimlerin de Covid-19, grip ve tetanos aşılanma durumunu sorgulaması ve eksik aşıları tamamlama konusunda gebeye güçlü öneride bulunması gerektiğini vurguladı.
TTB’nin yanı sıra beş uzmanlık derneği ve bir vakıftan oluşan platform özetle aşağıdaki önerilerde bulundu:
Kaynak: Diken – Mesude Erşan
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…