Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, dünya genelinde Covid-19 aşılarının yüzde 80’inin orta ve üst gelirli ülkelerde uygulandığını açıkladı. Ghebreyesus, Covid-19’a bağlı ölümlerin de geçen seneye kıyasla arttığını belirtti. DSÖ Genel Direktörü Ghebreyesus düzenlediği basın toplantısında, dünya genelinde Covid-19 aşılarının yüzde 80’inin orta ve üst gelirli ülkelerde uygulandığını belirterek, her ülkenin nüfusunun en az yüzde 40’ını aşılayabilmesi için düşük gelirli ülkelerin aşılanmasına öncelik verilmesi için küresel çağrıda bulundu. Covid-19’a bağlı ölümlerinin geçen seneye kıyasla yükseldiğini belirten Ghebreyesus, “Geçen yıl ekim ayından bu yana her hafta 50 binden fazla insan Covid-19 nedeniyle öldü ve son bir aydır ölümler haftada neredeyse 70 bine yükseldi” dedi.
DSÖ’nün küresel hedefleri açıklayan Ghebreyesus, “Hedefimiz bu ayın sonuna kadar dünya nüfusunun en az yüzde 10’unu, bu yılın sonuna kadar en az yüzde 40’ını ve gelecek yılın ortasına kadar nüfusun yüzde 70’ini aşılamak” dedi. Yüksek gelirli ülkelerin neredeyse yüzde 90’ı yüzde 10 hedefine, yüzde 70’ten fazlası ise yüzde 40 hedefine ulaştığını bildiren Ghebreyesus, hiçbir düşük gelirli ülke her iki hedefe de ulaşamadığını açıkladı.
***
Avrupa Birliği’nin (AB) ilaç düzenleyicisi Avrupa İlaç Ajansı (EMA), yeni tip korona virüsü hastalığının (Covid-19) tedavisi için Pfizer-BioNTech tarafından geliştirilen aşının üçüncü dozunun yetişkinlere uygulanmasına yeşil ışık yaktı. EMA açıklamasına göre, 18-55 yaş arasındaki kişilerde yapılan çalışmalarda üçüncü dozun antikor düzeyini, dolayısıyla bağışıklığı artırdığı görüldü.
***
Covid-19 aşısı yaptıran kişilerde kalp kası iltihabının görülme riskinin 1000’de bir olduğunu iddia eden bir makale, ‘yanlış hesaplama’ nedeniyle geri çekildi. Ön baskı olarak 16 Eylül’de MedRxiv platformunda yayınlanan ancak henüz hakem değerlendirmesine tabi tutulmayan çalışma, birçok blog ve sosyal medya paylaşımında aşı karşıtları tarafından Covid-19 aşılarının ‘güvenli olmadığına’ kanıt olarak gösteriliyordu.
***
Türkiye’de salgın hala kontrol altına alınamadı. Yeni vaka bildirimi yüksek hızda devam ederken, günlük can kaybı artmaya devam ediyor. Son 24 saatte yeni vaka sayısı 28 bin 810 kişi ve Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 248 kişi. Toplam vaka sayısı 7 milyon 267 binin üzerine çıkarken toplam can kaybı ise 64 bin 909 kişiye yükseldi. Günlük test sayısı 352 binin üzerinde. Aktif hasta sayısı yeniden yükselişe geçerek 500 bine yaklaştı, 482 bin 770 aktif hastaya sahibiz. Azalmakla birlikte mevcut aktif hasta sayımız bulaş tehdidinin devam edeceğini gösteriyor.
***
Sağlık Bakanlığının 18-24 Eylül’ü kapsayan verilerine göre, Covid-19 vaka sayısının 100 bin kişide 200’ün üstünde olduğu il sayısı 50’ye yükseldi. Ülke genelinde, vaka sayısının 100 bin kişide 200’ün üstünde olduğu il sayısı, yaklaşık bir ay önce 14-20 Ağustos’ta 28 idi.
Her 100 bin kişideki vaka sayısının en fazla olduğu şehir 539,31 ile Kayseri oldu. Kayseri’nin ardından en fazla vaka Zonguldak (529,6), Trabzon (509,67) ve Rize’de (503,25) görüldü.
Öte yandan listede vaka sayısı 100 bin nüfusta 50’nin altında olan yalnızca 5 il yer aldı. Bu iller yüksekten düşüğe doğru “İzmir (49,01), Muğla (47,26), Antalya (46,74), Aydın (46,56) ve Van (41,5)” olarak sıralandı.
Vaka sayısının 100 bin kişide 400-500 aralığında olduğu 8 il, “Malatya (465,42), Kastamonu (458,32), Kırıkkale (441,69), Yozgat (438,56), Düzce (421,81), Kütahya (419,46), Kırşehir (409,39) ve Bolu (400,89)” oldu.
***
Eğitim Sen 27 Eylül-1 Ekim yüz yüze eğitimde vaka tespit tablosunu yayınladı. Buna göre; 36 şehirde, 154 ilçe ve 16 köyde kapanan sınıf sayısı 1636. Temaslı pozitif öğretmen sayısı 827, temaslı pozitif öğrenci sayısı 4681. Eğitim Sen : “MEB’in yüz yüze eğitimi istiyormuş gibi yapıp hiçbir tedbir almamasını kabul etmeyeceğimizi ve çocuklarımızın hakkı olan sağlıklı ve güvenli ortamlarda yüz yüze eğitim için tüm tedbirlerin alınması mücadelesini yükselterek yürüteceğimizi bir kez daha belirtiyoruz”
***
Milli Eğitim Bakanlığı okullarda PCR testi uygulamasının başladığını duyurdu. 10 pilot il belirlendi. Bu illerde velilerin onayı alınarak öğrencilere PCR testi uygulaması yapılacak. Buna göre Balıkesir, Bingöl, Edirne, Erzurum, Kahramanmaraş, Kırıkkale, Mersin, Ordu ve Zonguldak pilot il olarak seçildi. Uygulama için İstanbul, Ankara ve İzmir için de çalışmaların devam ettiği belirtildi. Okullarda yapılacak taramalarda veli onayı istenecek. Veli onay vermediği takdirde, okulda tarama olsa da o öğrenciden numune alınmayacak.
***
Aşı yapılacak nüfus alt sınırının 12 yaşa indirilmesi, 3. doza rağmen halen günlük 1 milyon doza ulaşabilmiş değiliz. Hafta sonları 200-500 bin aralığında devam ediyor. Sağlık Bakanlığı hızlı ve etkin aşılama için herhangi bir çaba göstermiyor, aşılama kendi ritminde devam ediyor.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’ya göre 18 yaş ve üstü grupta en az iki doz aşılama oranı yüzde 75’i aşan il (mavi kategori) sayısı 22’ye ulaştı. Son olarak ‘mavi’ kategoriye geçen iller ise Tekirdağ ve Çorum oldu. Maraş ve Niğde ise 18 yaş ve üstü grupta en az iki doz aşılama oranında yüzde 65’i aşarak ‘sarı’ kategoriye geçti.
4 Ekim saat 19:00 itibariyle son 24 saatte 411 bin 865 doz aşı uygulandı. Türkiye’de bugüne kadar, 54 milyon 140 bin 738 birinci doz, 45 milyon 258 bin 194 ikinci doz, 10 milyon 538 bin 215 üçüncü doz aşı uygulandı. 18 yaş üstü nüfusa göre birinci doz Türkiye ortalaması %87,2, ikinci doz ortalaması %72, 9 oldu.
Oysa sağlık otoriterleri tüm nüfusa göre aşı oranın hesaplanmasını öneriyor. Böyle ele alırsak birinci doz aşı oranı % 64.8, ikinci doz ise % 54.1 olduğunu görürüz. Buna göre salgını kontrol için hedeflenen nüfusun %70’inin ikinci dozu yaptırması hedefinin oldukça gerisindeyiz. Bölgeler ve iller arasında ciddi eştisizik devam ediyor. Mülteciler ve ötekileştirilen topluluklarda ne kadar aşı yapıldığı verisine ulaşamıyoruz. Dahası Delta varyantı nedeniyle bu oranın en az %85 olması gerektiği iddia ediliyor. Türkiye özgünlüğünde istatistik krtik bir konuda 2 doz Sinovac yapılanların ‘ikinci doz aşı oranı’ hesaplanmasına dahil edilmesi. Salgın kontrolü için iki doz Sinovac’ın yeterli olmadığı kabul ediliyor, bu nedenle bu kişilerin 3.doz aşı olunca (Sinovac ya da Biontech) hesaplamaya dahil edilmesi daha gerçekçi değerlendirmeyi sağlayacaktır. Özellikle yaşlı nüfusun 3. doz aşılanması konusunda ciddi sorunlar olduğunu sahadan elde ettiğimiz verilerle söyleyebiliriz.
***
Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu Üyesi Serap Şimşek Yavuz, hamilelere Koronavirüs (Covid-19) aşılarını yaptırmaları için çağrı yaptı. Yavuz Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Biraz önce 2 gebe hasta daha geldi, birinin durumu ağır. İkisi de aşısız. Gebeler lütfen aşılanın.” ifadesini kullandı. Yavuz daha önceki paylaşımlarında şu bilgileri paylaşmıştı: “Tüm gebeler vakit kaybetmeden Covid-19’a karşı aşılanmalıdır. Çünkü gebelerde ağır COVID-19 gelişme riski yüksektir, ülkemizde çok sayıda gebe COVID-19 nedeniyle ağır şekilde hastalanmış, bir kısmı hayatını kaybetmiştir. Mevcut aşılar gebelerde oldukça etkili ve güvenlidir, bebeğe herhangi bir olumsuz etkisi olmamaktadır. Hayvan çalışmaları ve klinik çalışmalardan elde edilen veriler,başta mRNA olmak üzere COVID-19 aşılarının anne ve bebeğe zararlı bir etkisinin olmadığını, anneyi koruduğunu ve hastalık riskini 5-10 kat azalttığını göstermiştir. Ek olarak annedeki antikorların yeni doğanda SARS-CoV-2’ye karşı pasif bağışıklık sağlamak üzere plasentadan ve anne sütüne geçtiği de gösterilmiştir. ABD’de COVID-19 mRNA aşısı uygulanmış ve doğum yapmış 827 gebenin verileri incelendiğinde aşıların düşük, ölü doğum, konj anomali,bebeğin gelişimi,erken doğum,ölü doğum veya yenidoğan ölümü başta olmak üzere herhangi bir soruna yol açmadığı görülmüştür. Gebelikten hemen önce veya ilk 20 haftada mRNA aşısı yapılmış 2456 gebede düşük riskinde artış görülmemiştir Bir başka çalışmada 92.000 gebede, düşük oranının, COVID-19 aşısı olanlarda aşı olmayanlardan daha yüksek olmadığı belirlenmiştir.”
***
ABD’nin en saygın kurumlarından Stanford Üniversitesi ve Emory Üniversitesi tarafından yapılan yeni bir araştırmada, iki doz Pfizer/BioNTech aşısı olanların bağışıklığının 6-7 ay sonra oldukça azaldığı görüldü. Uzmanlar, bu dönemin ardından 3. doz aşı yapılmasını önerdi.
***
Trabzon Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Kurtuluş Buruk, “Günümüzde 5 milyon civarında kişinin ölümüne, yüz milyonlarca insanın yoksullaşmasına, ciddi iş ve verim kaybına neden olan Sars-CoV-2 virüsü etkenli pandeminin toplumsal etkisinin sona ermesi veya en azından grip benzeri hastalık tablosuna dönmesinin, tarihsel pandemi süreçleri göz önüne alındığında, ancak belli koşullarda mümkün olacağı görülüyor. Hastalığı geçirerek veya aşılanarak bağışıklık kazanan bireylerin enfeksiyona yakalanma riskleri 8 kat, hastaneye yatma veya ölme riskleri ise 25 kat azalmaktadır. Bunun nedeni, normalde 7-10 gün olan tepki süresinin, bağışıklığı olan bireylerde virüs ile yeniden karşılaştıklarında 3 güne düşmesidir. Yani hastalık belirtileri henüz oluşmadan virüs bağışıklık sistemimiz tarafından etkisizleştirilmektedir” diye konuştu.
***
Eski Emniyet İstihbarat Daire Başkanı ve Yeni Şafak yazarı Bülent Orakoğlu, tedavi gördüğü Ankara Şehir Hastanesi’nde 1 Ekim’de hayatını kaybeden Saadet Partisi Yüksek İstişare Kurulu (YİK) Başkanı ve Milli Görüş Vakfı Genel Başkanı Oğuzhan Asiltürk’ün “aşı olmadığı ve maske takmadığı için koronavirüs nedeniyle hayatını kaybettiğini” yazdı.
***
Altınbaş Üniversitesi Klinik Eczacılık Anabilim Dalı’nda psikolojik rahatsızlıklar üzerine yapılan iki araştırma, Covid-19 pandemisinin üniversite öğrencileri arasında şiddetli depresyon yaşayanların oranını beşe katladığını ortaya koydu.
***
Covid-19 vakaları düşüş eğilimine girse de halen yüksek hızda devam ediyor. Farklı coğrafyalarda pandemi sık görülmeye, sık öldürmeye ve yaşamı altüst etmeye devam ediyor. Toplam vaka sayısı 236 milyon 146 binin, Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 4 milyon 822 binin üzerine çıktı. Aktif hasta sayısında gerileme devam ediyor, dün itibarıyla yaklaşık 18 milyon 122 bin civarında aktif hastaya sahibiz. Düşme eğilimi de olsa hala yüksek aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ciddi olduğunu gösteriyor.
Küresel düzeyde son 24 saatte 342 bin 012 kişiye Covid-19 tanısı konurken 4 bin 481 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Ülkelere göre yeni vaka sayısı şöyle: ABD (72.9 bin), İngiltere (35.1 bin), Türkiye (28.8 bin), Rusya (25.8 bin), Hindistan (16.8 bin), İran (14.6 bin), Filipinler (10.7 bin) ve Brezilya (10.4 bin). Bu istatistikler gerçek tabloyu yansıtmadığını biliyoruz. Özellikle pazar günleri olmak üzere hafta sonu ve haftanın ilk günü bildirimler oldukça düşük oluyor. Sağlık hizmetlerine erişim sorunu, test yapılmaması, bildirim yapmama ya da eksik bildirim yapğma bugünlerde daha çok yaşanıyor. Haftanın ilerleyen günlerinde tablo netleşiyor. Buna rağmen küresel azalmanın etkisini gördüğümüzü söyleyebiliriz.
***
Rusya İnsan Sağlığı ve Tüketici Haklarını Koruma Servisi (Rospotrebnadzor) Başkanı Anna Popova, ülkesinde yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgınında son durumun, “aşırı derecede gergin” olduğunu söyledi. Popova, Rusya Başbakanı Mihail Mişustin ve Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin’in katıldığı toplantıda, ülkedeki salgın durumuna dair değerlendirmelerde bulundu. Ülkede, Covid-19 vakalarının attığını belirten Popova, “Verilere göre, geçen hafta vaka sayısı tekrar yüzde 14 arttı. Rusya’nın 67 bölgesinde vakalar hızla artıyor. Aslında durum son derece gergin.” dedi.
***
Ankara Şehir Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesinden Prof. Dr. Hatice Bodur, Kovid-19 taşıdığı halde belirti göstermeyen (asemptomatik) kişiler ile çocuk hastalarda da Post Covid sendromunun görülebildiğini belirterek, şikayetleri hastalık sonrası uzayan kişilerin mutlaka hastanelere başvurması gerektiğini bildirdi. Covid-19’u atlatan kişilerin uzun süre devam eden ve “Post Kovid” sendromu olarak adlandırılan fiziksel ve psikolojik şikayetlerinin neler olduğu ve bunların tedavi süreçleriyle ilgili bilgileri paylaştı. Covid-19’u ağır ve ciddi geçiren kişilerin hastalık sonrası “post akut” olarak adlandırılan dönemde kaslarda zayıflık, kalp ve akciğer sorunları ile karşı karşıya kalabildiğini, farklı organların da hastalıktan etkilenebildiğini, hastaların bir kısmının “inme” geçirebildiğini anlatan Bodur, bu durumdaki ağır hastaların rehabilitasyonlarının kişiye özgü tedavi planlarıyla yürütüldüğünü söyledi. Hastalık sonrası kişilerin aynı zamanda yutma-konuşma zorluğu, uzun süre hastaneden yatmaktan kaynaklı anksiyete problemi de yaşayabildiğini aktaran Bodur, psikolojik desteğin de içerisinde olduğu tedaviler ile hastaların büyük bölümünde önemli düzelmeler sağlandığını vurguladı.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 08.00) alıyoruz.
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…
