Alınmayan önlemler ve ihmaller nedeniyle yayılımını arttıran yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınının İstanbul’daki inşaat şantiyelerindeki genel durumu ve hak gasplarını mercek altına alarak raporlaştıran İnşaat İşçileri Sendikası, 200 ve üzeri işçinin çalıştırıldığı şantiyelerin dışında, özellikle mahalle aralarında bulunan irili ufaklı 10 ila 50 işçinin çalıştığı şantiyelerde, koronavirüs vakalarının görülmeye başlanmasının ardından, bırakalım salgına karşı önlem almayı en insani ihtiyaçların bile esamesinin okunmadığını tespit etti.
‘İŞÇİLERİN NEREDEYSE YÜZDE 70’İ SİGORTASIZ ÇALIŞMAKTADIR’
Mahalle aralarında bulunan ‘yap-sat’ şantiyelerin salgın hastalığın görülmediği dönemlerde de inşaat işçisinin en kuralsız ve en vahşice sömürüldüğü alanlar niteliğindeydi. Dağınık bir yapıda olmaları nedeniyle, iş cinayetleri dışında gündemde pek yer alamazdı. Hiçbir iş güvenliğinin olmaması, bırakalım iş güvenliği önlemini, iş güvenliği uzmanlarının dahi ayda bir iki kez adım attığı şantiyelerdir buraları. İşçilerin neredeyse yüzde 70’i sigortasız çalışmaktadır. İnşaat sektöründe kaçak işçiliğin en yoğun olduğu alanlarda buralarıdır. Bu bağlamda, yapsat şantiyelerinde bugün açısından salgına karşı hangi önlemler alındı sorusunun tek cevabı kocaman bir “hiçbir önlem alınmadı” olabilir.
Inşaat işçileri sendikası’nın sosyal medya hesaplarından paylaştığı, şantiyelerin genel durumu, koronavirüs ve hak gaspları başlıklı raporunda, şu bilgiler yeralıyor:
“İstanbul’da bulunan mega şantiyeler ve 200 ve üzeri işçinin çalıştırıldığı şantiyelerin korona virüs salgınının yaygınlık kazanmasının ardından aldığı sözde önlemlere gelecek olursak. Şantiyelerde salgına karşı önlemlerin alınmaya başlanması Mart ayının ortalarında, birçok şantiyede ise Nisan ayının başlarında başlanmıştır. Bu tarihler ise, ülkemizde yüzlerce korona virüs vakasının görülmesinin sonrasına denk düşen tarihlerdir.
Bu şantiyelerin neredeyse tamamında şantiyeye giriş ve çıkışlarda işçilerin ateşlerinin ölçülmesi gelmektedir. İlk bakışta iyi bir önlem gibi görülen bu uygulama görülenin tam aksine, üretim çarkının pürüzsüz dönmesi anlamında bir önlem niteliğindedir. Ateş ölçerle ölçüm sırasında işçinin ateşinin yüksek çıkması demek, işçinin hiçbir tedavi sürecinden geçmeden hızla işten atılarak kendi kaderine terk edilmesi anlamına gelmektedir. Bir nevi, üretimi aksatacak olan tortuların üretim sürecinden ayrıştırılması anlamına gelmektedir bu uygulama.
Bu şantiyelerin tamamında sağa-sola yerleştirilen dezenfekte makineleri, yemekhane, yatakhane vb. yerlerin gün aşırı ilaçlanması genel bir önlem olarak görülmektedir. Salgın hastalığın ilerlemesi ve vaka sayısının artması noktasında birçok şantiye yemekhanede oturma sistemini sosyal mesafeye uygunluk, yatakhanelerdeki işçi sayının düşürülmesi, ilaçlamaların sıklaştırılması vb. önlemleri uygulamaya soktu.
Tüm yetersizliğine rağmen alınan bu önlemler dahi bütünsel anlamda aynı şantiye içerisinde farklılıklar göstermektedir. Birçok şantiyede ana firmanın yatakhanelerinde ilaçlamalar gün aşırı ve odalardaki işçi sayısı düşürülürken, anlaşma gereği taşeronun denetiminde bulunan apartmandan bozma yatakhanelerde durum tam bir vahamet düzeyindedir. Bu apartmandan bozma yatakhanelerde tek bir odada 20-30 işçi barındırılmaktadır. Aynı uygulama taşeronun denetiminde bulunan yemekhaneler içinde geçerlidir. Kamplara gidiş geliş sağlayan servis araçlarında ise hiçbir sosyal mesafe kuralına uyulmamaktadır.
Şantiyelerde alınan tüm bu önlemlerin yetersizliği basına yansıyan işçi beyanlarından da anlaşılmaktadır. Bir bütün olarak ele aldığımızda, şantiyelerin doğası ve çalışma mantığı, hangi önlemin alınırsa alınsın hızla bulaşabilen böylesi bir salgınla mücadele edilemeyeceğinin kanıtı niteliğindedir. Yüzlerce, binlerce işçinin bir arada çalıştığı bu tip şantiyelerde tek önlem, şantiyenin hızla kapatılarak işçilerin ücretli izne çıkartılmasıdır. Bunun dışında şantiyelerde salgına karşı hangi önlem alınırsa alınsın dört ayaklı masayı tek ayağı üzerinde durdurmaya çalışmak anlamına gelir.
İstanbul’d şantiyelerin genel durumu, #COVID19 ve hak gaspları raporumuza linkten ulaşabilirsiniz.https://t.co/CHm89fT25D pic.twitter.com/AHP5W5q4al
— İnşaat-İş Sendikası (@insaatsendika) April 12, 2020
İSTANBUL’DAKİ MEGA ŞANTİYELERDE HAK GASPLARI
İnşaat baronları için kaçırılmaması gereken adeta allahın bir lütfü oldu korona virüs salgını. İşçilerin canı pahasına şantiyelerdeki inşayı devam ettiren inşaat baronları bu süreçte hak gaspları anlamında da zirve yaptı. İstanbul’da bulunan birçok şantiyede yaygın bir şekilde yaşanan hak gasplarının başında:
İstanbul’da ortalama çalışan inşaat işçisi sayısının 300 binin üzerinde olduğu ve son 15 gün içerisinde 10 binin üzerinde inşaat işçisinin işten atılması veya salgın nedeniyle işten ayrıldığı düşünüldüğünde, inşaat baronlarının salgını fırsat bilerek gerçekleştirdiği hak gasplarının boyutu da gözler önüne serilmektedir.
İSTANBUL ŞENTİYELERİNDE GURBETÇİ İŞÇİLER VE KORONAVİRÜS
İstanbul’da bulunan inşaat işçilerinin neredeyse yüzde 75’i Kürt ve Karadeniz illerinden İstanbul’a çalışmak için gelen gurbetçi işçilerden oluşmaktadır. Gurbetçi işçiler korona virüs salgınının hızla yayılmasının ardından inşaat sektöründe en fazla mağdur olan işçi kesimini oluşturmaktadır. Salgının şantiyelerde vaka bulmasının ardından inşaat baronları ilk elde işçi sayısını düşürmek amacıyla kitlesel işten atmalara başladı. İşten atmalar en fazla gurbetçi işçileri mağdur etti. İşten atılan gurbetçi işçiler gece vakitleri tıka basa doldurulan otobüslerle memleketlerine gönderildi. İşçilerin haklarının gasp edilmesi yetmezmiş gibi memleketlerine gönderilen yüzlerce, binlerce gurbetçi işçi hiçbir testten ve karantina önlemi uygulanmadan aileleriyle buluşturuldu. Gurbetçi işçilere adeta “şimdilik sizinle işimiz bitti, gidin ne yaparsanız yapın, sağ kalanlarınızla süreç bittiğinde yeniden çalışırız” denildi. İnşaat baronları bu uygulamayla aynı zamanda gurbetçi işçilerin ailelerinin yaşam haklarını da hiçe saydılar. Fakat gurbetçi işçilerin salgın sürecindeki mağduriyetleri bununla da sınırlı kalmadı. Birçok şantiyede işten atılan gurbetçi işçiler şehirlerarası karantinadan kaynaklı memleketlerine dönemeyerek sokaklarda kaldılar. Ve hala birçok şantiyede salgından kaynaklı çalışmak istemeyen gurbetçi işçi şantiyelerde mahsur kalarak beklemektedir.”
‘ŞANTİYELERDE NELER OLUYOR’
Koronavirüs vakalarının gün aşırı artmasının ardından şantiyelerde yaşanan insanlık suçu vakalarında da hızla artışlar yaşıdığını belirten raporda şantiyelerde yaşanan hak ihlalleri şöyle sıralanıyor:
Kaynak: ARTI GERÇEK
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…