“Avrupa’da 4’üncü dalga bitmeden 5’ince dalga başladı” diyen Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Ceyhan, Türkiye’de salgının gidişatını Avrupa’yla karşılaştırıp şunları söyledi: “Aslında hala birinci dalgadayız ama 2, 3, 4’üncü dalga halk arasında kabul gördüğü için, artık öyle isimlendiriyorum. Daha önce dalgalar arasında günlük vaka sayıları bir süre düz çiziyordu. Türkiye’de birinci ve ikinci dalga arası günlük bin, ikinci-üçüncü dalga arası beş bin, üçüncü-dördüncü dalgalar arası on bin vaka gözlendi. Bu kez Avrupa’da çok sayıda ülkede 4’üncü dalga bitmeden, 5’inci dalga başladı.
***
Türkiye’de salgın hala kontrol altına alınamadı. Yeni vaka bildirimi ve günlük can kaybı yüksek hızda devam ediyor. Son 24 saatte yeni vaka sayısı 25 bin 304 kişi ve Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 200 kişi oldu. Toplam vaka sayısı 8 milyon 232 bine yaklaşırken toplam can kaybı ise 72 bin 127 kişiye yükseldi. Günlük test sayısı 348 bin civarında. Aktif hasta sayısı 450 bin 548 kişi, Bu sayı bulaş tehdidinin devam edeceğini gösteriyor.
***
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 13-29 Ekim’de illere göre her 100 bin kişide görülen COVID-19 vaka sayılarını açıkladı. Koca’nın açıklamasına göre; her 100 bin kişide görülen COVID-19 vaka sayısı İstanbul ve Ankara’da düştü, İzmir’de arttı. Bu sayılar bir önceki hafta (16-22 Ekim) İstanbul’da 296,84, Ankara’da 328,31, İzmir’de 57,07 olarak kayda geçmişti. 23-29 Ekim arasında vaka yoğunluğu bir önceki haftaya göre en çok artan 10 il Yalova, Osmaniye, Balıkesir, Ordu, Çanakkale, Kırklareli, Tekirdağ, Bilecik, Antalya ve İzmir oldu. İllere göre 23-29 Ekim’de her 100 bin nüfusta görülen COVID-19 vaka sayıları yüksekten düşüğe şöyle sıralandı:
“Karabük (534,04), Yalova (489,77), Ordu (468,35), Zonguldak (449,59), Kocaeli (447,26), Bursa (392,06), Bolu (391,36), Tokat (384,37), Düzce (375,56), Çorum (371,99), Sakarya (368,48), Balıkesir (360,64), Kastamonu (360,01), Bilecik (356,17), Kahramanmaraş (339,51), Osmaniye (336,34), Amasya (322,51), Samsun (311,12), Kırşehir (304,89), Trabzon (299,54), Erzincan (296,46), İstanbul (293,02), Ankara (287,85), Tunceli (285,22), Kırıkkale (281,3), Giresun (273), Bartın (268,87), Çankırı (264,51), Sinop (255,94), Tekirdağ (250,03), Kırklareli (244,93), Adana (240,05), Kütahya (239,64), Kilis (227,6), Çanakkale (222,33), Eskişehir (219,17), Rize (216,63), Manisa (211,29), Hatay (196,95), Niğde (192,78), Sivas (190,13), Uşak (188,13), Adıyaman (182,46), Mersin (181,3), Ardahan (176,79), Karaman (176,13), Elazığ (170,08), Kayseri (166,45), Yozgat (163,92), Nevşehir (162,97), Denizli (162,74), Edirne (160,63), Malatya (160,39), Gümüşhane (154,55), Artvin (153,98), Isparta (150,35), Burdur (146,02), Bingöl (145,86), Konya (127,33), Afyonkarahisar (122), Gaziantep (115,13), Kars (113,36), Erzurum (111,04), Iğdır (110,77), Bayburt (79,36), Şanlıurfa (77,77), Aksaray (69,74), İzmir (64,81), Ağrı (62,38), Diyarbakır (62,02), Antalya (61,92), Bitlis (61,25), Muğla (50,86), Hakkari (49,91), Aydın (49,24), Muş (38,43), Siirt (35,34), Mardin (30,54), Van (27,32), Batman (26,92), Şırnak (12,83).”
***
Aşı çalışmaları durma noktasına geldi. Günlük yapılan aşı sayısı 50 binin altına indi. Buna rağmen Sağlık Bakanlığı’nda kıpırdanma dahi görülmüyor.
Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre: ‘7 Kasım saat 19:00 itibariyle son 24 saatte 46 bin 812 doz aşı uygulandı. Türkiye’de bugüne kadar, 55 milyon 625 bin 504 birinci doz, 49 milyon 190 bin 536 kinci doz, 11 milyon 377 bin 755 üçüncü doz aşı uygulandı. 18 yaş üstü nüfusa göre birinci doz Türkiye ortalaması %89,6 ikinci doz ortalaması %79.3 oldu.’’ Bir kez daha hatırlatıyoruz, toplum bağışıklığı için hesaplama tüm nüfus üzerinden yapılmalı, ideali ülkede aşı kapsamında olan tüm nüusun alınması, yani mülteciler, göçmenler, sığınmacılar, yurtsuzlar vb. topluluklarda hesaba dahil edilmeli. Bunlar dikkate alındığında hesaplamada 90 milyon tercih edilmesi tercih edilmesi gerekir. Aşı takvimini tamamlayan kişiler içinde iki doz Biontech yaptıranlar, 3 doz aşı yaptıranlar (3. Doz Sinovac ya da Biontech yapılanlar) kabul edilmeli. Bu da yetmiyor, son yapılan aşı Biontech ise geçen sürenin 6 ayı geçmemesi, Sinovac ise 3 ayı geçmemesi gerekiyor. Sinovac tercihinde kişilerin enfeksiyona karşı korunması daha kısa sürede yetersiz hale gelebiliyor. Tanımlanan bu duruma göre toplum bağışıklığı için hesap yapılabilmesi için Sağlık Bakanlığı’nın şeffaf olması, elinde bulunan verileri tüm toplumla paylaşması gerekiyor. Ne yazık ki paylaşım çok sınırlı ve buna izin vermiyor. Bu durumda daha kısıtlı olanaklarla yapılan hesaplamalarla önümüzü görmeye çalışıyoruz. Salgın yönetiminde demokrasi şart, bunun da ilk adımı şeffaflıktan geçiyor. Kaba hesaplama yapılırsa ikinci doz aşısı yapılanlar koruma için tüm kriterleri karşılıyor diye kabul edilse bile elde ettiğimiz aşı takvimini tamamlayanların oranı %50’in altında oluyor. Delta varyantı sonrası aşıyı tamamlayana nüfusun en az %80-85 olması isteniyor. Bu dikkate alındığında aşısızlar, aşılı olsa da koruyuculuk için istenen sürenin geçtiği nüfus Covid-19 nüfus için duyarlılığın en yüksek olduğu grup olduğunu söyleyebiliriz. Sağlık otoritelerinden beklenen tüm nüfusu enfeksiyona karşı korumak, bulaşa karşın erken uyarı ve yanıt vermek (şüpheli temaların bulunması ve izlenmesi, hasta kişilerin izolasyonu, riskli gruplar başta olmak üzere hızlı tarama testleri ile erken vaka bulmak, aşı dışındaki toplumsal koruyucu önlemleri almak (toplu yaşam alanlarında, işyerlerinde, okullarda, toplu ulaşım da uygun havalandırmanın sağlanması, kalabalıklaşmanın önüne geçilmesi, yurttaşları koruyucu önlemler konusunda motivasyonunu artırmak) ve salgından etkilenen toplumsal kesimlere ekonomik ve sosyal destek sağlamak, barınma koşullarını sağlıklı hale getirmek, toplumun tümünü korumak için kısa sürede etkin aşılama çalışması yapmak ve bunu sürdürmektir. Bu gözle bakıldığında salgının kontrol altına almaya yönelik çalışmaların ne kadar yetersiz olduğu gerçeği ile karşı karşıya kalıyoruz. TTB başta olmak üzere sağlıkta yer alan emek ve meslek örgütlerinin çabaları, duyarlı toplumsal kesimlerin çabaları ve siyasal yapıların salgın kontrolünde kritik önem taşıdığını görebiliriz. Bu kurumların sağlık otoritelerin yükümlülüklerini yerine getirmesi konusunda baskısını artırması ve toplumun yapacaklarını öne çıkartmasına yönelik mücadele programlarının daha güçlü, yaygın ve sürekli kılma rollerinin yaşamsal önemde olduğunu hatırlatmak isteriz.
***
Covid-19 vakalarında yeniden artış başladı. Farklı coğrafyalarda pandemi sık görülmeye, sık öldürmeye ve yaşamı altüst etmeye devam ediyor. Toplam vaka sayısı 250 milyon 600 bine, Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 65 bine yaklaştı. Aktif hasta sayısı 18 milyon 450 binin üzerine çıktı. Yüksek aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ciddi olduğunu gösteriyor. Küresel düzeyde son 24 saatte 343 bin 137 kişiye Covid-19 tanısı konurken 4 bin 628 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Ülkelere göre yeni vaka sayısı şöyle: Rusya (39.2 bin), İngiltere (30.3 bin), Türkiye (25.3 bin), ABD (23.2 bin), Almanya (20.7 bin), Ukrayna (17.4 bin), Polanya (12.5 bin), Hindistan (11.6 bin) ve Hollanda (11.3 bin). Hafta sonu sağlık hizmetlerine erişim, test yaptırama ve bildirim sorunları (yeterzi bildirim ya da yapmama) günlük istatistiklerin gerçek tabloyu göstermemesine yol açıyor. Bu eğilim pazartesi gününe de yansıyor. Haftanın ilerleyen günlerinde salgının durumu daha net görünmeye başlıyor.
***
Japonya’da bir yılı aşkın süredir ilk defa pazar günü hiç Koronavirüs kaynaklı ölüm kaydedilmedi.
***
ABD 20 aylık seyahat yasağına son vererek, Türkiye saatiyle 08.00’den itibaren çifte aşılı yabancı ziyaretçilerin ülkeye girişine izin verme kararı aldı. Yeni kuralara göre yabancı ziyaretçiler, uçmadan önce aşı yaptırdıklarına dair kanıt ve seyahatten önceki 72 saat içinde yapılmış bir Covid-19 testi sunacak ve iletişim bilgilerini verecek. Karantinaya girmeleri gerekmeyecek. Kanada ve Meksika ile kara sınırları da çifte aşılılar için açık olacak.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 08.00) alıyoruz.
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…
