Türkiye, 31 Mart 2024’te bir kez daha sandık başına gidecek. Bu tarihte yapılacak yerel seçimler öncesi siyasi partiler arasında olası ittifaklar için görüşmeler başlarken, ‘kayyım’ konusu da muhalefetin önemli gündem başlıkları arasında yer alıyor.
İktidarın kayyım politikasının devam edip etmeyeceği henüz bilinmiyor ancak hâlihazırda kayyımlar tarafından yönetilen belediyelerdeki dış denetim eksikliği dikkat çekiyor.
Belediyelerde mali, uygunluk ve performans denetimi yapan Sayıştay’ın, 2019 yerel seçimlerinde Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) kazandığı ancak kısa süre içinde kayyımların atandığı belediyelerin birçoğuyla ilgili raporu bulunmuyor.
Dış denetim organı olan Sayıştay’ın resmi internet sitesindenyapılan kontrollerde Batman, Siirt, Hakkâri, Iğdır, Bingöl, Kars ile birçok ilçe belediyesinin birkaç yıldır denetimden geçmediği görüldü.
Ağrı’nın Doğubayazıt ve Diyarbakır’ın Bağlar ilçe belediyelerinde ise 2015’ten bu yana Sayıştay denetimi yapılmadı.
Diyarbakır, Van, Mardin ve Şanlıurfa büyükşehir belediyelerinin 2022 yılı denetim raporlarının ise 2024 yılının Ocak ayında yayımlanması bekleniyor.
Cupolo’dan ‘yolsuzluk ve usulsüzlük’ vurgusu
Konuyla ilgili bianet’e konuşan Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) Diyarbakır Milletvekili Ceylan Akça Cupolo, Sayıştay denetimlerinin büyükşehirlerde her yıl, il belediyelerinde mümkün olduğunca her yıl, ilçe belediyelerinde ise denetçi personel durumuna göre yapıldığını ifade ederek Sayıştay’ın belediyelerde her zaman denetim yapılabileceğini vurguladı.
Cupolo, Sayıştay’ın denetim yetkisini Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) adına kullandığını belirtti, basına da yansıyan belediyelerdeki kimi yolsuzluk ve usulsüzlüklerle ilgili Kamu Denetçiliği Kurumu’na 18 Ağustos’ta şikâyette bulunduklarını hatırlattı.
HEDEP’li Cupolo, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin farklı kayyımlar döneminde zarara uğratılmasına ilişkin yapıtıkları şikâyetin, Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından “iç hukuk yolları tüketilmediği gerekçesiyle” reddedildiğini söyledi.
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun 17’nci maddesindeki “Kurum, telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ihtimali bulunan hâllerde, idari başvuru yolları tüketilmese dahi başvuruları kabul edebileceği” ifadesine dikkat çeken Cupolo, buna rağmen denetimin yapılmadığını kaydetti.
Sayıştay’ın arama sayfasında yapılan kontrollerde, kayyım yönetimindeki Hakkâri Belediyesi’nde 2018’den; Siirt, Şırnak, Bingöl, Iğdır ve Kars belediyelerinde 2020’den bu yana denetim yapılmadığı görüldü.
HEDEP Şırnak milletvekilleri Mehmet Zeki İrmez, Newroz Uysal Aslan ve Ayşegül Doğan, geçtiğimiz günlerde AKP’li Şırnak Belediyesi tarafından yaklaşık 1 milyon TL maliyetle yapılan 100. Yıl Anıtı’na dikkat çekerek, kentin belediyenin görev alanı içindeki caddelerinin yıllardır yapılmadığını gündeme getirmişti.
14 Kasım’da konuyu Meclis gündemine taşıyan HEDEP’li vekiller, “Yolları delik deşik olan kentte özellikle her yağış sonrası altyapı sistemi çökme noktasına gelirken, kentte su sorunu gibi hayati önemdeki sorunlar çözülmemişken kamu kaynaklarının benzeri işlerde kullanılması halkta ciddi tepkilere neden olmaktadır” demişti.
Bağlar ve Tuşba’da da denetim yok
Bölgedeki ilçe belediyelerinde de uzun yıllardır Sayıştay denetimlerinin yapılmamış olması dikkat çekiyor.
Geçtiğimiz günlerde rüşvet ve yolsuzluk haberleriyle gündeme gelen Diyarbakır Bağlar Belediyesi en son 2015 yılında Sayıştay denetiminden geçti. Rüşvet soruşturması başlatılan ve belediye başkanına yurtdışı yasağı konulan Bağlar Belediyesi’ne İçişleri Bakanlığı tarafından müfettiş atandığı haberi 13 Kasım’da yerel basına yansımıştı.
Kayyım yönetimindeki Bismil, Ergani, Silvan ve Lice belediyelerinde de şu ana kadar bir Sayıştay denetiminin yapılmadığı görüldü. Diyarbakır’ın öz kaynakları bakımından en zengin belediyesi olan Kayapınar Belediyesi’yle ilgili ise 2017 yılından sonraki faaliyetlerine ilişkin denetimi yapılmamış.
Benzer şekilde Şırnak Cizre Belediyesi’nde 2017, Mardin Kızıltepe Belediyesi’nde 2018 ve Ağrı Doğubayazıt Belediyesi’nde ise 2014 yılından sonra Sayıştay denetimi yapılmadı.
Van Tuşba Belediyesi de 2020’den bu yana Sayıştay denetiminden geçmedi.
2019 yerel seçimlerinde Tuşba’da belediye başkanı seçilen HDP’li Yılmaz Berki’ye Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edildiği gerekçesiyle mazbatası verilmemiş, yerine en yüksek ikinci oyu alan AKP’li Salih Akman seçilmişti.
Tuşba Belediye Salih Başkanı Akman, geçtiğimiz günlerde 22 yakınını belediyede işe aldığı iddiasıyla gündeme gelmişti.
Ne olmuştu?
HDP, 31 Mart 2019’daki yerel seçimlerde 65 belediye kazanmış, bunlardan 48’ine kayyum atanmıştı.
Altı belediye başkanının mazbatası seçimlerin hemen ardından KHK gerekçesiyle alınırken, beş belediye başkanı ise ihraç ya da istifa yoluyla HDP’den ayrılmıştı.
HDP’de dördü ilçe, ikisi belde olmak üzere toplam altı belediye kalmıştı:
- Ağrı Patnos Belediyesi
- Adıyaman Kömür Belde Belediyesi
- Diyarbakır Çınar Belediyesi
- Erzurum Karaçoban Belediyesi
- Şırnak Balveren Belde Belediyesi
- Şırnak Silopi Belediyesi
Kaynak: Bianet – Bedri Adanır