Milli Eğim Bakanlığı (MEB) son on yıldır sınav sonuçlarının ortaokul türlerine göre, illere ilçelere göre, okullara göre ayrıntılarını paylaşmaz oldu. Bu ayrıntıların paylaşılması kişi bazında değil eğitim tiplerine göre verilecek, bu ayrıntılara bakılarak kişi hakları zedelenmeden dezavantajlı olanın yoksulun hakkı aranacak, başarılı olan model sayılacak. Ancak elde kontenjan dağılımları ve bir önceki yılın taban yerleştirme yüzdelik dilimleri dışında bir verimiz yok.
Bugün bu sınırlı salt sınavla yerleştirme kontenjan bilgileri üzerinden bile bazı farklılaşmalara ve çarpıklara değinmeye çalışacağım.
2003’ten bugüne, özellikle de 2012’den bugüne imam hatipler ve mesleki teknik okullar sürekli teşvik edilmektedir.
Puanlı okullar bazında 2019-2024 kontenjanlarına bakılırsa, okul sayısı bakımından en fazla artış Anadolu İmam Hatip Lisesi (480 yeni okul, yüzde 142 artış) ve Anadolu Meslek Programlarında (311 yeni puanlı program, yüzde 344 artış) gözlemlenmektedir.
Okul Türlerine Göre Okul Sayıları ve 2019-2024 Artış Durumu
| Okul Türü | 2019 | Yüzde | 2020 | Yüzde | 2024 | Yüzde | Okul Sayısı Artışı (2019-2024) | Oransal Arış (82019-2024) |
| Anadolu İmam Hatip Lisesi | 339 | 20,3 | 507 | 22,6 | 819 | 26,98 | 480 | 141,59 |
| Anadolu Lisesi | 290 | 17,3 | 364 | 16,2 | 536 | 17,65 | 246 | 84,83 |
| Anadolu Meslek Programı | 93 | 5,6 | 249 | 11,1 | 404 | 13,31 | 311 | 334,41 |
| Anadolu Teknik Programı | 552 | 33,0 | 719 | 32,0 | 798 | 26,28 | 246 | 44,57 |
| Fen Lisesi | 310 | 18,5 | 315 | 14,0 | 371 | 12,22 | 61 | 19,68 |
| Sosyal Bilimler Lisesi | 90 | 5,4 | 92 | 4,1 | 108 | 3,56 | 18 | 20,00 |
| Toplam | 1674 | 100,0 | 2246 | 100,0 | 3036 | 100,00 | 1362 | 81,36 |
LGS sınav puanı ile yerleştirmeye tabi kontenjan sayısı 2019’da 136 bin 510 iken 2024’te deprem kontenjanı ile birlikte 210 bin 524’e çıkmış bulunuyor. En yüksek artış Anadolu Meslek Programında gerçekleşmiş bulunuyor (3 bin 240’dan 17 bin 830’a çıkmış durumda).
Okul Türlerine Göre Kontenjan Sayıları ve 2019-2024 Artış Durumu
| Okul Türü | 2019 | Yüzde | 2020 | Yüzde | 2024 Top. Kon. | Yüzde | Kon-tenjan Sayısı Artışı (2019-2024) | Oransal Arış (2019-2024) |
| Anadolu İmam Hatip Lisesi | 28770 | 21,08 | 42098 | 19,68 | 44862 | 21,31 | 16092 | 55,93 |
| Anadolu Lisesi | 42460 | 31,10 | 71946 | 33,63 | 69639 | 33,08 | 27179 | 64,01 |
| Anadolu Meslek Programı | 3240 | 2,37 | 12262 | 5,73 | 17830 | 8,47 | 14590 | 450,31 |
| Anadolu Teknik Programı | 18030 | 13,21 | 28108 | 13,14 | 27353 | 12,99 | 9323 | 51,71 |
| Fen Lisesi | 34590 | 25,34 | 46650 | 21,81 | 41044 | 19,50 | 6454 | 18,66 |
| Sosyal Bilimler Lisesi | 9420 | 6,90 | 12846 | 6,01 | 9796 | 4,65 | 376 | 3,99 |
| Toplam | 136510 | 100,00 | 213910 | 100,00 | 210524 | 100,00 | 74014 | 54,22 |
Her tür teşvike rağmen mesleki teknik liselerin ve imam hatip liselerinin taban puanları oldukça düşük bulunuyor. Taban giriş yüzdelik dilim ortalaması Anadolu İmam Hatip Liselerinin 49.44, Meslek Programının 71.68, Teknik Programın 57.47 düzeyinde bulunuyor.
Okul Türlerine Göre Taban Yüzdelik Dilimleri
| Kontenjan Ortalaması | Ek-Deprem Kontenjan Ortalaması | Taban Giriş Yüzdelik Dilimi | |
| Anadolu İmam Hatip Lisesi | 55,12 | 1,90 | 49,4452 |
| Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu İmam Hatip Lisesi | 37,93 | 1,31 | 19,0516 |
| Anadolu Meslek Programı | 42,71 | 1,43 | 71,6847 |
| Anadolu Teknik Programı | 33,17 | 1,11 | 57,4726 |
| Anadolu Lisesi | 129,20 | 4,31 | 16,1157 |
| Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu Lisesi | 98,17 | 3,32 | 3,2343 |
| Sosyal Bilimler Lisesi | 85,50 | 2,85 | 20,2727 |
| Hazırlık Sınıfı Bulunan Sosyal Bilimler Lisesi | 90,63 | 3,02 | 15,2317 |
| Fen Lisesi | 107,87 | 3,60 | 8,6330 |
| Hazırlık Sınıfı Bulunan Fen Lisesi | 78,00 | 2,60 | 2,3367 |
| Toplam | 67,05 | 2,25 | 40,7763 |
Anadolu İmam Hatip Liseleri hazırlık sınıflı hale çevrilerek cazip hale getirilmeye çalışılmaktadır. Toplam kontenjanın yüzde 21’i Anadolu İmam Hatiplerde iken hazırlık sınıflı okulların kontenjanı arasında İmam Hatip oranının yüzde 39’a çıktığı görülmektedir.
Okul Türlerine Göre Hazırlık Sınıfı Durumu
| Okul Türü | 2024 Toplam Okul Sayısı | Hazırlık Sınıflı 8Okul Sayısı | 2024 Toplam Kontenjanı | Hazırlık Sınıflı Okul Kontenjanı | Yüzde |
| Anadolu İmam Hatip Lisesi | 819 | 109 | 44862 | 4377 | 38,83 |
| Anadolu Lisesi | 536 | 60 | 69639 | 6089 | 54,02 |
| Anadolu Meslek Programı | 404 | – | 17830 | 0 | 0,00 |
| Anadolu Teknik Programı | 798 | – | 27353 | 0 | 0,00 |
| Fen Lisesi | 371 | 10 | 41044 | 806 | 7,15 |
| Sosyal Bilimler Lisesi | 108 | 48 | 9796 | 4495 | 39,88 |
| Toplam | 3036 | 227 | 210524 | 11272 | 100,00 |
Hazırlık sınıflı okullar hazırlık sınıfı bulunmayanlara göre daha yüksek puanla öğrenci kabul etmektedir. Hazırlık sınıfı bulunan Anadolu İmam Hatip Liselerinin taban giriş yüzdelik dilimi 19.05 iken hazırlık sınıfı olmayanların 49.44’tür.
Öğretim şeklinin karma olup olmaması bakımından 3 bin 36 okulun 623’ü kız veya erkek olmak üzere tek cinsli bulunuyor. Bu oran okul veya program bakımından yüzde 20.5’una, öğrenci kontenjanı bakımından yüzde 15.52’sine denk geliyor.
Öğretim Şekline (Okulun Tek Cinsli veya Karma Olma Durumu) Göre Okul ve Kontenjan Dağılımı
| 2020 | 2024 | |||||
| Okul Sayısı | Kontenjan Sayısı | Yüzde | Okul Sayısı | Kontenjanı (deprem k. dahil) | Yüzde | |
| Erkek | 158 | 12126 | 5,67 | 264 | 13178 | 6,26 |
| Kız | 250 | 17880 | 8,36 | 359 | 19480 | 9,26 |
| Kız/Erkek | 1838 | 183904 | 85,97 | 2413 | 177766 | 84,48 |
| Toplam | 2246 | 213910 | 100,00 | 3036 | 210424 | 100,00 |
2020 ile kıyaslanırsa tek cinsli okul ve öğrenci oranı yüzde 1.5 gibi artmış bulunuyor.
Okullar sadece puanları ile ayrışmıyor, fiziki imkan, donatı ve kadro desteği anlamında da farklılaşıyorlar. Mesleki Teknik Liseler çok sayıda malzeme ve işlik gerektiriyor, eğer iyi yapılacaksa, pahalı bir okul modelini oluşturuyor.
İmam Hatipler bütçe ve fizik olanaklardan en fazla yararlanan okul türü arasında bulunuyor, okul başına, derslik başına düşen öğrenci genel liselere göre çok daha az bulunuyor, daha avantajlı durumda bulunuyorlar. Anadolu İmam Hatip Lisesi öğrenci sayısı tahmini 200 civarında iken Anadolu Liselerinin 500’ün üzerinde bulunuyor.
Okul Türlerine Göre Okul Büyüklükleri
| Kontenjan Ortalaması | Ek-Deprem Kontenjan Ortalaması | Okul Büyüklüğü (4 veya 4+1 Hazırlıkla Okul Öğrenci Sayısı) | |
| Anadolu İmam Hatip Lisesi | 55,12 | 1,90 | 228 |
| Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu İmam Hatip Lisesi | 37,93 | 1,31 | 196 |
| Anadolu Meslek Programı | 42,71 | 1,43 | 176 |
| Anadolu Teknik Programı | 33,17 | 1,11 | 136 |
| Anadolu Lisesi | 129,20 | 4,31 | 540 |
| Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu Lisesi | 98,17 | 3,32 | 510 |
| Sosyal Bilimler Lisesi | 85,50 | 2,85 | 356 |
| Hazırlık Sınıfı Bulunan Sosyal Bilimler Lisesi | 90,63 | 3,02 | 470 |
| Fen Lisesi | 107,87 | 3,60 | 444 |
| Hazırlık Sınıfı Bulunan Fen Lisesi | 78,00 | 2,60 | 402 |
| Toplam (küçük bir kısmı 5 yıllık) | 67,05 | 2,25 | 268-300 arası |
Puanlı yerleştirilen öğrenciler daha şanslı sayılır, hepsi çağ nüfusunun (yaklaşık 1 milyon 250 bin civarı) sadece 210 bini. Geriye 1 milyondan daha fazla öğrenci kalıyor. Bu öğrenciler mahalli yerleştirmeyle daha niteliksiz okullara yerleştiriliyor, açık liselere kaydoluyor, MESEM’e-çıraklığa yönlendiriliyor veya bir kısmı tümden okul dışına düşüyor.
Kaynak: EVRENSEL
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…