Brezilya’nın Covid-19 ile mücadelesine ilişkin Kongre’de yürütülen soruşturma tamamlandı, soruşturmayı yürüten senatör hükümetin hatalarının binlerce ölüme yol açtığını söyleyerek, Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun cinayetle yargılanmasını istedi. Soruşturmayı yürüten Senato komisyonu için muhalefet üyesi Senatör Renan Calheiros tarafından hazırlanan yaklaşık 1200 sayfalık taslak rapor, Bolsonaro’nun hükümetin erken aşı edinme fırsatlarını geri çevirdiğini, bunun da ülkedeki aşı kampanyasını geciktirdiğini ve tahmini 95 bin cana mâl olduğunu öne sürüyor. Rapor, Bolsonaro’nun “enfeksiyon kapma yoluyla sürü bağışıklığı kazanma ve tedavinin varlığı gibi boş inanç tarafından yönlendirildiğini” söylüyor. Raporda ayrıca Bolsonaro’nun üç oğlunun da- senatör Flavio, milletvekili Eduardo ve belediye meclisi üyesi Carlos – yargılanması gerektiği kaydediliyor. Rapora göre bu kişiler “salgını kontrol altına almak için gerekli sıhhi kurallara uymamayı teşvik eden” yanlış bilgiler yaydılar. Rapor, Brezilya’daki yerli halkları virüse karşı savunmasız kılan eylemleri nedeniyle soykırım da dahil olmak üzere Bolsonaro’ya karşı 13 suçtan dava açılmasını öneriyor.
***
Covid-19, Ebola, HIV, Nipah virüsü ve Zika gibi ölümcül hastalıkların yanı sıra kuş gribi virüslerinin de mutasyona uğradığını belirten uzmanlar, dünyada şu anda hepsi insanlar için ölümcül olabilen 8 kanatlı olduğunu açıkladı. Özellikle H5N6 adlı virüsün bulaştığı insanların yarısını öldürdüğünü ve son haftalarda vakalarda artış olduğu konusunda uyaran bilim insanları, yeni pandeminin Covid-19’dan çok daha tehlikeli olduğunu söyledi.
***
Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası’nın (Eğitim-Sen) son raporuna göre geçtiğimiz hafta Türkiye’de 32 il, 127 ilçe ve 24 köyde Covid-19 salgını sebebiyle 798 sınıf kapandı; 580 öğretmen, 2 bin 493 öğrenci ve 24 personel pozitif ya da temaslı oldu.
Eğitim-Sen, 13 Eylül’den bu yana her hafta okullarda öğretmen, öğrenci ve personel arasında yeni görülen Covid-19 vakalarının sayısını paylaşan bir rapor yayımlıyor. Haftalık raporlarında ortalama 30 ilden toplanan verileri yayımlayan sendika, bu rakamların tüm Türkiye’deki okulları değil, sadece çeşitli illerdeki şubeleri ve üyeleri üzerinden topladıkları verileri yansıttığını belirtiyor. Son raporda, “Kapanan sınıf sayıları istikrarlı bir şekilde her hafta aynı düzeylerde devam etmektedir. Kaldı ki tüm illerin verileri paylaşıldığında sayıların bizim paylaştığımız sayıların çok çok üzerinde olduğu ortaya çıkacaktır” ifadelerine yer veriliyor.
Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer ise bugün Akşam gazetesinde yayımlanan röportajında, Türkiye’de 57 bin 108’i devlet okulu olmak üzere toplam 71 bin 320 tane okul ve 850 bin sınıf olduğunu, Cuma itibarıyla Covid-19’dan dolayı toplamda 2 bin 225 sınıfın kapandığını söyledi.
***
İngiltere’de sağlık çalışanları hükümete, kış aylarında bir “kriz” yaşanmasından kaçınılması için acilen bazı Covid önlemlerini devreye sokma çağrısı yaptı. Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS) Konfederasyonu, kalabalık ve kapalı alanlarda maske zorunluluğu da dahil olmak üzere hükümetin “B Planı”nı şimdiden uygulaması gerektiğini söyledi. İngiltere’de vakalar keskin bir şekilde artıyor ancak can kaybı kış aylarının en kötü günlerinin çok altında. NHS Konfederasyonu Başkanı Matthew Taylor, “NHS bu kışın, kayıtlara geçen en zorlu kış olma ihtimaline göre hazırlık yapıyor” dedi. Taylor, “Panik düğmesine basmadan önce Covid vaka sayılarının fırlamasını ve NHS üzerindeki baskının aşırı yükselmesini beklememeliler” diye ekledi. NHS Konfederasyonu ayrıca, salgınla en önde mücadele edenlere yardımcı olmak için “B Planı artı” olarak adlandırdığı bir dizi önlem çağrısında da bulundu. Bu, insanları aşı olmaya, randevularına zamanında gitmeye ve hatta Ulusal Sağlık Hizmetleri’ni desteklemek için gönüllü olmaya teşvik etmeyi içeriyor. Hükümet, Covid önlemlerini geri getirmeyi “kesinlikle planlamadığını”, ancak verileri “çok yakından takip ettiğini” açıkladı.
***
İngiltere’de yetkililer son dönemde Delta varyantının yeni türü olan ve “Delta Plus” olarak da adlandırılan yeni koronavirüs varyantı AY.4.2’yi yakından izliyor. Delta Plus, koronavirüsün hayatta kalmasına olanak tanıyan bazı mutasyonlara sahip. İngiltere’de son resmi verilere göre Covid vakalarının yüzde 6’sını bu yeni tür oluşturuyor. Delta Plus, İngiltere’de henüz “endişe verici” ya da “araştırılmakta olan” varyant kategorisine alınmadı. Şimdiye kadar, mevcut değişikliklerin virüsü çok daha bulaşıcı hale getirdiğine dair herhangi bir somut gösterge yok. Ama uzmanlar bu konu hakkında çalışmalarını sürdürüyor. İngiltere, şimdiye kadar bir milyondan fazla testi tamamlamış bu hayati laboratuvar çalışmalarında öncü bir ülke. University College London Genetik Enstitüsü Direktörü Prof. Francois Balloux yeni varyanta ilişkin olarak,”Çok az da olsa potansiyel olarak daha bulaşıcı bir tür. Alpha ve Delta ile gördüklerimizle karşılaştırıldığında bir şey değil, ki Delta, Alfa’ya göre yüzde 50 ila 60 gibi bir oranda daha fazla bulaşıcıydı. Yani burada hemen göze çarpmayan küçük bir şeyden bahsediyoruz. Bu şu anda araştırılıyor” dedi. Balloux, sözlerini şöyle sürdürdü: “[AY.4.2.] Yüzde 10’a kadar daha fazla bulaşıcı olması muhtemel. Ama bunun farkında olmak gayet güzel. Biraz dahi olsa şüphe edilebilecek şeyleri bulmak adına altyapılarımızın olması da harika.
“Bu aşamada bekleyelim, görelim ve panik yapmayalım derim. Zor algılanır şekilde biraz daha bulaşıcı olabilir ama daha önce gördüğümüz türden kesinlikle feci bir şey değil.”
***
Türkiye’de salgın hala kontrol altına alınamadı. Yeni vaka bildirimi yüksek hızda devam ederken, günlük can kaybı artmaya devam ediyor. Son 24 saatte yeni vaka sayısı 30 bin 862 kişi ve Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 223 kişi. Toplam vaka sayısı 7 milyon 714 binin üzerine çıkarken toplam can kaybı ise 68 bin 60 kişiye yükseldi. Günlük test sayısı 361 bin civarında. Aktif hasta sayısı yüksek hızda devam ediyor, 503 bine yakın aktif hastaya sahibiz. Azalmakla birlikte mevcut aktif hasta sayımız bulaş tehdidinin devam edeceğini gösteriyor.
***
Türk Tabipleri Birliği (TTB), yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle fazladan ölümlerde artışın sürdüğü açıklandı. 2020 yılında Türkiye’de 65 yaş ve üzerindeki nüfusta Covid-19’dan en az 75 bin kişinin hayatını kaybettiğinin belirtilirken, “Bu sayı, bakanlığın tüm yaşlar için resmi açıklaması olan 20 binin 3,5 katı. 2020’de en az 55 bin can, Covid-19’dan kaybedildiği halde, istatistiklere bu şekilde girmedi” dendi.
***
Aşı yapılacak nüfus alt sınırının 12 yaşa indirilmesi, 3. doza rağmen halen günlük 1 milyon doza ulaşabilmiş değiliz. Sağlık Bakanlığı hızlı ve etkin aşılama için herhangi bir çaba göstermiyor, aşılama kendi ritminde devam ediyor. Hafta sonu günlük yapılan aşı dozu 150 binlere kadar geriliyor.
Sağlık Bakanlığı resmi sitesindeki son rakamlara göre: 19 Ekim saat 19:00 itibariyle son 24 saatte 218 bin 58 doz aşı uygulandı. Türkiye’de bugüne kadar, 54 milyon 966 bin 932 birinci doz, 47 milyon 585 bin 869 ikinci doz, 10 milyon 892 bin 702 üçüncü doz aşı uygulandı. 18 yaş üstü nüfusa göre birinci doz Türkiye ortalaması %88,6 ikinci doz ortalaması %76.7 oldu.
Oysa sağlık otoriterleri tüm nüfusa göre aşı oranın hesaplanmasını öneriyor. Böyle ele alırsak birinci doz aşı oranı %65.7, ikinci doz ise % 56.9 olduğunu görürüz. Birinci doz aşı yapılanların sayısı çok azaldı. Buna göre salgını kontrol için hedeflenen nüfusun %70’inin ikinci dozu yaptırması hedefinin oldukça gerisindeyiz. Bölgeler ve iller arasında ciddi eşitsizlik devam ediyor. Mülteciler ve ötekileştirilen topluluklarda ne kadar aşı yapıldığı verisine ulaşamıyoruz. Dahası Delta varyantı nedeniyle bu oranın en az %85 olması gerektiği iddia ediliyor. Türkiye özgünlüğünde istatistik kritik bir konuda 2 doz Sinovac yapılanların ‘ikinci doz aşı oranı’ hesaplanmasına dahil edilmesi. Salgın kontrolü için iki doz Sinovac’ın yeterli olmadığı kabul ediliyor, bu nedenle bu kişilerin 3.doz aşı olunca (Sinovac ya da Biontech) hesaplamaya dahil edilmesi daha gerçekçi değerlendirmeyi sağlayacaktır. Özellikle yaşlı nüfusun 3. doz aşılanması konusunda ciddi sorunlar olduğunu sahadan elde ettiğimiz verilerle söyleyebiliriz.
***
TTB 18. Ay Değerlendirme Raporu sunuş bölümünde, aşılanma açısından Türkiye’nin durumuyla ilgili şu ifadeler yer aldı: “Sağlık Bakanlığı verilerine göre uygulanan toplam aşı miktarı 110 milyon dozu aşmıştır. Gerek ilk doz gerekse ikinci doz ve tanımlanmış gruplarda takviye doz için günlük aşılanma oranlarındaki azalma kaygı vericidir. Aşılanma oranlarının bakanlığın tablolarda sunduğu gibi 18 yaş üzerini değil tüm nüfusu dikkate alır oranlarla sunulması gerçekçi değerlendirme için şarttır. Tam aşılı olarak sayılan iki doz aşısını olmuş yurttaşların bir kısmının süreler dikkate alındığında “tam aşılı” tanımından çıkmış olduğunun hesaplara dâhil edilmediği görülmektedir. Aşı takvimini tamamlamış nüfus yüzdemizin, istenilen seviyeden uzak olduğunu biliyoruz. Dünyada aşının uygulamaya geçmesi sonrasında dolaşımda egemen varyant olarak bildiğimiz Delta varyantı koşullarında aşı takvimini tamamlamış nüfus oranının en az yüzde 85 olması gerektiği öngörülmektedir. Bu kat etmemiz gereken mesafenin ne kadar fazla olduğunu da işaret etmektedir. Bölgeler ve iller arasında ciddi eşitsizlikler söz konusudur ve hareketliliğin böylesine artmış olduğu bir çağda hiçbir il ya da bölgenin tek başına kendi koruma oranlarıyla salgından korunmasını gerçekleştireceğini bekleyemeyiz. Kayıt dışı göçmenlerin de aşılamada yok sayıldığı ortadadır.Hem ülke içinde hem de uluslararası alanda hepimizin korunmadığı koşullarda hiçbirimiz güvende olamayız.’’
Koronavirüsü nedeniyle 41 gün yoğun bakımda tedavi gören aşı karşıtı kişi herkesi aşı olmaya davet etti. Koronayı atlatmasına rağmen akciğerlerinde hasar kalan kişi, 2 ayda 35 kilo verdiğini söyledi.
***
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), yeni bir araştırmaya göre Pfizer-BioNTech aşısının 12-18 yaş grubunda hastaneye yatışların önlenmesi bakımından % 93 etkili olduğunu duyurdu.
***
Covid-19 vakaları düşüş eğilimine girse de halen yüksek hızda devam ediyor. Farklı coğrafyalarda pandemi sık görülmeye, sık öldürmeye ve yaşamı altüst etmeye devam ediyor. Toplam vaka sayısı 242 milyon 310 bine yaklaşırken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 4 milyon 928 binin üzerine çıktı. Aktif hasta sayısı 17 milyon 723 bin civarında. Düşme eğilimi de olsa hala yüksek aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ciddi olduğunu gösteriyor.
Küresel düzeyde son 24 saatte 413 bin 177 kişiye Covid-19 tanısı konurken 7 bin 224 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Ülkelere göre yeni vaka sayısı şöyle: ABD (71.8 bin), İngiltere (43.7 bin), Rusya (33.7 bin), Türkiye (30.9 bin), Romanya (18.9 bin), Ukrayna (15.6 bin), Hindistan (14.9 bin), İran (13.3 bin), Brezilya (13 bin) ve Almanya (10.5 bin).
***
İngiltere’deki yeni Covid vakalarının yedi günlük ortalaması, Ekim başında günde yaklaşık 34,000 iken günde 44,145’e yükseldi. İngiltere’de hastanelerde hasta sayısı bir haftada %10 arttı ve 11 Ekim’de 7,039 olan sayı Pazartesi günü 7,749’a yükseldi. Pozitif çıkan koronavirüs testinden sonraki 28 gün içindeki can kayıplarına ilişkin Salı günkü sayı, 9 Mart’tan bu yana görülenlerin en yükseğiydi. Fakat hafta sonunda raporlamalardaki gecikmeler nedeniyle günlük sayıların Salı günleri genellikle daha yüksek olduğu kaydediliyor.
***
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) öncülüğünde, yoksul ülkelere Covid aşısı, tedavisi ulaştırmayı amaçlayan programın ilaç şirketi Merck’ün duyurduğu Covid ilacını yoksul ülkelere tanesi 10 dolara ulaştırmak üzere çalıştığı belirtildi. Dünya Sağlık Örgütü önceliğindeki program ACT-A, Covid nedeniyle hastaneye yatış ve ölümü yüzde 50 oranında engellediği duyurulan hap formatındaki ilacın yoksul ülkelere uygun fiyatla ulaştırılması için çalışıyor. Program, gelecek yılın eylül ayına kadar yoksul ülkelere bir milyar Covid-19 testi ulaştırmayı amaçlıyor. Programın bir diğer amacı ise küresel ölçekte 120 milyon hastaneye Covid tedavisi sağlayabilmek.
***
Türk Tabipler Birliği Pandemi Çalışma Grubu tarafından hazırlanan “COVID-19 Pandemisi 18 Ay Değerlendirme Raporu” 19 Ekim 2021 günü yayımlandı. Pandemi sürecinde geride kalan 18 ayın kapsamlı bir şekilde değerlendirildiği raporda farklı disiplinlerden 15 yazı ile Pandemi Bültenleri metinleri ve Pandemide Merak Ettiklerimiz programlarının bağlantıları yer aldı. Raporda yer alan yazılar şöyle:
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00) alıyoruz.
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…
