Tarihi Geliyê Godernê bölgesinde Silvan Barajı’nın inşası çalışmaları nedeniyle gerçekleştirilen tahribatı bianet’e değerlendiren Mezopotamya Ekoloji Hareketi aktivisti Güner Yanlıç, bölgenin ve hafızasının tamamen yok edilmek istendiğini söyledi.
Diyarbakır’ın Lice, Kulp ve Hazro ilçelerinde “Taş Köprü” olarak da bilinen Geliyê Godernê bölgesinde, Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında 2009 yılında planlanan Silvan Barajı inşaatı için ağaçlar kesilmeye devam ediyor.
17 Ocak’ta Diyarbakır Karayolları 9. Bölge Müdürlüğü’nün viyadük yapımı işi sırasında kullanılan dinamitler nedeniyle Kulp (Pasur) ilçesine bağlı Geliyê Godernê’deki tarihi yapılar zarar gördü ve köprünün olduğu yol ulaşıma kapandı. Son olarak ise çalışmalar kapsamında, Geliyê Godernê’deki dağlarda dinamit patlatıldı.
Konuyla ilgili bianet’e bilgi veren Mezopotamya Ekoloji Hareketi’nden Güner Yanlıç, “tekçi ulus-devlet zihniyeti” ile tarihi bölgenin tamamen yok edilmek istendiğini söyledi.
“Tek ulus, tek millet”
Bir “güvenlik barajı” olan Silvan Barajı ile onlarca köyün ve yaşam alanının yok edileceğini, yüz binlerce insanın göçe zorlanacağını belirten Yanlıç, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Gelîyê Godernê, Kürdistan’ın en güzel vadilerinden biri. Tarihsel süreçte buradan önce Ermenileri, sonra bütün gayrimüslimleri sürdüler. Ardından da Kürtleri. Silvan Barajı’nın inşasıyla kadim coğrafyamıza verilen bu zarar tek ulus, tek millet zihniyetinin bir uzantısı.
“Hasankeyf’te olduğu gibi Gelîyê Godernê de tarihi köprüsünün ve dağlarının dinamitlerle patlatılması sonucu hasar gördü. Tüm canlı yaşamı için ekolojik kırıma neden olacak Silvan Barajı, Gelîyê Godernê’yi suç mahalline çevirdi.
“İnsanlığa karşı suç işleniyor”
“Vadide, Silvan Barajı’nın inşası bitene kadar onlarca hidroelektrik enerji santrali (HES) ve su bendi yapılacak. Güvenlik gerekçesiyle halkın bölgeye girişi yasak. İnsanların ulaşamadığı bu alanda domuz, tilki, balık ve onlarca sürüngen canlı türünün doğal yaşam alanları sular altında kalacak. Bölge bu canlıların yanı sıra pek çok endemik bitki türüne ve nesli tükenmek üzere olan hayvana ev sahipliği yapıyor. Ancak girişimiz engellendiği için bu türlerin akıbetini öğrenmeyi bırakın, hangi türlerin risk altında olduğunu tespit dahi edemiyoruz. Burada bir tarihi, bir kültürü dinamitlerle yok ediyorlar.
“On binlerce yıllık geçmişi olan bölgede Kürdistan coğrafyasına özgü güzellikler, kekikler, melengiçler, meşeler ve şelaleler ‘güvenlik’ bahanesiyle tarihe gömülecek. Silvan Barajı’nın kurulduğu yer ve topografya açısından baraj göletinde birikecek toprak, tarımda ya da yaşamın hiçbir alanında kullanılamayacak ve zehirli bir çökeltiye dönüşecek. Bu ekolojik kırım bir an önce durdurulmalı, burada insanlığa karşı açık bir suç işleniyor.”
Geliyê Godernê hakkında
Diyarbakır’ın Kulp ilçesine 30 kilometre uzaklıkta bulunan Gelîyê Godernê’nin mağaralarında bulunan kayaların tarihi Neolitik döneme (yaklaşık olarak M.Ö. 10.000-6000) dek uzanıyor. Bölgede daha yakın dönemde ise Süryani, Ermeni ve Kürtler tarafından inşa edilen tarihsel yapılar var.
Bölgede ayrıca Sarım Çayı boyunca yüksekliği 200 metreye ulaşan bir boğaz ve çayın üzerinde de bölgeye adını veren, Kulp ilçesini Silvan’a bağlayan tarihi bir taş köprü mevcut.
Köprünün inşası II. Abdülhamit dönemine (1800’lerin sonu) uzanıyor. Körpünün özelliği ise köyün kuzeyinde bulunan kayalıklardan kesilen özel taşlardan yapılması.
Kaynak: Bianet – Tuğçe Yılmaz