Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Covid-19’un Omicron varyantı nedeniyle son bir haftada dünyada 18 milyonun üzerinde Covid-19 vakası görüldüğünü ve varyantın hızla yayıldığını söyledi. Bundan önceki varyantlara kıyasla daha az ölümcül olmasından ötürü Omicron’u “hafif hastalık” olarak nitelemenin yanıltıcı olduğunu söyleyen Ghebreyesus, “Omicron’un da hastanelik ettiği ve ölüme yol açtığı gerçeği unutulmamalıdır. Bir çok kişinin risk altında olduğu bu dönemde virüs, oldukça hızlı yayılmaktadır” dedi. Covid-19’u yenmenin tek yolunun dünya ülkelerinin birlikte hareket etmesinden geçtiğini vurgulayan Ghebreyesus, “Omicron’un küresel olarak yayıldığı ve yeni varyantların ortaya çıkma ihtimalinin bulunduğu şartlarda salgında sona yaklaştığımız asla söylenemez” ifadesini kullandı.
***
Beyaz Saray Baş Tıbbi Danışmanı ve ABD’nin en yetkili enfeksiyon hastalıkları uzmanı Dr. Anthony Fauci, Omicron varyantının “Covid salgınında son dalga” olup olmadığını söylemek için çok erken olduğunu belirtti. Fauci, kamuoyunda Covid’le mücadeleyi yavaşlatan bazı durumlar olduğunu, bunun da virüsün yayılmasını kontrol etmeyi güçleştirdiğini söyledi. Fauci “Maske takmak, aşı olmak gibi asit, normal, anlaşılması kolay önlemlere karşı bir miktar direnç var. Eğer toplum olarak önlemleri hep beraber alsaydık çok çok daha iyi durumda olurduk” dedi. ABD’de Omicron varyantı son tespit edilen vakaların yüzde 94’ünü oluşturuyor.
***
Fahrettin Koca, Sağlık Bakanlığı’nın salgınla ilgili tedbir ve prensip kararlarını ise şu şekilde sıraladı:
***
Fransa Eğitim Bakanı Jean-Michel Blanquer’in, yeni eğitim öğretim dönemi Covid-19 protokollerini açıklarken İbiza’da tatilde olduğunun ortaya çıkması tepkilere yol açtı. Mediapart haber sitesinin ulaştığı bilgilere göre, Eğitim Bakanı Jean-Michel Blanquer, 1 Ocak’ta Le Parisien gazetesine verdiği röportaj sırasında İbiza Adası’nda tatilde olduğunu sakladı. Başbakanlığın Eğitim Bakanı Blanquer’e ülkeyi altüst eden Omicron dalgası sırasında Ibiza’ya gitmemesini tavsiye ettiğini yazdı.
***
İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın eski başdanışmanı Dominic Cummings, Johnson’ın Başbakanlık’ta 20 Mayıs 2020’de karantina önlemleri sırasında düzenlenen, kendisinin de katıldığı partiyle ilgili olarak önceden uyarıldığını söyledi. Cummings, kişisel blogunda yaptığı açıklamada, “Başbakan, partilerle ilgili olarak Parlamento’ya yalan söyledi” dedi. Johnson, geçen hafta Avam Kamarası’nda yaptığı konuşmada, Başbakanlık Konutu’nun bahçesindeki toplantıya, sıkı çalışan personele teşekkür etmek için gittiğini ve 25 dakika kaldığını söylemişti.
Omicron varyantı tüm dünyayı sallamaya başladı. Omicron varyantının yarattığı patlama ile küresel düzeyde toplam vaka sayısı kısa sürede 335 milyonuun üzerine çıktı. Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 573 bini dayandı. Aktif hasta sayısı da 58 milyon 600 binin üzerine çıktı… Kısa sürede ciddi yükseliş gösteren aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ne kadar ciddi olduğunu gösteriyor.
Son 24 saatte yeni vaka sayısı 3 milyonun üzerinde… Covid-19’a bağlı ölüm sayısı ise 8 bin 63 kişi oldu. Ülkelere göre günlük vaka sayısı şöyle: ABD (546.9 bin), Fransa (464.8 bin), Hindistan (283 bin), İtalya (228.2 bin), Brezilya (132.3 bin), Arjantin (121 bin), Almanya (95.1 bin), İspanya (94.5 bin), İngiltere (94.4 bin), Avustralya (73.6 bin), Türkiye (69.7 bin), Portekiz (43.7 bin), Peru (36.4 bin), Danimarka (31.5 bin), Reunion (31.4 bin), Hollanda (31.3 bin), Rusya (31.3 bin), Kolombiya (28.8 bin), Filipinler (28.5 bin), Japonya (23.4 bin), Yunanistan (23.3 bin), Belçika (22.9 bin) ve Çekya (20.3 bin). Günlük vaka sayısının 10-20 bin aralığında olduğu 13 ülke var. Omicron varyantı tüm kıtalarda etkisini sürdürüyor.
***
Türkiye’de son 24 saatte 69 bin 658 kişiye Covid-19 tanısı kondu. Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise157 kişi. Toplam vaka sayısı 10 milyon 592 bine yaklaşırken toplam can kaybı ise 85 bin 77 kişiye yükseldi. Ne yazık ki Ağustos sonu başlayan Delta varyantına bağlı pik kontrol alınamamış, bunun üzerine daha da fazla bulaştırıcı olan Omicron varyantı eklenmiştir. PCR test zorunluluğunun kaldırılmasına rağmen günlük test sayısı hala yüksek, 418 binin üzerinde. Testin yaygın olarak yapılmasının günlük vaka sayısında ciddi artışa yol açacağı dile getiriliyor. Aktif hasta sayısı 690 bin civarında. Yükselen aktif hasta sayımız bulaş tehdidinin daha da artacağını gösteriyor.
***
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Koronavirüs Bilim Kurulu toplantısının ardından, “Günlük vaka sayılarının halen yarısı İstanbul kaynaklıdır. Ülkemizde son bir haftada görülen vakaların yüzde 13’ü 12-19 yaş aralığında, yüzde 34’ü 20-34 yaş aralığında, yüzde 29’u 35-49 yaş aralığında, yüzde 16’sı 50-64 yaş aralığında ve yüzde 8’i 65 yaş üzerindedir. Aktif vakaların yüzde 1.45’i hastaneye yatmış, binde 3’ü yoğun bakıma girmiş ve onbinde 1’i entübe edilmiştir. Ancak 65 yaş üzeri aktif vakaların ise yüzde 10.11’i hastaneye yatmış, yüzde 3.11’i yoğun bakıma girmiş ve yüzde 0.99’u entübe edilmiştir” dedi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, son bir haftada görülen vakaların yaş dağılımına göre oranlarını duyururken 12 yaş altındaki çocuk vakaları dahil etmedi. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Haluk Çokuğraş, okulların açılmasıyla viral solunum yolu hastalıklarının giderek arttığını söylemişti: “Sanki bütün solunum yolu virüsleri el ele verip hep birden saldırıya geçti. Cerrahpaşa’daki günlük ortalama hasta sayısı 80-90 iken bugünlerde 320-350’ye ulaştı. Bu dört kat artış demek. Sadece acile başvuran çocuk hasta sayısı 400’lere doğru tırmanmaya başladı. Çok ciddi bir artış yaşıyoruz. Eylülden başlayarak aralık sonunda pik yapan ve muhtemelen daha da artış gösterecek bir hasta akını söz konusu.”
***
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oğuz Reşat Sipahi, “Hastanemizde yoğun bakım doluluk oranı yüzde 90’ın üzerine çıktı. ‘Omicron’ hafife alınmamalı. Yarıyıl tatilinde dikkat edilmezse durumu daha kötüye götürme olasılığı var” dedi. Vaka sayılarındaki yükselişin iki temel nedeni olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Sipahi, “Bunlardan birincisi; yılbaşı eğlenceleri, ikincisi de ‘Omicron’un hafife alınmasıdır. Vatandaşlar, bireysel önlemleri oldukça gevşetti ancak bu tedbirler yeniden artırılmalı. Aynı zamanda ‘Aşılıyım ben’ rahatlığının da çok baskın olduğunu görüyoruz. Vaka sayılarının artması Covid-19 ilişkili ‘Post Covid Sendromu’, ‘Diabetes Mellitus’ gibi hastalıkların toplam görülme sayısı olasılığını da artırmakta. Önümüzde bir yarıyıl tatil süreci var. Dikkat edilmezse durumu daha da kötüye götürme olasılığı var. Yükselen vaka sayılarında hem Omicron hem de diğer varyantlar bulunuyor” dedi.
***
Fransa’da 464 bin 769 ile Covid-19 salgınının başından bu yana en yüksek günlük vaka sayısı kayıtlara geçti. Halk Sağlığı Kurumunun açıkladığı verilere göre, son 24 saatte 375 kişinin yaşamını yitirmesiyle ülkede virüse bağlı can kaybı sayısı 127 bin 638’e çıktı. Covid-19 testlerinin pozitif çıkma oranı yüzde 23,9’a yükseldi. Son 7 günde yoğun bakıma girenlerin sayısı yaklaşık yüzde 8 düşerken, aynı zaman diliminde hastanelere tedavi altında alınanların sayısı yüzde 10,30 arttı.
***
Çin’de bulaşıcılığı yüksek Omicron varyantını taşıyan vakalardaki artış, gelecek ay Pekin Kış Olimpiyatları’na ev sahipliği yapmaya hazırlanan ülkede salgınla mücadeleye dair kaygıları artırıyor. Ülkede ilk kez 8 Ocak’ta Tiencin şehrinde yurt içi kaynaklı Omicron vakasının görüldüğünün bildirilmesinin ardından vakalar, başkent Pekin dahil 9 şehre yayıldı.
Sağlık Bakanlığı’nın paylaştığı haritada, 2. doz aşılamada hedef nüfusun yüzde 75 ve üzerinin aşılandığı iller mavi renkle gösteriliyor. Sağlık Bakanlığı’nın koronavirüs verilerine ilişkin yayınladığı tabloda yer alan bilgilere göre; 2. doz aşılamada yüzde 88.4 aşılama oranıyla Osmaniye birinci sırada yer alıyor. Yüzde 61 aşılama oranı ile Şanlıurfa ise son sırada bulunuyor. 2. doz aşılamada üç büyük ilde ise birinci sırada yüzde 84.4 ile İzmir, ikinci sırada yüzde 82.1 ile Ankara ve üçüncü sırada yüzde 77 ile İstanbul yer alıyor. Koca Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Türkiye’de, yetişkin nüfus içinde hiç aşı olmayanların oranı %8’den bile az. Bunların önemli bir kısmı, herkes aşı olduktan sonra ben de olurum diyordu. Hemen hemen herkes aşı oldu. Bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
***
Ege Üniversitesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Zafer Kurugöl, karantina süresinin 10 günden 7 güne indirildiğini belirterek şunları söyledi: “Temaslı kişiler için de karantina kaldırıldı, örnek alınmayacak. Semptomu olmayan herhangi bir kişiden de örnek alınmayacak. Son çıkan kararla ise aşısız kişilerle ilgili tüm kısıtlamalar kaldırıldı. Ancak hemen ertesi gün, hava yoluyla ilgili PCR talebi geri getirildi. Ben de herkes gibi tüm kısıtlamaların kaldırılmasını, bir sağlık personeli olarak salgının bitmesini istiyorum ama ‘bitti’ demekle pandemi bitmiyor. Şu an önlemlerde yapılan değişiklik gerekli miydi? Bilimsel bir gerekçe var mıydı? Cevabım ‘Hayır’. Hasta kişilerde eskiden 10 günlük karantinanın ardından test yapılıyordu. Bu süre şimdi 7 güne indirildi ve test yapılmaksızın günlük yaşama geri dönülüyor. Kendimden örnek vereyim. 7 gün sonrası HES uygulamamda risksiz grupta görünüyorum. Bir alışveriş merkezine, sinemaya veya tiyatroya gidebilirim. Ancak bulaş riskim olabileceğini düşünerek test yaptırdım. Sonucunda da pozitif olduğumu gördüm. Benim bildiğim çevremde böyle onlarca örnek var.”
***
Avrupa İlaç Ajansı (EMA), Turkovac aşısı ile ilgili açıklama yaptı. “Turkovac aşısı ile ile ilgili size başvuru geldi mi? AB’de bu aşı kullanılabilir mi? Bu aşıyla ilgili bilginiz var mı?” sorularına yanıt veren, merkezi Amsterdam’daki ilaç ajansı, “Turkovac adlı aşının Kovid-19’a karşı kullanım amacıyla, Avrupa Birliği’nde kullanım onayı alabilmesi için bize bir başvuru gelmesi gerekiyor. Oysa böyle bir başvuru yok” açıklaması yaptı.
***
Dünyanın, Covid-19 ile mücadele unsurlarını kullanarak Omicron’un etkisini azaltma kapasitesine sahip olduğunu vurgulayan Ghebreyesus, “COVAX programı kapsamında 1 milyar dozun üzerinde aşı bağışlanmış olması gurur vericidir. Bu tabii ki yeterli değildir ve daha fazlasını yapmamız gerekmektedir. Omicron’un yayıldığı bu günlerde aşı yaptıramamış kişilere aşı ulaştırılması her zamankinden daha önemlidir” ifadesini kullandı. Ghebreyesus, mevcut aşıların Omicron’a karşı daha az etkili olabileceğini fakat ciddi hastalık ve ölüm riskine karşı aşıların hala etkili olduğunun altını çizdi. Ghebreyesus, aşıya erişimde eşitsizliğin Covid-19 ile mücadeleyi olumsuz etkilediğini kaydederek, “Mevcut durumu değiştirmezsek aşı eşitsizliğinde daha yıkıcı bir döneme gireceğiz” uyarısında bulundu.
***
İnsan merkezli yaklaşım bir kez daha gündeme geldi. Bir grup yeni Covid-19 vakalarının kaynağı olarak bir pet shop’un gösterilmesinin ardından Hong Kong’da 2 bin hamster’ın öldürülmesi talimatı verildi; hayvan sahipleri hayvanlarını öpmemesi konusunda uyarıldı. Delta varyantı kaynaklı vakaların bir pet shop çalışanıyla ilişkilendirilmesinin ardından yüzlerce hayvana test yapıldı, 11 hamster pozitif çıktı. Bunun üzerine Covid-19’a sıfır tolerans yaklaşımı uygulayan Çin yönetimindeki Hong Kong’da evcil kemirgenlerle ilgili sert önlemlere gidildi.
***
Fransa Başbakanı Jean Castex, yaptığı açıklamada, otel, restoran, turizm gibi sektörlerde 250’nin altında personel çalıştıran ve son 2 ay en az yüzde 30 ciro kaybı yaşayan şirketlere 2 ay yardım yapılacağını duyurdu. Bu arada, Fransa’da Ekonomik Analizi Konseyi tarafından yayımlanan araştırmada sağlık kartı uygulaması sayesinde Temmuz-Aralık 2021 döneminde 4 bin kişinin ölmesinin, daha fazla kişinin aşılanmasının ve 6 milyar avro zarar edilmesinin engellendiği belirtildi. Sağlık kartı uygulamasının yürürlükte olmasaydı hastanelerde tedavi altında bulunanların sayısının yüzde 30 daha fazla olacağı kaydedildi.
***
Rusya’da Covid-19 hastaları için 14 gün olan karantina süresinin 7 güne düşürülmesi kararı alındı. Rus hükümeti, iş verenleri uzaktan çalışma yöntemine davet ederken, otel ve turistik noktalarda çalışanların 2 haftalık vardiyalarla çalışacağını açıkladı. Alınan karara göre 2 hafta çalışan bir turizm çalışanının 2 hafta izinli olacağı belirtildi. Ayrıca hükümet tarafından 17 ve 18 Şubat’ta yapılması planlanan Uluslararası Rusya Yatırım Forumunun da iptal edildiği açıklandı. Rusya’da 2021 yılının son ayından itibaren günlük vaka sayıları 20 binin altına düşmüştü. Ancak Rusya Covid-19 ile Mücadele Merkezinden yapılan açıklamaya göre son 24 saatte ülke genelinde 31 bin 252 yeni vaka tespit edildi. Bu sayı, geçtiğimiz 6 Aralık’tan bu yana 1 günde kaydedilen en yüksek vaka sayısı oldu. Rusya Başbakan Yardımcısı Tatyana Golikova ile Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin’in de katıldığı toplantıda, ülkede Covid-19 vakalarının yüzde 60’ına yakınının Delta Plus mutasyonu olduğu açıklandı. Rusya Başbakanı Mişustin, Omicron mutasyonunun çok daha tehlikeli olduğuna değinerek, “Virüsün yeni bir türü olan Omicron mutasyonu hızla dünyaya yayılıyor. Son derece bulaşıcı olması diğer ülkelerin deneyimleriyle kanıtlanmıştır. Avrupa ülkelerinde yüz binlerce kişiye Covid-19 teşhisi konuluyor. ABD’de 1 milyonun üzerinde vaka ortaya çıktı. Bu rakamlar Rusya’yı endişelendirmeye yetiyor. Sadece başkentte değil, birçok bölgede bu istatistikleri de görebiliyoruz” dedi.
SARS-COV2
Uzmanların, koronavirüsün bugüne kadarki en bulaşıcı varyantı olduğunu belirttiği Omicron, tüm dünyada hızla yayılıyor. Bununla beraber hastalar hafif semptomlar gösterdiği için virüsün neden olduğu Covid-19 hastalığı sıklıkla grip ya da soğuk algınlığıyla karıştırılabiliyor. King’s College London Epidemiyoloji bölümünden, ZOE Covid Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Prof. Tim Spector BBC’ye, “Omicron’un, Delta varyantını hafif semptomlarla geçiren aşılanmış insanlarda gördüğümüz gibi geçtiğini düşünüyoruz” dedi. Şimdiye kadar kaydedilen beş ortak semptom: Burun akıntısı, Baş ağrısı, Yorgunluk (hafif ya da şiddetli), Hapşırma ve Boğaz ağrısı.
Bu hafif semptomlar daha çok aşılanmış ya da başka şekilde bağışıklık kazanmış kişilerin verileriyle belirlendi. İngiltere’de Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS) aşağıdaki semptomlara dikkat edilmesini öneriyor: Birden devamlı öksürük, Yüksek ateş ve Koku ve tat kaybı.
***
Uzmanlar, yemek seçmeye başlayan çocukların, Covid’le bağlantılı olarak görülen koku ve tat alma bozukluğuna uğramış olabileceğine dikkat çekiyor. İngiltere’deki East Anglia Üniversitesi ile Fifth Sense adındaki sivil toplum kuruluşu, çocukların parozmi belirtisi gösterip göstermediğini anlamaya yardımcı olacak bir kılavuz hazırladı. Çocukları daha sade yiyecekler yemeye teşvik ederek, hangi yiyeceklere tepki vermediklerinin görülebileceğine işaret edilirken, yemek yerken buruna yumuşak bir mandal takarak kokuların bloke edilebileceği kaydediliyor. Kılavuzdaki bir başka öneri de iyileşmeye yardımcı olmak için birkaç ay boyunca günde iki kez en az dört farklı koku koklamaktan oluşan basit bir teknik kullanılması.
***
İstanbul Tıp Fakültesi, Covid-19 tanısıyla yatan hastalardan istenen psikiyatrik konsültasyonların değerlendirerek bir araştırma gerçekleştirdi. Araştırmaya göre, Covid-19 hastalarının yaşadıkları sıkıntıların en başında uyum bozukluğu ve deliryum geliyor. İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı’ndan Elif Ozan ve Mine Özkan ile Halk Sağlığı Anabilim Dalı’ndan Buğra Taygün Gülle tarafından gerçekleştirilen araştırmada, yaş ortalaması 65 ile 82 arasında değişen ve yüzde 61.5’lik dilimi erkeklerden oluşan toplam 52 hastanın yatarak tedavi gördüğü sırada yaşadıkları sıkıntılar ölçümlendi. Araştırma kapsamında yatarak tedavi görürken ruhsal sıkıntı yaşayan Kovid-19 hastalarının yüzde 34.6’sında tuhaf davranış ve ajitasyon, yüzde 26.9’unda uyku, yüzde 17.3’ünde kaygı bozukluğu, yüzde 15.4’ünde bilinç bozukluğu ve depresyon, yüzde 11.5’inde huzursuzluk, yüzde 9.6’sında ise tedavi reddi ile obsesyon yakınması olduğu saptandı.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz.
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…
