Rusya, Mart başından beri kuşatma altında bulunan Ukrayna’nın liman kentlerinden Mariupol’ü, Azovstal Demir Çelik Fabrikası dışında tamamen ele geçirdiğini açıkladı. Böylece Ukrayna’nın Azak Denizi kıyısındaki tüm toprakları Rusya kontrolüne geçti.
Rus Interfax ajansının aktardığı habere göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bunun bir başarı olduğunu söyledi ve Savunma Bakanı Sergey Şoygu’yu tebrik etti.
Şoygu da kentte durumun sakinleştiğini, sivillerin geri dönebileceğini, geniş bir bölgeye yayılan fabrikada ise 2 bin civarında Ukrayna savaşçısının kaldığını belirtti.
Reuters haber ajansı, 11 kilometrekarelik bir kampüste yer alan fabrikanın yeraltında da bölümlerinin bulunduğunu aktardı.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Mariupol’deki sivil ve askerlerin takas edilmesi için Rusya’ya tüm seçenekleri sunduklarını ve yanıt beklediklerini söyledi. Zelenskiy, “Rusya Mariupol’ün büyük kısmını kontrol etse de bir kısmını hâlâ ele geçiremedi” dedi.
Zelenskiy kentten ayrılmak isteyen 120 bin sivilin de engellendiğini belirtti.
BBC’ye konuşan Ukrayna Savunma Bakanlığı Danışmanı Yuri Sak, “Rus liderliği çaresizlik içinde bir başarı hikayesi göstermeye çalışıyor. Ama söyledikleri doğru değil. Ukrayna askerleri hala orada ve ordumuz onların etrafındaki ablukayı bir şekilde kırmaya çalışıyor” dedi.
ABD Başkanı Joe Biden da Mariupol’ün tamamen Rusya kontrolüne geçtiğine dair bir kanıt olmadığını söyledi ve “Rusya çelik fabrikasındaki ve diğer bölgelerdeki insanların güvenle çıkabilmesi için insani koridorlara izin vermeli” dedi.
Interfax’a göre Putin fabrikaya saldırılmaması, bunun yerine kuşatma altında tutulması talimatı verdi ve “Bu yeraltı mezarlarına girmemize ve fabrikanın altındaki labirentlerde savaşmamıza gerek yok. Bölgenin bir sineğin bile dışarı çıkamayacağı şekilde kuşatılması yeterli” dedi.
Öte yandan Ukrayna ordusu akşam saatlerinde yaptığı açıklamada Rus güçlerinin fabrika ve limanı ele geçirme girişiminde bulunduğunu söyledi.
Putin ve Şoygu arasındaki diyalog televizyondan da yayınlandı (KAYNAK: RUSSIAN POOL)
Fabrikaya bir askeri operasyon yapılacağını ilk olarak Rusya Federasyonu’nun özerk cumhuriyetlerinden Çeçenistan’ın lideri Ramazan Kadirov söylemişti. Çeçen birlikleri de Mariupol’de Ukrayna’ya karşı savaşan güçler arasında yer alıyor.
Fakat Putin’in açıklamasıyla birlikte bu seçenek rafa kaldırıldı.
Reuters’ın haberine göre Rusya lideri, böylesi bir operasyonda Rus askerlerinin hayatını tehlikeye atmaktansa, Ukraynalı güçlerin mühimmat ve erzaklarının tükenmesiyle teslim olmalarını beklemeyi tercih edeceklerini açıkladı.
Ukrayna’nın Rusya ile müzakerelerini yürüten Mikhaylo Podolyak herhangi bir önkoşul olmadan Mariupol’e gidip Rusya ile bu kentten son tahliyeleri görüşmeye hazır olduğunu söyledi.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise fabrikaya yaklaşık 1.000 sivilin de sığındığını duyurdu.
Ukrayna yetkilileri kentteki sivillerin bir kısmının dört otobüsle bu sabah Mariupol’ü terk ettiğini söyledi. Mariupol Belediye Başkanı Vadim Boyçenko, öğleden sonra da 80 kişinin kentten ayrıldığını belirtti.
Fakat bu hedeflenenin altında kaldı. Mariupol’den bir insani koridorla 6 bin sivilin ayrılması hedefleniyordu. Ukrayna Başbakan Yardımcısı İrina Veresçuk bunun, “Rusya’nın askerlerinin davranışlarını kontrol edememesi nedeniyle gerçekleşemediğini” söyledi.
Veresçuk sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda fabrikada 500 yaralı askerin olduğunu, siviller ve yaralıların bir an önce tahliye edilmesi gerektiğini vurguladı.
Azovstal Fabrikası’nda kalan savaşçılar kim?
George Wright, BBC News
11 kilometrekarelik dev fabrika Mariupol’deki direnişin kalesi haline geldi.
Peki bu kaledeki savaşçılar kim?
36. Deniz Piyade Tugayı burada üslenen birliklerden biri.
Komutanları Serhiy Volina Çarşamba günü yaptığı açıklamada askerlerinin teslim olmayacağını söyledi ve fabrikadaki 500 yaralı asker ile oradaki sığınaklara saklanmış yüzlerce kadın ve çocuk sivil için uluslararası yardım talep etti.
Fabrikadaki bir diğer birlik ise Azak Taburu.
Adını Ukrayna ile Rusya arasında bulunan, Mariupol’ün de kıyısında yer aldığı Azak Denizi’nden alan bu milislerin içinde aşırı sağcılar ve neo-Naziler de bulunuyor.
Sayılarının 900 civarı olduğunda tahmin ediliyor.
Rusya Savunma Bakanı Şoygu kuşatmanın başından bu yana kentten tahliye edilen sivillerin sayısının 142 bini geçtiğini açıkladı.
Ukrayna’nın Azak Denizi kıyısındaki bu kentin ele geçirilmesi, Rusya’nın 2014’te ilhak ettiği Kırım’la Rusya ve Ukrayna’nın doğusundaki Rus işgali altındaki bölgeler arasında kara bağlantısı sağlanması açısından büyük öneme sahipti.
Uydu şirketi Maxar, Mariupol’ün uydu görüntülerinde toplu mezar kazılan yerin genişlediğini ve 200 yeni mezar yeri tespit edildiğini açıkladı.
Maxar’ın paylaştığı mezar görüntüsü (KAYNAK: MAXAR)
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini takip eden ABD merkezli düşünce kuruluşu Institute for the Study of War, Rusya’nın Mariupol’deki ilerleyişinin dışında Ukrayna’nın diğer bölgelerinde son 24 saatte kayda değer bir ilerleme gösteremediğini aktardı.
Öte yandan Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy, Avrupa Birliği’nin Rusya’ya yönelik altıncı yaptırım paketi üzerinde çalıştığını; özellikle enerji, bankacılık ve ulaştırma sektörleriyle Rusya’nın uluslararası ticaretini hedef alacağını söyledi.
Analiz: Putin Mariupol’deki planları neden değiştirdi?
Paul Adams, BBC Diplomasi Muhabiri
Rus güçleri Azovstal’ı bombalamaktansa kuşatmayla yetineceklerse bu değişimi sahada hemen fark edebiliriz.
Bir an için Vladimir Putin’in doğruyu söylediğini ve Rus ordusunun da onun sözüne uyacağını varsayalım.
Putin neden böyle bir plan değişikliğine gitmiş olabilir?
Rus lider, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesini tamamen ele geçirmek için sabırsızlanıyor.
Mariupol’de iki aya yaklaşan çatışmalar Rusya için hayati öneme sahip askeri kaynakların tükenmesine yol açtı, başka cephelerde kullanılabilecek askerlerin Mariupol’de takılı kalmasına neden oldu.
Mariupol merkezinden Kalmius Nehri ile ayrılan çelik fabrikasını kuşatmak görece kolay.
Fakat “tek bir sineğin bile” geçmesine izin vermemek için bölgede önemli bir miktar asker bırakmaları gerekiyor.
Ukrayna lideri Zelenskiy’in “Mariupol’deki son Ukrayna güçleri öldürülürse ateşkes görüşmelerinden çekiliriz” açıklamasından sonra Putin’in diplomatik süreci (veya sürece benzer bir şeyi) hayatta tutma isteği olabilir.
Hatta bunun altında ekonomik bir kaygı da olabilir.
Azovstal Avrupa’nın en büyük çelik fabrikalarından biri. Moskova haftalar süren çatışmalardan sağ kalan araçlardan faydalanmayı isteyebilir.
Analiz: Kremlin’in halkla ilişkiler makinası tam gaz çalışıyor
Jenny Hill, BBC News, Moskova
Kremlin’in halkla ilişkiler makinası Mariupol konusunda tam gaz çalışıyor.
Aslında son birkaç günde büyük bir değişim olmadı. Savaşçılar hâlâ Azovstal Fabrikası’nda.
Fakat bu açıklama, Kremlin’in Rus halkına her şeyin yolunda olduğunu ve plana göre ilerlediğini söyleme stratejisinin bir parçası.
Devlet televizyonları her gün Rus askerlerinin ilerlemesine dair haberleri büyük coşkuyla anlatıyor.
Haber spikerleri Ukrayna askeri hedeflerinin başarıyla vurulduğunu ve yeni kentlerin “özgürleştirildiğini” söylüyor.
Savunma Bakanı Sergey Şoygu son dönemde kamuoyu önünde pek gözükmüyordu.
Bunun işgalin başarısız bir şekilde ilerlemesi sonucu Putin’in gözünden düşmesi nedeniyle gerçekleştiği iddia ediliyordu.
Fakat bugün herkes onu, televizyonda Putin’e iyi haberler verirken izledi.
Kaynak: BBC TR