PANDEMİ BİTMEDİ (16 Ocak 2022)

Pandemi Gündemi

Türk Tabipleri Birliği (TTB), 12 Ocak’ta açıklanan Bilim Kurulu kararlarının ardından, “Toplumun sağlığını riske atmaya devam eden sorumluları istifaya davet ediyoruz” çağrısında bulundu. Yetkili mercilerin salgın kontrolünü yurttaşlarının aşı gönüllülüğüne, fiziksel mesafe ve maske önlemlerine daraltıp bırakıldığına işaret edilen açıklamada, “Bakanlığın ve müdürlüklerin halk sağlığı yükümlülükleri rafa kaldırılmıştır. Bu tercih ile ölümlere sessiz kalan popülist, bilimsellikten uzak iktidar, yaşam hakkı ihlali yapmaya ve insanlığa karşı suç işlemeye devam etmektedir. Halk sağlığı için gerekli adımları atmayan iktidar yönet(e)memektedir ve bu süreçte sorumluluğu olanlar istifa etmelidir” denildi.

***

Sağlık Bakanlığınca yayımlanan rehbere göre, Covid-19 yakın temaslı olup, hatırlama dozu yapılmış veya son 3 ay içinde hastalığı geçirmiş kişiler karantinaya alınmayacak; maske, mesafe ve hijyen kurallarına uyarak, kendi semptomlarını da takip ederek, günlük yaşamlarına devam edecek.

Aşısızlara getirilen PCR testi zorunluluğu tamamen kaldırıldı. Böylece, seyahat, etkinlik, iş yeri ve okullara yönelik test zorunluluğu kalkmış oldu. Çarşamba günü yapılan Bilim Kurulu toplantısında alınan kararlar Sağlık Bakanlığı tarafından İçişleri Bakanlığı’na gönderildi. Seyahat, okul ve iş yerlerinde aşısızlardan PCR testi istenmeyecek. 81 il valiliğine kararla ilgili yazı gönderildi. Söz konusu yazıda şöyle denildi: “Aşısız veya aşı sürecini tamamlamayan ve son 180 gün içinde hastalığı geçirmemiş kişilerden;

– Uçak, otobüs, tren veya diğer toplu ulaşım araçlarıyla gerçekleştirecekleri şehirlerarası seyahatlerden önce,

– Konser, sinema ve tiyatro gibi etkinliklere katılmadan önce,

– Milli Eğitim Bakanlığı okullarında görev yapmakta olan personele (öğretmen, servis şoförü, temizlik personeli vb.),

– Tüm kamu ve özel işyerlerinde çalışanlara,

– Kamu ve özel kurumlar tarafından düzenlenen öğrenci kamplarına katılacak kişilere, PCR testi ile tarama yapılmasına gerek olmadığının değerlendirildiği bildirilmiştir.”

Konuyla ilgili THY Genel Müdürü Bilal Ekşi paylaşımında, “Yetkili makamlarımızın aldığı karar doğrultusunda tüm yolcularımızdan İÇ HAT uçuşlarında PCR TEST zorunluluğu kaldırılmıştır” ifadelerini kullandı.

***

KLİMİK Derneği’nden Tarama Testi Uygulamalarının Kaldırılması Hakkında Açıklama: Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de vaka sayılarında diğer dalgalarda görülenin çok üstünde artışlara yol açan omikron varyantı, çok hızlı bulaşmakta, özellikle aşısız veya bağışıklığı yeterli olmayan kişilerde, diğer varyantlara benzer şekilde hastaneye yatışa ve ölüme yol açabilmektedir. Ek olarak başta sağlık çalışanları olmak üzere kritik hizmet sektörlerinde yarattığı iş gücü kayıpları, bu hizmetleri durma noktasına getirebilmektedir. Pandeminin omikron etkisi ile hala son hızla devam ettiği dikkate alındığında, hastane yatışları ve ölümleri azaltmak, aşırı artacak hasta yükü nedeniyle sağlık sisteminin tıkanmasını ve insanların tedavisiz kalmasını ve diğer kritik hizmet, üretim sektörlerinin durma noktasına gelmesini önlemek için, toplum içinde COVID-19’un yayılımını engelleyecek önlemlere her zamankinden çok daha fazla gereksinim vardır. Salgının baskılanması yeni ve daha tehlikeli varyantların ortaya çıkmasını engellemek için de gereklidir. Daha önce tüm detaylarıyla iki defa paylaşmış olduğumuz, hepsi bilimsel verilere, uluslararası sağlık otoritelerinin önerilerine dayanan ve her platformda yer alan dernek temsilcilerimizle dile getirdiğimiz bu önlemlere aşağıdaki bağlantılardan ulaşılabilir. Bunlar içinde özellikle, kapalı ve kalabalık ortamlarda (okullar, toplu seyahat araçları, sinema, tiyatro, spor salonları ve konserler gibi) bulunabilecek çok sayıda kişiyi infekte etme olasılığı olan pozitif vakaların tespit edilmesi için bu ortamlara girecek kişilerin uygun testlerle SARS-CoV-2 varlığı açısından taranması hayati önem taşımaktadır. Bugün İç İşleri Bakanlığı’nın yayımladığı bir genelge ile öğrendiğimiz üzere Sağlık Bakanlığı tarafından bu tür tarama testleri kaldırılmıştır. Bu uygulama için henüz hiçbir bilimsel dayanak yoktur ve bu durum salgında kontrolün tamamen kaybedilmesine yol açabilir. Bakanlığı, testlerle ilgili aldığı son kararları gözden geçirmeye, omikron dalgasının toplumda kontrol altına alınabilmesi için taramaları, hızlı ve güvenilir testleri de ekleyerek, etkili bir şekilde yapmaya ve toplumsal hareketliliği azaltmaya yönelik olası ek önlem seçenekleri dahil daha önce belirttiğimiz tüm önlemleri bir an önce değerlendirerek uygulamaya sokmaya bir kez daha davet ediyoruz. Salgınla mücadele ancak bilimsel yöntemlere sıkı sıkıya uymakla başarıya ulaşabilir.

***

Aşı olmayanlara PCR testi zorunluluğunun kaldırılması özellikle salgında vaka sayıları yüksek seyrederken dikkat çekici bir karar olarak değerlendirildi. Kararın bilimsel olmadığını belirten Mehmet Ceyhan şunları söyledi: “Anladığım kadarıyla PCR testi kapasitesinin sonuna gelindi, vaka sayıları da (test) yaptıkça artıyor. ‘PCR testi yapamıyoruz’ denilmek isteniyor. Hızlı tanı testlerini de aylardır söylememize rağmen uygulamaya sokulmadığı için bu noktaya geldik. …Omicron daha hafif seyrediyor. Bu şu demek; çok nadir test yapacağız, vakaları tespit etmeyeceğiz. Omicron nedeniyle vaka sayıları ülkelerde hızla artarken, Türkiye de 60-70 binlerde idare ediyor. Anlaşılan bu şekilde de olmaya devam edecek ancak bugün açıklanan karar hiçbir şekilde bilimsel olarak doğru, kabul edilecek veya tartışılacak bir karar değil. Bu resmen ‘Omicron yayılsın, her gün şu kadar insan ölsün, bu durumu sürdüreceğiz’ anlamına geliyor. Hedefi bilemem ama neticede ortaya çıkacak durum budur.”

***

İtalya’da aşı yapıyormuş gibi davranan ancak aşıları boş peçeteye sıkan bir hemşire tutuklandı. Sicilya’nın Palermo kentinde bir aşı merkezinde çalışan kadın, sahte sertifika düzenlemek ve kamu malını israf etmek suçlarından ev hapsine alındı.

Pandeminin Seyri

Omicron varyantı tüm dünyayı sallamaya başladı. Omicron varyantının yarattığı patlama ile küresel düzeyde toplam vaka sayısı kısa sürede 325 milyonu geçti. Bugün itibarıyla vaka sayısı 326 milyon 833 binin üzerine çıkarken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 553 bini geçti. Aktif hasta sayısı da 55 milyona dayandı. Kısa sürede ciddi yükseliş gösteren  aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ne kadar ciddi olduğunu gösteriyor. Son 24 saatte yeni vaka sayısı  2.4 milyonun üzerinde… Buna karşın ölümler aynı hızla artmıyor. Covid-19’a bağlı ölüm sayısı ise 5 bin 708 kişi oldu. Hafta sonu sağlık hizmetlerine erişim, test yaptıramama, bildirim sorunları (yetersiz bildirim ve bildirim yapmayan ülkeler) nedeniyle gerçek tabloyu görmüyoruz. Bu durum pazartesi günlerine de yansıyor. Bu nedenle pandeminin seyrini değerlendirirken haftalık vaka ve ölüm sayıları daha çok dikkate alınıyor. 

Haftalık vaka ve ölüm sayılarında durum şöyle: Artış eğiliminde olan günlük vaka sayısındaki patlama devam ediyor. Üç haftadı günlük vaka ortalaması sıçrayarak artış gösteriyor: 1 milyon 312 binden önce 2 milyon 180 bine, geçtiğimiz hafta da 2 milyon 448 bine yükseldi. Katlanarak giden bir seyir söz konusu. Bu sıçrama Omicron varyantının kısa sürede sağlık sistemini altüst etme potansiyelini de ortaya koyuyor. Vaka sayısında patlama hız olarak düşük olsa da ölümlere ve hastane yatışlarına da yansımaya başladı. Bir önceki hafta  6 bin 94 kişi olan ortalama günlük ölüm sayısı malesef  6 bin 956 kişiye yükseldi. Yine de vaka sayısına göre artışın daha düşük olduğunu not etmeliyiz.  

Küresel düzeyde son bir hafta Covid-19’un seyri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

Yukarıda tabloda görüldüğü gibi dünya genelinde geçtiğimiz hafta vaka sayısında oldukça ciddi artış söz konusu. Bu artış patlama olarak nitelendiriliyor. Omicron varyantının bulaştırıcılığın yüksek olması ve kısa kuluçka süresi bu durumda rol oynuyor. Yine yılbaşı nedeniyle artan nüfus hareketliliği de bulaşın artışında etkili olduğu biliniyor. Vaka artışı Afrika dışında tüm kıtalarda gerçekleşti. Vaka artışı ne yazık ki ölümlere de yansıdı, bir önceki haftaya göre haftalık ölüm sayısında %10’luk bir artış gerçekleşti. Ölüm sayısındaki artış tüm kıtalar için geçerli. 

Türkiye’de vaka ve ölüm sayısında yükseliş eğilimi devam etti. Sağlık Bakanlığı bu yükselişe gözlerini kapadı, izolasyon ve karantina süresini düşürdü, PCR taramalarından vazgeçti, semptom göstermeyenlere PCR yapmamaya karar verdi. Dahası hatırlatma dozu olan yakın temaslıalr dahi karantinaya alınmayacak. Alınan bu kararların gerekçesi bilinmiyor, ama bildiğimiz bir şey var ki artık toplu yaşam alanlarında, toplu ulaşımda virüs taşıyan kişiler bizlerle birlikte olacak. Yükselen aktif hasta sayısının belirleneden çok daha fazla olacağını da not etmeliyiz. Sürü bağışıklığına terke edilen işçi sınıfı, ezilen halkalar ve ötekileştirilen topluluklarının ölümleri kanıksanmış durumda, kalan sağlar bizimdir stratejisi daha da netleşmiş olarak önümüze kondu. Sermaye birikimi sosyal cinayetlerle at başı gidecek, vaziyet bunu gösteriyor. 

***

Türkiye’de son 24 saatte 63 bin 967 kişiye Covid-19 tanısı kondu. Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise177 kişi. Toplam vaka sayısı 10 milyon 403 binin üzerine çıkarken toplam can kaybı ise 84 bin 622 kişiye yükseldi. Ne yazık ki Ağustos sonu başlayan Delta varyantına bağlı pik kontrol alınamamış, bunun üzerine daha da fazla bulaştırıcı olan Omicron varyantı eklenmiştir. Artan bulaş günlük test sayısına da yansıdı, dün test sayısı 384 binin üzerinde. Aktif hasta sayısı 722 bine dayandı. Yükselen aktif hasta sayımız bulaş tehdidinin daha da artacağını gösteriyor.

***

ABD Sağlık Bakanlığı tarafından açıklanan verilerde, Georgia, Maryland ve Massachusetts de dahil olmak üzere 24 eyalette hastanelerdeki yatak doluluk oranının yüzde 80’ni geçtiği kaydedildi. son 7 günde günlük vaka sayısı 803 bin civarında seyrederken, bunun iki hafta önceye kıyasla yüzde 133 artış olduğu anlamına geldiğine dikkat çekildi. Covid-19 kaynaklı can kayıplarının da aynı şekilde yüzde 53 arttığına işaret edilerek, son bir haftadır günlük ölümlerin ortalama 1871 civarında olduğu bilgisi paylaşıldı.

Salgın Kontrol Önlemleri

ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), kumaş maskelerin cerrahi ve respiratör maskeler kadar koruma sağlamadığını bildirdi. CDC, kumaş maskenin koruma sağlamakta yetersiz kaldığına dair bir ifade kullanmasa da, diğer tür maskelerin daha çok koruma sağlayabileceğini ifade etti.

***

Hollanda hükümeti, artan vakalar ve Omicron varyantı sebebiyle getirdiği kısmi kapanma tedbirlerini kademeli olarak kaldırmaya karar verdi. Hollanda Başbakanı Mark Rutte ve Sağlık Bakanı Ernst Kuipers yaptıkları ortak basın açıklamasıyla 15 Ocak itibariyle bazı tedbirlerin kaldırılacağını duyurdu.

SARS-COV2

Geniş çaplı bir araştırma Covid-19 ile hamilelik komplikasyonları arasındaki bağı ortaya koydu.

İskoç araştırmacılar, virüse hamileliğinin sonuna doğru yakalanan kadınların doğumla ilgili komplikasyonlara daha açık olduğu sonucuna vardı. Araştırmaya göre komplikasyon yaşama olasılıkları Covid’e hamileliğin erken döneminde ya da hiç yakalanmayan kadınlara göre daha fazla. Yapılan analizlerde erken doğumların (hamileliğin 37’nci haftası tamamlanmadan önce), ölü doğumların ve yeni doğan ölümlerinin doğumdan 28 gün ve daha kısa süre önce virüse yakalanan kadınlarda daha yaygın olduğu görüldü. Komplikasyonların çoğu aşısız kadınlarda yaşandı. Ayrıca bebekleri ölen bütün kadınların Covid-19 geçirdiği sırada aşısız olduğu belirtildi. Ancak her birinin ayrıntılı klinik kayıtlarına erişim olmadığından, virüsün ölü doğumlara ya da yeni doğan ölümlerine doğrudan neden olup olmadığını söylemenin mümkün olmadığı vurgulandı.

***

Bristol Üniversitesi Aerosol Araştırma Merkezi’nden bilim insanları, geliştirdikleri cihazla Covid-19 hastalığına sebep olan SARS-CoV-2 virüsünün havada ne kadar hayatta kaldığını ölçerek virüsün ilk 20 dakikada bulaşma yeteneğinin yüzde 90’ınını kaybettiğini açıkladı. Bilim insanları, virüsün ilk 5 dakikada bulaşma yeteneğinin yüzde 48 oranında gerçekleştiğini ve virüsten korunmanın en etkin yolunun koruyucu yüz maskesi olduğunu ifade etti. Bilim insanları, çalışmalarında havada bulunan mikro damlacıklardaki virüsün 5 saniye ile 20 dakika arasındaki aktivitesini ölçtüklerini ve virüsün havadaki ömrünün, farklı Covid-19 varyantları için benzerlik taşıdığını ifade etti. Nem oranı yüksek havanın, virüsün hayatta kalmasını yükseltirken bir ortamda en uzaktaki kişiden ziyade en yakındaki kişiden virüs bulaşmasının daha yüksek bir oran olduğu belirtildi. Bilim insanları bilimsel çalışmanın henüz hakemli tıp dergisinde yayınlanmadığını ifade etti. 

***

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Covid-19’a karşı etki gösterdiği belirlenen iki ilacın tedavide kullanımını tavsiye etti. ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), Amerikalı ilaç firmaları Pfizer ve Merck firmalarının Covid-19’a karşı geliştirdiği ağızdan alınan iki ilaç için, 12 yaş ve üzerindeki riskli kişiler için kullanım onayı vermişti. Ancak bu ilaçlar için DSÖ’den henüz bir karar çıkmış değil. Örgütten yapılan yazılı açıklamada, DSÖ Uluslararası Uzmanlar Standart Geliştirme Grubu’nun, Covid-19’a yakalanan hafif, ağır ve kritik durumdaki yaklaşık 4 bin hasta üzerinde yaptığı yedi ayrı denemenin ardından eklem iltihabı ilaçlarının Covid-19’a karşı etkinliğine dair önerilerine yer verildi. Buna göre, eklem iltihabı ilaçları Baricitinib ile Interleukin-6’nın (IL-6), kortikosteroid ilaçla birlikte kullanıldığında ağır durumdaki Covid-19 hastalarının iyileşmesine olumlu etki sağladığı tespit edildi. Dünya Sağlık Örgütü’nün Baricitinib ile IL-6’nın kullanımına ilişkin tavsiyesinin ardından Sınır Tanımayan Doktorlar (MFS) örgütünden yapılan açıklamada, tavsiye edilen ilaçlarda tekelleşmenin önüne geçilmesi gerektiği belirtildi.

Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz.