Yeni bir araştırmaya göre, İsrail’de tam aşılıların Covid-19 testinden muaf tutulması birçok korona vakasının gözden kaçırılmasına neden oldu. Araştırma İsrail’e gelenlere Ben Gurion Havalimanı’nda aşılı aşısız ayırmadan yapılan PCR testlerine dayanıyor. Ağustos ayında yapılan testlere göre aşılı yolcularda pozitiflerin oranı aşısızlardaki oranın iki katından fazla çıktı.
Ağustos 2021’de 182 bin 696 tam aşılı yolcudan 2 bin 912’sinde korona vakasına rastlanırken 290 bin 383 aşısız yolcunun bin 878’inde korona tespit edildi. Bu sayılara göre oran olarak aşılıların yüzde 1,59’unda aşısızların ise yüzde 0,65’inde korona olduğu belirlendi. Son altı ay içinde iki doz Pfizer/BioNTech aşısı yaptırmış olanlar ya da güçlendirici doz almış olanlar tam aşılı, hiç korona aşısı yaptırmamış ya da ikinci dozu altı aydan önce yaptırmış olanlar ise aşısız sayılıyor.
İsrail hükümetinin tüm yetişkinlere güçlendirici doz tavsiyesinde bulunduğu Eylül ayında ise aşılı yolcularda vaka görülme oranı aşısızlardaki oranın altına indi. Eylül ayında aşılıların yüzde 0,59’unda, aşısızların ise yüzde 2,03’ünde korona vakasına rastlandı. Levi Ekim ayında ise aşılı grupta test sonucunun pozitif çıkma oranının düşük olmayı sürdürmekle birlikte yavaş yavaş tırmanışa geçtiğini söyledi.
***
Çin’de yeni tip Koronavirüs’e (Covid-19) karşı geliştirilen antikor tedavisine yönelik ilaç adayının üçüncü aşama klinik denemeleri insanlar üzerinde uygulanmaya başladı. Çin Bilimler Akademisi Mikrobiyoloji Enstitüsü ve Şanghay Cunşi Biobilimler Şirketi iş birliğinde geliştirilen “JS016” adlı antiviral ilacın 15 ülkede acil durum tedavisi için kullanıldığı belirtildi. Bugüne dek yurt dışına 500 bin doz yollanan ilaç için üçüncü aşama denemelere başlandığı kaydedildi.
***
Sızan yeni e-postalara göre yeni tip koronavirüsün ilk görüldüğü yer olan Wuhan’daki bilim insanları, Covid-19’a en yakın akrabanın bulunduğu ülke olan Laos’ta yaşayan yüksek riskli yarasa türlerinin viral örneklerini inceliyorlardı. Eylül ayında araştırmacılar Laos’ta, genomunun yüzde 96,8’ini Sars-CoV-2 ile paylaşan Banal-52 adlı bir viral suş keşfettiler ve bu, pandeminin laboratuvar sızıntısından kaynaklandığı iddialarını güçlendirdi. ABD merkezli Beyaz Önlük Atık Projesi tarafından Bilgi Edinme Özgürlüğü Talebi kapsamında ortaya çıkarılan e-postalar, “yarasalardan ve diğer yüksek riskli türlerden” alınan DNA’nın Haziran 2017 ile Mayıs 2019 arasında Wuhan’a gönderildiğini gösteriyor.
***
Avusturya’da yeni tip koronavirüs (Kovid-19) vaka sayılarındaki ciddi artış nedeniyle, 20 gün süresince geçerli olacak sokağa çıkma kısıtlaması yürürlüğe girdi. Günlük vaka sayılarının 15 binin üzerine çıktığı ülkede hükümet, dördüncü dalgayı kontrol altına alabilmek ve sağlık sistemini koruyabilmek için herkesi kapsayan sokağa çıkma kısıtlaması kararı aldı. Tüm gün uygulanacak sokağa çıkma kısıtlaması nedeniyle zaruri ihtiyaçların giderildiği, market, eczane gibi alışveriş yerlerinin dışındaki işletmeler, alışveriş merkezleri, restoran ve oteller kapalı tutulacak. Aşılı aşısız ayırımı yapmaksızın herkese yönelik uygulanacak kısıtlama kapsamında belirli durumların dışında dışarı çıkılmasına izin verilmezken, eğitim hem uzaktan hem de yüz yüze devam edecek.
***
Merkel, Avrupa’nın en büyük ekonomisi olan Almanya’nın gördüğü son dalganın “bugüne dek görmedikleri kadar kötü bir dalga olduğunu” söyledi, koronavirüs salgınına karşı önlemlerin yeterli olmadığını ve daha sert adımlar atılması gerektiğini belirtti.
Almanya’da salgın verilerini izleyen Robert Koch Enstitüsü’nün verilerine göre ülke genelinde son bir hafta içinde her 100 bin kişide korona vakalarını gösteren insidans değeri 386’ya yükselerek yeni bir rekora ulaştı. Vaka sayılarının artışı nedeniyle bugün Berlin’de bir basın toplantısı düzenleyen Almanya Sağlık Bakanı Jens Spahn, yüksek bulaşıcı Delta varyantı tehlikesi nedeniyle vatandaşları aşılarını ve hatırlatma dozlarını yaptırmaya çağırdı. Aşı konusunda sert uyarılar yapan ve artış nedeniyle hatırlatma dozunun daha da önemli hale geldiğini vurgulayan Spahn, “Almanya’da yıl sonuna kadar herkesin ya aşı olacağını ya iyileşeceğini ya da öleceğini” söyledi. Aşının kişisel bir mesele olmadığını savunan Spahn, vaka sayılarının artışına ve hastanelerdeki durumun kötüleştiğine dikkat çekerek aşı olmayı bir dayanışma yükümlülüğü olarak tanımladı.
Cuma günü Merkel ve 16 eyaletin lideri “kriz toplantısı” yapmış; belirlenen eşiği aştığı yerlerde aşısızlara yeni kısıtlamalar getirilmesinde uzlaşmıştı. Buna göre Covid aşısını olmamış kişilerin bazı kamusal alanlara girişlerine izin verilmeyecek.
Hastaneye yatış oranının 100 bin kişide 6 kişiyi geçtiği yerlerde ise aşılı olsalar bile kişilerden negatif Covid testi istenecek. Bu oranın 9 kişiyi geçtiği yerlerde ise sosyal etkinliklere kısıtlamalar getirilebilecek.
Ülkede koronavirüs kaynaklı ölümler, geçen yılın aynı dönemine göre beşte bir oranında az olsa da; vaka sayıları rekor düzeye yükseldi. Vaka sayıları aşısız kişilerle birlikte özellikle senenin başında iki doz aşısını olmuş yaşlılarda ve henüz aşı izni çıkmamış olan çocuklar arasında artış gösteriyor. 83 milyon nüfuslu ülkede 16 milyon aşısız kişi var. Ülkedeki yetişkinlerin sadece %7,5’i üçüncü doz, yani takviye aşıyı vuruldu.
***
Pfizer, iki doz olarak yapılan aşının 12-15 yaş grubunda Covid-19’a karşı yüzde 100 etkili olduğunu bildirdi. Pfizer/BioNTech, 12 yaş ve üzerindekiler için aşının 30 mikrogramlık dozunun ruhsatlandırılması amacıyla başvuruda bulunacak. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Mayıs ayında, aşının 12-15 yaş grubu için acil kullanım onayı, Ağustos ayında da 16 yaş ve üzerindeki kişilerde kullanımı için tam onay vermişti.
***
Türkiye’de salgın hala kontrol altına alınamadı. Yeni vaka bildirimi yüksek hızda devam ederken, günlük can kaybı artmaya devam ediyor. Son 24 saatte yeni vaka sayısı 24 bin 856 kişi ve Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 193 kişi. Toplam vaka sayısı 8 milyon 600 bine yaklaşırken toplam can kaybı ise 75 bin 235 kişiye yükseldi. Günlük test sayısı 360 binin üzerinde. Aktif hasta sayısı yüksek hızda devam ediyor, 400 bininin üzerinde aktif hastaya sahibiz. Azalmakla birlikte mevcut aktif hasta sayımız bulaş tehdidinin devam edeceğini gösteriyor.
***
Sağlık Bakanlığı’nın illere göre Koronavirüs haritasında nüfusa oranla en fazla vakanın bulunduğu Ordu’da, bazı cadde ve sokaklardaki kalabalıklar dikkati çekti. Aşılamada %84.4 ile Türkiye 1’incisi olan kentte vaka artışının nedenini tedbirsizliğe bağlayan vatandaşlar, herkese kişisel hijyen ve maske takma çağrısında bulundu.
***
Covid-19 hakkında Dünya Sağlık Örgütü’nü (DSÖ) doğru bilgilendirmediği gerekçesiyle Çin’e dava açan Ankara Barosu avukatlarından Melih Akkurt, corona virüsü nedeniyle yaşamını yitirdi.
***
Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre: ‘’ 22 Kasım saat 19:00 itibariyle son 24 saatte 146 bin 153 doz aşı uygulandı. Türkiye’de bugüne kadar, 56 milyon 67 bin 208 birinci doz, 50 milyon 93 bin 635 ikinci doz, 11 milyon 935 bin 75 üçüncü doz aşı uygulandı. Toplamda 119 milyon 473 bin 872 doz COVID-19 aşısı uygulandı. 18 yaş üstü nüfusa göre birinci doz Türkiye ortalaması %90.3, ikinci doz ortalaması %80.7 oldu.’’
Aşı ilk uygulanmaya başlandığında dile getirilen 130 milyon aşının çok uzağındayız. Bu ifade edilirken 3. Doz aşı yoktu. İki Sinovac olan 3. Doz Sinovac ya da Biontech yapılması ve 6. Ay sonrası 4. Doz yapılması gündemde değildi. Toplum bağışıklığı için hedef nüfusun %70’inin iki doz aşılanması idi. Oysa şimdi hedef nüfusun %85’inin aşı takvimini tamamlaması. İki doz Biontech olsa bile 6 ay sonra hatırlatma dozu yapılması. Buna rağmen aşı çalışamları durma noktasında. Yapılan aşı sayısı hafta içi 150 bin civarında iken hafta sonu 30 binlere kadar gerileyebildiğine tanık oluyoruz. Sadece Türkiye vatandaşlarını dikkate alsak, iki doz aşı yapılanların ancak %60’a ulaşabildiğini görüyoruz. Bunların ciddi bir kısmının yaptırdığı aşının üzerinden 6 ay süre geçtiğini de hatırlatalım. Bu rakamın hala %50’nin altında olduğunu herkes biliyor. Sağlık Bakanlığı ise bu sürece oldukça sessiz, atılan tweetlerle durum idare edilmeye çalışılıyor. Aşı yapılmayan nüfusun ikna edilmesine yönelik hemen hiçbir girişimin olmadığını söyleyebiliriz. Hedef aşının hızlı ve yaygın yapılması. Hatırlatma dozunun gündeme geldiği bu günlerde tüm olanaklar devreye sokulup kısa süre içinde aşı takvimleri tamamlanması. Dünya 5 yaşın üzerini aşılamaya başladı. Ülkemizde 12-17 ve 18-25 yaş arasında aşı yapılanların oranı oldukça düşük. Bu genç nüfus okullarda, kantinlerde, servislerde, yemekhanelerde bir arada, toplu yaşayan nüfus. Genç nüfusun aşısız olması pandeminin kontrol altına alınmasını engellemesi yan ısıra ileri yaş kişilere bulaşa da aracılık ettiği gerçeği unutulmamalı. Uzun süredir günlük can kaybının 200-300 kişi aralığında seyretmesinde bunun rolünün olduğunu hatırlatırız. Yine yaşlı nüfusun iki dozda kalması, 3. dozu, hatta 4. dozu yaptırmaması da ölümlerde ciddi rol oynuyor. Bu koşullarda kış sert geçecek.
***
Afrika ülkesi Kenya’da alınan karara göre Covid-19 aşısı olmayanlara çeşitli kamu hizmetleri verilemeyecek. İki doz aşı olmayanlar toplu taşımayı kullanamayacak ve resmi binalara giremeyecek. Bakan yasağın, otobüsler, taksiler, trenler ve iç hat uçuşları için geçerli olacağını belirtti. Hastane ve hapishane ziyaretleriyle, eğitim, göç ve vergi amaçlı resmi bina ziyaretleri de yasak kapsamında olacak. Kenya nüfusunun yüzde 10’undan daha azı iki doz Covid aşısı oldu. Resmi verilere göre Kenya aldığı 10,7 milyon doz aşının sadece yüzde 6,4’ünü yaptı.
***
Covid-19 vakaları yeniden artış eğilimine girdi. Farklı coğrafyalarda pandemi sık görülmeye, sık öldürmeye ve yaşamı altüst etmeye devam ediyor. Toplam vaka sayısı 258 milyon 414 binin üzerine çıkarken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 175 bine yaklaştı. Aktif hasta sayısı 19 milyon 400 bin civarında. Yüksek aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ciddi olduğunu gösteriyor.
Küresel düzeyde son 24 saatte 465 bin 486 kişiye Covid-19 tanısı konurken 5 bin 828 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Ülkelere göre yeni vaka sayısı şöyle: ABD (74.2 bin), İngiltere (44.9 bin), Almanya (40.5 bin), Rusya (35.7 bin), Türkiye (24.9 bin), Hollanda (23 bin), Avusturya (13.8 bin), Belçika (13.5 bin), Polonya (12.3 bin) ve Vietnam (10.3 bin). Hafta sonu, hatta pazartesi gününe sirayet eden sağlık hizmetlerine erişim, test yaptıramama, bildirim ile ilgili sorunlar gerçek istatistikleri saklıyor, daha düşük rakamlar ile karşı karşıya kalıyoruz. Gerçek tablo haftanın ilerleyen günlerinde ortaya çıkıyor. Bu nedenle DSÖ yedi günlük istatistikleri tercih ediyor.
***
ABD’nin en yetkili enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve Beyaz Saray Baş Tıbbi Danışmanı Dr. Anthony Fauci, Koronavirüs’e karşı çift doz aşı olanların, kendileri gibi aşı olanlarla birlikte maskesiz bir şekilde bayramları (Noel ve yılbaşı sezonu) kutlayabileceğini söyledi. Fauci, bayramlarda seyahat edeceklerin maskelerini takmalarını söyledi.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz.
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…
