Pandemi Gündemi
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, ülkelerin Covid-19’a karşı zafer ilan etmesi ya da kontrol altına alma çabalarını durdurması için “çok erken” olduğunu söyledi. Ghebreyesus “Herhangi bir ülkenin Covid’e karşı zafer ilan etmesi ya da teslim olması için çok erken. Virüs tehlikeli ve gözlerimizin önünde değişmeye devam ediyor.” dedi. Danimarka’nın yüksek aşılama oranıyla bağlantılı olarak tüm Covid kısıtlamalarını kaldırması üzerine konuşan Ghebreyesus “Bazı ülkelerde aşılar nedeniyle ve Omicron’un yüksek bulaşıcılığı, viral yükünün daha düşük olması nedeniyle bulaşı önlemenin artık imkansız ve gereksiz olduğu düşüncesinin yaygın olduğunu görmek endişe verici.” dedi. Ghebreyesus, Omicron’un Güney Afrika’da 10 hafta önce tespit edildiğini, o günden bu yana 90 milyon yeni vaka çıktığını hatırlattı. Ghebreyesus, Covid-19’a karşı herhangi bir ülkenin “teslim olması ya da zafer ilan etmesi” için çok erken olduğu uyarısında bulunarak, “Bu virüs tehlikeli ve hepimizin gözü önünde evrim geçirmeye devam ediyor” değerlendirmesinde bulundu. Hala, Omicron varyantı ve Omicron’un orijinal versiyonundan daha “sinsi” olarak kabul edilen “BA.2” alt varyantının izini sürdüklerini belirten Ghebreyesus, tüm ülkelere aşı erişimi sağlanması çağrısını yineledi.
DSÖ’nün teknik ekibinin başındaki Maria Van Kerkhove, pek çok ülkede henüz Omicron’un pik noktasının gelmediğini vurguladı.
***
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut yaptığı açıklamada, “Günlük vaka sayılarında kritik eşik 100-110 bindir. Omikron varyantına karşı tüm dünyada tarama testleri ve filyasyondan vazgeçildi. Kapitalizm Omicran’a teslim oldu. İşçiler işe gitsin istiyorlar. Ülkeler iş gücü kaybı olmasın istiyor. Ancak böylece bulaş daha da artıyor. Pandeminin en kötü yönetimin dönemine geldik. Sürü bağışıklığını sürü yaralanmasına çevirdiler. Toplumsal bağışıklık toplumsal yaralanmaya dönüştürdüler” ifadelerini kullandı.
***
Türkiye halen 5-11 yaş aşılama programını başlatmadı. Oysa çok sayıda ülkede bu yaş grubu da programa dahil edildi. ABD’li ilaç şirketi Pfizer ve Alman ilaç firması BioNTech, 5 yaş altı çocuklara Covid-19 aşısı için ABD Gıda ve İlaç İdaresi’ne (FDA) acil kullanım onayı başvurusu yaptı. Pfizer ve BioNTech, yaptığı açıklamada, FDA’nın bu yaş grubunda kamu sağlığı için acil ihtiyaç nedeniyle ilaç şirketinden başvuru yapmasını istediğini bildirdi. ABD’de 4 yaş altı 1,6 milyondan fazla çocuk Covid-19′ a yakalandı.
***
ABD’nin kamu borcu, Covid-19 salgınıyla mücadeleye yönelik harcamaların etkisiyle ilk kez 30 trilyon doların üzerine çıktı. Ülke, Covid-19 salgınıyla mücadele kapsamında yapılan harcamalar sonucu söz konusu borç eşiğine tahmin edilenden daha erken ulaştı.
***
Hollanda hükümeti, Covid önlemleri nedeniyle gece 22:00’den sonra kapanmak zorunda kalan kültür sanat sektörünü desteklemek adına önümüzdeki bir ay için 56 milyon euro daha ek bütçe ayırdı. Koronavirüs salgınının başlamasından sonra kültür sanat sektörüne sağlanan ek destek miktarı 251,6 milyon euroya ulaştı. Omicron varyantı nedeniyle Covid önlemlerini sıkılaştıran Hollanda’da, geçen hafta büyük ölçüde gevşeme kararı alındı. Ancak kültür sanat sektörü için saat ve seyirci kısıtlamalarına devam edildi. Tiyatro, sinema ve konser salonları, gece saat 22:00’de kapanmak zorunda. Kültür sanat sektöründe, salon kapasitesinin üçte biri kadar seyirciye izin verilirken, maske ve mesafe zorunluluğu devam ediyor.
***
İngiltere’de uyarı: Covid salgını aşılama oranını düşürdü, çocuklarda kızamık vakaları artabilir. Beş yaşındaki çocukları kızamık, kabakulak ve kızamıkçıktan korumaya yardımcı olan iki doz kızamık-kabakulak-kızamıkçık (KKK) aşısının yapılma oranı yüzde 85,5.
Bu oran, son 10 yılın en düşük seviyesi ve kızamığın yeniden canlanmasını durdurmak için önerilen yüzde 95 hedefinin oldukça altında.
Pandeminin Seyri
Omicron varyantı tüm dünyayı sallamaya devam ediyor. Omicron varyantının yarattığı patlama ile küresel düzeyde toplam vaka sayısı 382 milyona yaklaşırken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 705 binin üzerine çıktı. Aktif hasta sayısı da yükselmeye devam ederek 75 milyona dayandı. Kısa sürede ciddi yükseliş gösteren aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ne kadar ciddi olduğunu gösteriyor. Son 24 saatte dünya genelinde yeni vaka sayısı 3 milyonun üzerind, Covid-19’a bağlı ölüm sayısı yükselmeye devam ederek 11 bin 362 kişi oldu. Yeni vaka sayısı 100 binin üzerinde olduğu ülke sayısı 10’a yükseldi: Fransa (416.9 bin), ABD (264.7 bin), Almanya (183.4 bin), Brezilya (171 bin), Hindistan (161.4 bin), İtalya (133.1 bin), Rusya (125.8 bin), İngiltere (112.5 bin), Hollanda (105.8 bin) ve Türkiye (102.6 bin). Bu ülkeleri 50bininin üzerinde günlük vaka ile dört ülke izliyor: İspanya (77.9 bin), İsrail (65.9 bin), Japonya (61.2 bin) ve Portekiz (50.9 bin).
Türkiye’de yeni vaka sayısı rekor üstüne rekorlar kırarak 100 bin eşiğini de aştı. Son 24 saatte 102 bin 601 kişiye Covid-19 tanısı kondu. Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 198 kişi. Toplam vaka sayısı 11 milyon 722 binin üzerine çıkarken toplam can kaybı 87 bin 614 kişiye yükseldi. Ağustos sonu başlayan Delta varyantına bağlı pik kontrol alınamamış, bunun üzerine daha da fazla bulaştırıcı olan Omicron varyantı eklendiği bir tablo ile karşı karşıyayız. PCR test zorunluluğunun kaldırılmasına rağmen günlük test sayısı 452 binin üzerinde. Aktif hasta sayısında artış eğilimi devam ediyor, resmi istatistiklere göre bile 636 binin üzerinde bulaştırma potansiyeli olan aktif hastaya sahibiz.
**
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Uzmanı ve Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Akın, günlük koronavirüs vaka sayılarının ilk defa 90 binlerin üzerine çıktığını belirtti. Bu durumun, hastalığın yaygın olduğu anlamına geldiğini söyleyen Akın, herkesi dikkatli olunması konusunda uyardı. Akın, “90 bin bandında günlük yeni vaka ilan ediyorsanız hastalık halen ülkeyi tehdit ediyor demektir” dedi. Prof. Dr. Akın, çok fazla kapalı ve açık alan toplantılarının yapıldığını belirterek, “Bu da Omicron varyantı ile seyreden Covid-19 vakalarının hızla yayılmasını daha da artırıyor” ifadelerini kullandı. Prof. Dr. Akın, “Omicron varyantının ilk görüldüğü dönemlerden sonra Türkiye’de en azından ölüm sayılarında bir düşme eğilimi vardı ama şu anda ölüm sayılarında da artma olduğuna göre Türkiye gerçekten de hala Covid-19 vakaları ile ilgili tehdit altında” diye konuştu. Prof. Dr. Akın, Türkiye’de koronavirüs vakasının, grip enfeksiyonuna yakalananlara göre 15 kat daha fazla olduğuna dikkat çekerek, şunları kaydetti: “Biz H1N1 pandemisi sırasında resmi kayıtlara göre yaklaşık 700 civarında vaka kaybettik. Bunların önemli bir kısmı gebelerdi. Her yıl 200 ile 500 kişiyi gripten kaybedebilirsiniz bizim ülkemizde. Dünyada da bu rakam 200 bin ile 500 bin olarak tahmin ediliyor. Şu anda Covid-19’a bakarsanız yaklaşık olarak 3-4 milyon belki de 5 milyon insan kaybedilmiş durumda. Yıl içinde bakarsanız bunun sayısının yaklaşık olarak 2,5 milyon olduğunu görürsünüz. Şu anda Covid-19 hala insan öldürmeye devam eden bir pandemi olarak kendini gösteriyor. O yüzden de şu anda griple Covid-19’un karşılaştırmasını yapmak mümkün değildir. Bizim şu anda dominant (üstün) toplumda soğuk algınlığının, grip benzeri hastalığın, yoğun bakımlara yatışın ve kaybettiğimiz vakaların temel sebebi hala Covid-19 enfeksiyonudur. Omicron varyantının hafif seyrettiğine dair uluslararası ve ulusal bilgiler olmakla beraber sadece, Türkiye’nin günlük olarak kaybettiği vaka sayısında ‘artış mı var’, ‘azalma mı var’ buna bakılmasını öneriyorum. Günlük yaklaşık 200 kişinin ölümünü bu ülke tolere etmemesi lazım. Bunların ölüm sebebi doğrudan Covid-19’dur. Dolayısıyla hiç azımsanacak bir rakam değil. O yüzden de tehdit çok büyük.”
***
Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, yapılan 100 PCR testinin 20’sinin pozitif çıktığını belirtti. Şener, “Başvurular içinde Covid-19 vakalarındaki tırmanış devam edecek gibi görülüyor” dedi. Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, Covid-19 hasta grubunun ciddi bir kesiminin hiç aşılanmadığının ya da 3. dozunu olmadığının görüldüğünü belirterek, yurttaşlara aşılarını tamamlamaları çağrısında bulundu. Prof. Dr. Alper Şener, yandaş hastalığı olan 65 yaş ve üstü yurttaşların 3. doz aşılarını yaptırmadığını dile getirirken, “Özellikle önümüzdeki günlerde bu hasta popülasyonunda hastaneye başvuru oranının artacağını ve yoğun bakıma sebep olacağını da bilmemiz gerekir” diye konuştu.
***
Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Öğretim Üyesi Prof. Dr. İftihar Köksal, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın da geçen gün açıklamasını yaptığı “Virüs, eski günlerdeki gücünde değil” iyimserliğinin tehlikeli olduğunu dile getirerek şöyle devam etti: “Omicron sanıldığı gibi hafif geçmiyor. Şu an Türkiye’de baskın varyant. Yoğun bakımlarda bir yoğunluk var. Ve gelenlerin çoğu aşısız! Aşısız, bağışıklık sistemi çökmüş kişiler, kronik rahatsızlıkları olanlar, kanser hastaları, ileri yaştakiler maalesef ağır geçiriyor. Binlerce hasta takip etmiş bir hekim olarak ‘uzun kovid’ yaşayan aşılı hastaya rastlamadığımı söyleyebilirim. Hastalığı, hastaneye yatarak ya da yoğun bakımda geçirmek zorunda kalanlarda daha fazla görülüyor. Kaldı ki hastalığın yan etkileri henüz belli değil! Covid-19 geçirenlerin kalıcı bir sekeli var mı yok mu? Bunu zaman gösterecek. O nedenle aşı sadece günü kurtarmak ya da virüsün dolaşımdaki hızını azaltmak için değil, sağlıklı nesiller için de gerekli. Bu hastalığın da korunma yolu açık bir şekilde, ‘Aşı-maske-mesafe’dir.”
Salgın Kontrol Önlemleri
DSÖ Bağışıklık, Aşılama ve Biyoloji Direktörü Dr. Katherine O’Brien da Covid-19 aşılarının Omicron varyantı karşısındaki etkinliğine ilişkin soruya, “Mevcut aşılar Omicron karşısında etkilidir. Özellikle güçlendirici doz aşıların şimdiye kadar yüksek risk gruplarına olumlu etkileri ortadadır. Bu aşıların kusursuz olduğu söylenemez, fakat ne kadar çok kişi aşı olursa virüsün dolaşımı da o kadar azalacaktır” yanıtını verdi. O’Brien, aşı tedarikinin yeterli olduğu birçok ülkede Covid-19 nedeniyle hastaneye kaldırılanların büyük oranda aşı yaptırmayan kişiler olduğuna dikkati çekerek, “Risk altındaki birçok kişi, yanlış bilgilendirmelere maruz kaldığı için hayat kurtarıcı nitelikteki aşıları uygulamama kararı alıyor” dedi.
DSÖ Baş Bilim İnsanı Dr. Soumya Swaminathan da aşı karşıtlarının, Omicron varyantının hızla yayılmasını kullanarak aşıların etkili olmadığı söylemini yaymaya çalıştığını vurgulayarak, “Şu anki aşılar gayet iyi etkililik gösteriyor ve bunu kanıtlayan daha birçok veri, elimize ulaşacak. Özellikle Omicron varyantına rağmen mevcut aşıları yaptıranlarda T hücre bağışıklığı şaşırtıcı bir şekilde gayet iyi durumda” ifadesini kullandı. DSÖ’nün Covid-19 varyantları ve aşıların etkililik oranlarını her an takip ettiğini vurgulayan Swaminathan, “Bundan sonra ortaya çıkabilecek varyantlardan haberdarız ve mevcut aşıların bu varyantlara karşı nasıl güncellenmesi gerektiği konusunda araştırmalarımız sürüyor” açıklamasında bulundu
***
İtalya’da henüz Covid-19 aşısı yaptırmamış olanlara yönelik ek kısıtlayıcı tedbirler bugünden itibaren uygulamaya konuldu. Hükümetin daha önce aldığı kararlara göre, bugünden itibaren mağazalara, kamu daireleri, postanelere girmek için, Covid-19 aşısı yaptırıldığı ya da kısa süre önce Covid-19’un atlatıldığı veya son 48 saat içinde negatif sonuçlu test sonucunu belgelendiren “Normal Yeşil Geçiş” belgesi gerekecek. Yine bugünden itibaren uygulamaya geçilen kurallara göre, daha önce aşı zorunluluğu getirilen 50 yaş üstü kişilerden halen aşı yaptırmamışlar için para cezası devreye girdi. Buna göre, geçerli bir nedeni olmadan aşı yaptırmamış 50 yaş üstü kişilere bir kereliğine 100 euro para cezası kesilecek. Ayrıca 50 yaş ve üzerindeki kişiler, 15 Şubat’tan itibaren iş yerlerine girişte de bu belgeyi göstermek zorunda olacak. Ayrıca, en az çift doz aşısı olanların “Yeşil Geçiş” belgesinin kapsama süresi 9 aydan 6 aya indirildi. Bu arada, şehir içi toplu taşımadan, tren, gemi, iç hat uçak seferlerine, kafe-bar, otel, restoran (açık alanları da dahil olmak üzere), yüzme havuzları, spor salonları ve diğer sosyal faaliyetlere girişlerde ise sadece aşı yaptıranların veya kısa süre önce Covid-19 geçirenlerin temin edebildiği “Süper Yeşil Geçiş” belgesi göstermek zorunlu olmaya devam edecek. Eczane ve süpermarket gibi temel ihtiyaçların temin edildiği yerler ile karakollar için ise herhangi bir şekilde “Normal Yeşil Geçiş” ya da “Süper Yeşil Geçiş Belgesi” şartı aranmayacak. İtalyan basınında yer alan haberlere göre, ülke genelinde açık havada maske takma zorunluluğu da 10 Şubat’a kadar uzatıldı. Aynı şekilde diskotek ve balo salonları da bu tarihe kadar kapalı kalmaya devam edecek.
***
Güney Afrika hükümeti, toplumda artan bağışıklık oranları dolayısıyla Covid-19’a yakalanan kişilere yönelik karantina kurallarını gevşetme kararı aldı. Hükümetten yapılan açıklamada, Covid-19 testi pozitif çıkan ve semptom göstermeyen kişilere yönelik karantina zorunluluğunun kaldırıldığı bildirildi. Yeni düzenleme kapsamında semptom gösteren Covid-19 taşıyıcılarının karantina süresinin 10 günden 7 güne indirildiği aktarıldı. Hükümetin tüm okullarda tam zamanlı eğitime geçişin yeniden başlatılmasına karar verdiği ifade edildi. Açıklamada, Güney Afrika nüfusunun yüzde 60 ila 80’i aşan Covid-19 bağışıklık oranlarının bu kararların alınmasında etkili olduğu bilgisi paylaşıldı.
***
Formula 1, 2022 sezonu etkinliklerinde yer alan tüm personele Covid-19 aşı zorunluluğu getiriyor. Böylece en az 2 doz aşı olmayan görevliler, takımların faaliyet gösterdiği padokta çalışamayacak.
SARS-COV2
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Levent Öztürk düzenli ve yeterli uykunun Covid-19’da iyileşme sürecini hızlandırdığını söyledi. Kendi araştırmasına da değinen profesör uykunun iyileşme sürecine etkisini şöyle anlattı: “Yaptığım bir araştırmada iki gün uykusuz kalan birinin lenfositler dediğimiz bazı akyuvar hücre gruplarının sayıca azaldığını göstermiştim. Bu hücreler doğal katiller dediğimiz hücreler ve özellikle viral hastalıklarla mücadelede çok önemli. Covid-19 viral bir hastalık. Uykusuz kaldığımız zaman virüslerle mücadele eden bağışıklık sistemimiz uygun şekilde mücadele edemez ve savaşamaz. Bu durum hastalığın ağırlaşmasına neden olabilir. Hasta olmayan bireylerin de hasta olmasına neden olabilir. Ama güçlü bir uyku sağlığı ve üzerine de aşılarımız da tam ise bizi hasta olmaktan koruyabilir.”
***
Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Öğretim Üyesi Prof. Dr. İftihar Köksal,’uzun Covid’e ilişkin olarak bilgiler verirken, Koronavirüs’ün son ve baskın varyantı Omicron’un sanıldığı gibi hafif geçmediğine vurgu yaptı. Köksal, ‘uzun Covid’in hastalığı semptomatik geçiren vakalarda ortaya çıktığını belirterek, “Covid-19 -varyant ve mutasyonlardan bağımsız olarak- koku, tat alma hissinin değişmesi veya kaybolmasından, yaygın kas ve eklem ağrısı, felç edici yorgunluk ve hatta bazı nadir durumlarda ciddi psikiyatrik semptomlara kadar farklı şekillerde ortaya çıkabiliyor. İşte tüm bu belirtiler hastalığı atlattıktan sonra da -12 haftadan daha uzun- devam ediyorsa buna ‘Uzun Covid’ diyoruz” dedi.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz.