Türkiye’de çocuk hakları alanında bazı adımlar atılsa da hâlâ pek çok çocuk haklarına ulaşamıyor. Çocuk işçiliği, çocuk evliliği, suça sürüklenen çocuklar, beslenme, okullulaşma gibi konularda TÜİK’in verileri.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, tam 31 yıl önce bugün, 20 Kasım 1989’da BM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Türkiye, 2 Eylül 1990’da yürürlüğe giren sözleşmeyi 1995 yılında imzaladı.
Türkiye’de çocuk hakları alanında bazı adımlar atılsa da hâlâ pek çok çocuk haklarına ulaşamıyor.
TÜİK verileri de kısmen bu durumu ortaya koyuyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre Türkiye nüfusunun %27,5’ini çocuk nüfus oluşturuyor.
TÜİK’in Nisan 2020’de açıkladığı çocuk işçiliği, okullulaşma, adalete erişim gibi konularda veriler özetle şöyle:
NÜFUS
- 2019 yıl sonu itibarıyla, Türkiye nüfusu 83 milyon 154 bin 997 kişi iken bunun 22 milyon 876 bin 798’ini çocuklar oluşturdu.
- Birleşmiş Milletler tanımına göre; 0-17 yaş grubunu içeren çocuk nüfus, 1970 yılında Türkiye’de toplam nüfusun yüzde 48,5’ini oluştururken bu oran 1990 yılında yüzde 41,8 ve 2019 yılında yüzde 27,5 oldu.
- En yüksek çocuk nüfus oranına sahip olan il, yüzde 45,8 ile Urfa. Urfa’yı yüzd 43,5 ile Şırnak ve yüzde 41,9 ile Ağrı izledi. Çocuk nüfus oranının en düşük olduğu ilk üç il ise sırasıyla; yüzde 17,1 ile Dersim, yüzde 17,9 ile Edirne ve yüzde 18,5 ile Kırklareli.
- Ölüm istatistiklerine göre; 2014 yılında bebek ölüm hızı binde 11,1 iken 2018 yılında binde 9,3’e geriledi.
ÇOCUK İŞÇİLİĞİ
- TÜİK’in, yaklaşık yedi yıldır yapmadığı “Çocuk İşgücü Araştırması”nı geçen nisan ayında açıklamıştı. 5-17 yaş grubunda çalışan çocuk sayısı 720 bin. Bu sayı içinde Suriyeli çocuk işçiler yer almıyor.
- Çalışan çocuklar arasında 5 yaşında çocuk gözlenmedi. 5-17 yaş grubunda çalışan çocukların aynı yaş grubundaki çocuklar içinde payını gösteren istihdam oranı ise yüzde 4,4 oldu.
- Çalışan çocukların yüzde 79,7’sini 15-17 yaş grubundakiler oluştururken, yüzde 15,9’unu 12-14 yaş grubundakiler, yüzde 4,4’ünü ise 5-11 yaş grubundaki çocuklar oluşturdu.
- Cinsiyete göre incelendiğinde, çalışan çocukların yüzde 70,6’sını oğlan çocukların, %29,4’ünü ise kız çocukların oluşturduğu görüldü.
SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUK
- Türkiye’de geçen yıl güvenlik birimlerine suça sürüklenme nedeniyle getirilen çocuk sayısı bir önceki yıla göre yüzde 5,8 artarak 511 bin 247’ye çıktı.
- Söz konusu çocukların yüzde 50,1’ini 15-17, yüzde 25,2’sini 12-14, yüzde 24,7’sini ise 11 yaş ve altı grupta.
- Güvenlik birimine gelen veya getirilen çocukların yüzde 65,4’ü oğlan, yüzde 34,6’sı kız çocukları olarak kaydedildi.
OKULLULAŞMA
- Milli eğitim istatistiklerine göre; beş yaş net okullaşma oranı, 2015/’16 öğretim yılında yüzde 67,2 iken 2018/’19 öğretim yılında yüzde 75,2 olarak gerçekleşti.
- Milli eğitim istatistiklerine göre; ortaokul seviyesinde net okullaşma oranı, 2018/’19 öğretim yılında yüzde 93,3 oldu. Oğlan çocuklar için ortaokul seviyesinde net okullaşma yüzde 92,9, kız çocukları için ise yüzde 93,6.
ÇOCUK EVLİLİĞİ
- 16-17 yaş grubunda olan kız çocuklarının resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2009 yılında yüzde 8,1 iken bu oran 2019 yılında yüzde 3,1’e düştü.
- 2019 yılında Ağrı ili yüzde 13,2 ile kız çocuk evlenmelerinde en üst sırada yer aldı. Bu ili, yüzde 13,0 ile Muş ve yüzde 10,6 ile Kars izledi. Kız çocuk evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki oranının en düşük olduğu iller ise yüzde 0,2 ile Dersim, yüzde 0,7 ile Bayburt ve Rize, yüzde 0,8 ile Trabzon.
BESLENME-OBEZİTE
- 2018 sonuçlarına göre; 5 yaş altı çocuklarda kötü beslenme yaygınlığı erkek çocuklarında yüzde 11,0, kız çocuklarında ise yüzde 8,4. Aynı yaş grubunda kötü beslenmeye bağlı olarak obezite yaygınlığı oğlan çocuklarda yüzde 9,3, kız çocuklarda ise yüzde 6,8.
- Oğlan çocukların %1,7’sinin, kız çocuklarının ise %1,6’sının aşırı zayıf olduğu gözlendi.
Kaynak: Bianet