Latin harfleriyle yayımlanan ilk Kürtçe dergi Hawar’ın 1932’de Şam’da ilk baskısının yapıldığı gün, 2006’dan bu yana Kürt Dili Bayramı olarak kutlanıyor. 2024 Kürt Dili Bayramı başta Diyarbakır/Amed olmak üzere Kürt illerinde etkin ve coşkulu bir biçimde geçiyor.
Kürt Dili Bayramı 15 Mayıs, her yıl olduğu gibi Diyarbakır, Siirt, Van gibi büyük merkezlerin yanı sıra ilçelerde de gerçekleştirilen etkinliklerle kutlanıyor. Kürtlerin yaşadığı her yerde gerçekleştirilen programlara halk etkin katılım gösteriyor.
Dİyarbakır/Amed’de dengbêj ve çirokbêjler
Mezopotamya Ajansının (MA) haberine göre, Amed’in Sûr ilçesindeki Ulu Cami Meydanı’nda Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırmaları Derneği’nin (MED-DER) organize ettiği Dengbêj ve Çîrokbêj etkinliğinde Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Eş Genel Başkanları Çiğdem Kılıçgün Uçar ve Keskin Bayındır, DBP ve Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) İl Eş Başkanları, Sûr Belediye Eş Başkanları, DEM Parti Amed Milletvekili Adalet Kaya, Tevgera Jinên Azad (Özgür Kadın Hareketi – TJA) üyeleri de hazır bulundu.
Dengbêjlerin seslendirdiği stranların yanı sıra okunan Kürtçe şiirler ve çîroklarla Kürt dilinin zenginlikleri sergilenirken izleyiciler “mamikler” (bilmece) dolayımıyla geleneksel interaktif oyun ve eğlencelere katıldılar.
Etkinlik sona ererken performanslarda yer alanlar ve izleyenler birlikte “Zimanê Kurdî” (Kürt Dili) şarkısını seslendirdiler.
Silvan/Farqîn’de Serê Gulanê şenlikleri
Farqîn ilçesinde de Kürt Dili Bayramı, yüzyıllardır süregelen -Hicri takvime göre 1 Mayıs, Miladi takvime göre 14 Mayıs- geleneksel Serê Gulanê (Mayıs başı) şenlikleriyle Gaza Zêvetirkê, Bêzwan, Malabadê, Aram Tigran Parkı ve Parka Kaniya Navîn’deki etkinliklerde coşkuyla kutlandı.
Dicle Kültür ve Sanat Derneği erbane ekibinin de yer aldığı etkinlikte, söylenen Kürtçe şarkılarla birlikte halaylar çekildi.
Piknik alanlarında MED-DER öğretmenlerinin Kürtçe alfabeyi öğrettiği çocuklar kendi adlarını yazdılar. Etkinlik biterken çocuklara Kürtçe öykü kitapları armağan edildi. Piknik alanını ziyaret eden Farqîn Belediye Eş Başkanları Sevim Biçici ve Kadri Esen de halkın Serê Gulanê kutlamalarına ortrak oldu.
Çınar/Xana Axpar’da dil atölyeleri
MED-DER öncülüğünde sürdürlen 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı etkinlikleri kapsamında Amed’in Xana Axpar (Çınar) ilçesinde bulunan Hucetîyê (Başaklı) ve Husuka (Hiça) köylerinde atölyeler gerçekleştirdi. Etkinliklere katılan çok sayıda çocuğa Xana Axpar Eş Başkanları ve Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) ilçe yöneticileri eşlik etti.
Atölyelerde Kürtçe şarkılar eşliğinde oyunlar oynayıp, boyalarla resim çalışmaları yaptı.
Erxenî/Ergani’de dengbêj gecesi
Erxenî’de 15 Mayıs Kürt Dili Bayramı Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim-Sen) öncülüğündeki dengbêj gecesinde kutlandı. Geceye Erxenî Belediye Eş Başkanları Şiyar Güldiken ve Birsen Azak Bayar’ın yanı sıra DEM Parti ve DBP Erxenî ilçe örgütleri, eğitim emekçileri ve çok sayıda kişi katıldı.
Etkinlik açılışında konuşan Belediye Eş Başkanı Şiyar Güldiken, Kürt Dili Bayramını kutlayarak, Kürt dilinin hak ettiği yere ulaşması için her türlü hizmeti yapacaklarını vurguladı. Kayyım sürecinde ilk saldırılan alanlardan birinin de Kürtçe olduğuna dikkat çeken Güldiken, halkın iradesine bir kez daha sahip çıktığını ve bunun da diline sahip çıktığı anlamına geldiğini ifade etti.
Güldiken, “Biz de halkımızdan aldığımız bu mesaja sahip çıkarak, Kürt diline gereken hizmeti sağlayacağız. Çocukların ana dillerini öğrenmesi için anadilde eğitim veren kreşleri önümüzdeki günlerde halkımızın hizmetine sunacağız” dedi.
Konuşmaların ardından Dicle Kültür ve Sanat Derneği’ne bağlı dengbêjler stranlarını seslendirirken çîrokbêj Ayhan Erkmen de çîroklarla (öyküler) Kürtçe’nin anlatım gücünü sergileyen bir performans ortaya koydu.
Siirt/Sêrt’te basın açıklaması
Botan Derneği (Botan-Der), Sêrt Belediyesi, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK), Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim-Sen), Sêrt Barosu, İnsan Hakları Derneği (İHD), Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ile Mühendis ve Mimarlar Odası Birliği (TMMOB), Botan-Der binası önünde 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı’nın anlam ve önemini dile getirdikleri bir basın açıklamasında bir araya geldi.
Botan-Der’den Sait Toprak, tüm dillerin çok kıymetli olduğunu fakat asimilasyona uğrayan dillerin daha çok savunulmaya ihtiyacı olduğunu vurguladı. Kürt dilinin asimilasyon politikalarıyla karşı karşıya olan dillerden olduğuna dikkat çeken Toprak, Kürt Dil Bayramı için gerçekleştirilecek eylem ve etkinlikler için, halka sahiplenme çağrısı yaptı ve bayram programını açıkladı
Buna göre, Sêrt’te 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı kapsamında şu etkinlikler yer alacak:
* 15 Mayıs: Botan-Der’de açıklama (17.00)-Kızlar Tepesi’nde yöresel müzik dinletisi (19.00)
*17 Mayıs: Kürt Yazar Berken Bereh’in katılımıyla Sêrt Belediyesi’nde panel (19.30)
*18 Mayıs: Kızlar Tepesi’nde tiyatro ve müzik dinletisi (19.00)
*19 Mayıs: Kızlar Tepesi’nde açık hava sineması (19.30)
Van/Wan’da dil kursunda mezuniyet töreni
ARSİSA, İHD, TJA, Kowara Destar, HDP, DBP, DEM Parti, Emek ve Demokrasi Platformu ortaklığında 15 Mayıs Kürt Dili Bayramı etkinlikleri kapsamında ŞanoWan’da Kürtçe dil kursunda mezun olan öğrencilere belgeleri verildi.
“Her dem Kurdî li her derê Kurdî, her dem Kurdkî her ca de Kurdkî”, “Em perwerdehiya bi Kurdî dixwazin” (“Hep Kürt, her yerde Kürt, her zaman Kürt, her yerde Kürt” ve “Kürtçe eğitim istiyoruz”) pankartının asıldığı etkinliğe DEM Parti Büyükşehir Belediye Eş Başkanları Neslihan Şedal ve Abdullah Zeydan ile DEM Parti ilçe belediye eş başkanları ve meclis üyeleri, Barış Anneleri Meclisi üyeleri ve birçok kişi katıldı.
ARSİSA Eğitmenlerinden Cemil Arman, başta Kürtçe dili olmak üzere her alanda iktidarın baskı politikalarıyla Kürt halkını yıldırmaya çalıştığını ifade etti. Tüm bu politikalara karşı mücadele edilmesi gerektiğinin vurgusunu yapan Arman, “Her alanda dilimize sahip çıkmalı ve her alanda kendimize dil savunucusu olarak misyon biçmeliyiz.” dedi.
ARSİSA’ öğrencileri alkışlarla mezuniyet belgelerini aldı. Ardından etkinlik şiir dinletisi ve müzikler eşliğinde son buldu.
15 Mayıs Kürt Dil Bayramı Nedir?
15 Mayıs Kürt Dil Bayramı, her yıl 15 Mayıs’ta kutlanan Kürtçe’nin edebi ve kültürel dil olarak kabul görmesine adanmış bir gündür. Bayram, Kürt diasporası tarafından da dünyada Kürtlerin yaşadığı her yerde kutlanıyor.
15 Mayıs, Celadet Ali Bedirxan ve arkadaşlarının Kürtçe Hawar dergisinin ilk sayısının 1932’de Şam’da yayınlamalarının yıldönümünü imliyor. Latin alfabesiyle basılmış ilk Kürtçe dergi olan Hawar’ın yayın hayatına başlaması, Kürt dilinin gelişmesi ve standartlarının belirlenmesinde önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiliyor.
Özellikle son yüz yılda sistematik asimilasyon, baskı ve yasaklamalara uğrayan Kürtçe’ye kazandırdıkları açısından derginin yayın hayatına başladığı 15 Mayıs günü, 2006’dan bu yana Kürt Dil Bayramı olarak kabul edilip kutlanıyor.
Hawar dergisi dil, kültür, kimlik ve edebiyat başta olmak üzere birçok alanda büyük bir değişime öncülük ederek Kürt dili ve kültürü çalışmalarının son yüzyılının merkezinde yer alıyor. Yayın ve çalışma ortamında Osman Sabri, Nurettin Zaza, Cegerxwîn gibi büyük Kürt edebiyatçıların yetişmesine fırsat sunan dergi Kürt dili ve edebiyatının simgesi olarak kabul ediliyor.
15 Mayıs Kürt Dil Bayramı, Kürt dilinin ve kültürünün önemini vurgulamak açısından önemli bir vesile olarak Kürtlerin kültürel ve toplumsal yaşantısında kayda değer bir yere sahip. Bu bayramda, Kürtçe edebiyat ve sanat yaratılarının paylaşılmasının yanı sıra dilin korunması ve geliştirilmesi adına yapılan çalışmalar da kutlanıyor.
15 Mayıs Kürt Dil Bayramı Kürt dilinin zengin bir tarihi ve kültürel mirasa sahip olduğunu hatırlatmak, Kürtçe’nin sadece bir iletişim aracı olmanın ötesinde bir kimlik ve kültür taşıyıcısı olduğunu da vurgulamak, Kürt dilinin korunması ve geliştirilmesi doğrultusunda farkındalık yaratmak ve Kürtçe’nin resmi bir dil olarak tanınması için mücadeleyi teşvik etmek açısından önem taşıyor.
Kaynak: Bianet