2018 İklim ve Çevre Gündemi / Nisan-Mayıs-Haziran

2018 yılının iklim değişikliği açısından kısa bir özeti Havaya Bağlı Her Şey’de… CAN TONBİL Bianet için yazdı

2018 yılında iklim değişikliği ve çevre ile alakalı kamuoyuna duyurulan rapor ve uyarıların, aynı zamanda yılın belli başlı iklim felaketlerinin çetelesini tutmaya devam ediyoruz.

Serinin ilk üç ayını kapsayan yazıya buradan ulaşabilirsiniz. Yazının devamında da Nisan, Mayıs ve Haziran aylarını kapsayan belli başlı kaynaklarda yayımlanmış haberleri tekrar hatırlayabilirsiniz:

NİSAN

Raporlar ve Açıklamalar

• ABD’nin ünlü avukatlarından David Buckel, iklim değişikliğini protesto etmek amacıyla New York’un Brooklyn semtinde bulunan Prospect Park’ta kendini ateşe verdi. Buckel, olay yerinde yaşamını yitirdi. Sputnik

• Şiddetli ve ani değişimleri tetiklediği düşünülen Atlantik’in ılımanlaştırıcı körfez akıntısının kuvveti 1600 yılın en düşük seviyesinde. Yeni bulgular, felakete yol açabilecek körfez akıntısının yok olmasının sanıldığının aksine yüzyıllar almayacağını ortaya koyuyor. bianet

• Ünlü iş adamı ve eski New York Belediye Başkanı Michael Bloomberg, Paris İklim Anlaşması’ndan çekilen ABD’nin bu yıl kaçındığı finansal yükümlülüğünü telafi etmek için 4,5 milyon dolarlık bir çek yazacağını açıkladı. BBC Türkçe

• Nobel ödüllü İngiliz bilim insanı Prof. Levermore: “Eğer dünyanın sıcaklığı gelecekte 2 derece daha artarsa hakikaten biz ne olacağını tam olarak bilmiyoruz ve bir daha geri dönüşü olmayan bir noktaya gelmiş olabiliriz. Gerçekten önlem almazsak, adım atmazsak bu dünya için bir felaket olabilir” Birgün

• BM Genel Sekreteri Guterres: “İklim değişikliği insanlık için en büyük tehdit” Yeşil Gazete

• Fiji Başbakanı, Pasifik adası ülkesinin, iklim değişikliğinin “neredeyse daimi olarak” ölümcül siklonlara neden olmasıyla “hayatta kalma mücadelesi” içinde olduğunu söyledi. İklimhaber

• Nature Dergisi’nde yayımlanan araştırmada, 2016 yılının Mart ve Kasım ayları arasından Avusturalya genelinde etkili olan sıcak hava dalgasının, mercan resiflerinin yüzde 30’unun ölümüne neden olduğu ortaya çıktı. The Guardian

• İngiltere’nin Leeds Üniversitesi Kutup Gözlem ve Modelleme Merkezi’nden bilim adamları, sonuçları “Nature Geoscience” dergisinde yayımlanan araştırmada, Antarktika’da kıyı buzullarının denizin altında okyanus tabanıyla buluştuğu dip çizgisinin olağan koşullardan 5 kat hızlı gerilediğini belirledi. CNNTürk – AA

İkim Olayları

• Ortalamanın yaklaşık 2.4 °C üzerinde seyreden sıcaklıklardan dolayı Almanya’da 1881’den tüm Avrupa’da ise 1979’dan bu yana en sıcak Nisan ayı rekoru kırıldı. Euronews

• Hindistan’da Tac Mahal’in, minarelerinden bazılarının dün gece çıkan fırtınada hasar gördüğü bildirildi. Tarihi yapının kapılarını süsleyen cephe minarelerden bazıları şiddetli rüzgarda kaidelerinde koparak aşağı düştü. Sabah

• İsrail’in güneyinde sel suları dokuz öğrencinin hayatını kaybetmesine sebep oldu. TRT Haber

• Hawaii’de yoğun yağış, su baskınlarına yol açtı. Çok sayıda otel, ev ve işyeri su altında kaldı. Acil durum ilan edilen bölgede, okullarda eğitime ara verildi. Habertürk

• ABD’nin orta batısını etkisi altına alan kar fırtınasında iki kişi hayatını kaybetti, yüzlerce uçuş iptal oldu, spor müsabakaları ertelendi. The Guardian

• Kenya’da etkisi altına alan aşırı yağışlar sonrasında meydana gelen sel felaketi nedeniyle 72 kişinin hayatını kaybettiği ve Mart ayından bu yana en az 211 bin kişinin evsiz kaldığı belirtildi. RelifWeb

• Pasifik’teki ada ülkesi Fiji’yi etkisi altına alan tropikal siklon Josie’nin yol açtığı su taşkınlarında dört kişi hayatını kaybetti Stuff.no.cz

• Nikaragua’nın koruma altındaki tropikal ormanlarında çıkan yangın, bir hafta içerisinde 3,585 hektarlık alanı içindeki canlılarla beraber yoketti. The Guardian

• 30 Nisan 2018’de dünya üzerindeki en sıcak bölge 50,2 ºC ile Pakistan’ın Nawabshah kenti oldu. Meteorologlar, bu sıcaklığın tarih boyunca Nisan ayında kayıt altına alınmış en yüksek sıcaklık olduğunu söylüyorlar.  Web Tekno

• Türkiye’nin birçok bölgesinden kuraklık haberleri gelmeye devam ediyor. 2017 yılında Türkiye’de son 44 yılın en kurak mevsimi yaşanırken bundan en çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi etkilendi. Su Hakkı

• Latin Amerika ülkesi Arjantin’deki çiftçiler, yıllardır görülmemiş olduğu söylenen şiddetli kuraklıkla başa çıkmaya çalışıyor. NYPost

• Son yılların en kurak kışını geride bırakan Afganistan’ın 34 bölgesinde kuraklığın etkilerinin yoğun bir şekilde hissedildiği açıklandı. Reuters

MAYIS

İklim Değişikliğinden Etkilenen Aileler, Avrupa Birliği’ne Dava Açan Vlad ailesi / Romanya

Raporlar ve Açıklamalar

• Merkezi Washington’da bulunan Uluslararası Gıda ve Kalkınma Politikaları Araştırma Enstitüsü’nün (IFPRI) son yayınladığı “Küresel Açlık Endeksi” ne göre, 119 ülkeden 52’sinde “ciddi”, “alarm verici” ve “son derece ciddi” düzeyde açlık var.  UNICEF verilerine göre, Somali’deki çocukların yüzde 92’si ciddi oranda yetersiz besleniyor. TRT Haber – AA

• Bilim insanları artan küresel turizmin iklim değişikliğine yol açan sera gazı salınımlarını yükselttiğini açıkladı. Almanya, ABD ve Çin turizm ile çevreyi en çok kirletenler. DW

• İngiliz Cambridge Üniversitesi’ndeki üç öğrenci okullarının fosil yakıt şirketlerinde yatırımlarını protesto etmek için açlık grevine başladı. The Guardian

• Royal Dutch Shell’in hissedarları şirketin yıllık genel kurul toplantısında Paris İklim Anlaşması’nın hedefleri ile uyumlu olan daha sert karbon hedefleri belirleme çağrısında bulunan bir öneriyi destekledi. İklim Haber

• Dünyanın farklı ülkelerinde yaşayan ve iklim değişikliğinin etkilerine doğrudan maruz kalan aileler, Avrupa Birliği’ne (AB) dava açtı. bianet

• Harvard Üniversitesinden araştırmacılar, Porto Riko’da etkili olan kasırga ve sonraki üç aylık dönemde 20 Eylül-31 Aralık 2017 tarihlerinde 4 bin 600 kişinin yaşamını yitirdiğini ifade ederek, bu rakamın resmi verilerin 70 katı olduğunu kaydetti. Sözcü

• REC Türkiye Direktörü Rıfat Ünal Sayman, Türkiye’de geçmiş yıllarda yıllık ortalama 400 aşırı iklim olayı yaşandığını ancak bu sayının artık bini aştığını bildirdi. Sputnik

• Kosta Rika’nın yeni başkanı Carlos Alvarado, fosil yakıtları yasaklama ve dünyanın tamamen karbondan arındırılmış ilk ülkesi olma planını açıkladı. 38 yaşında eski bir gazeteci olan Alvarado, kararı geçtiğimiz Çarşamba günü göreve başlama töreninde duyurdu. İklim Haber

• Washington merkezli PEW Araştırma Enstitüsü’nün yaptığı çalışmada, her 10 Amerikalıdan 6’sının iklim değişikliğinin yaşadığı bölgede etkilerinin görüldüğü fikrinde olduğu ortaya çıktı. Pew Research

• Yapılan son araştırmada, ekosistem için hayati önemdeki böcek popülasyonun küresel ısınma ile birlikte ortadan kalkma tehlikesi taşıdığı ortaya çıktı. The Guardian

• Nature Dergisi’nde yayımlanan bir çalışmanın sonuçlarına göre, Paris İklim Antlaşması’nda hedeflenen değerlerin tutturulması ile dünya 30 trilyon dolarlık bir zarardan kurtulmuş olacak The Guardian

İkim Olayları

• Umman’ın güneyindeki Zufar ili sahillerinde etkili olan Mekunu Kasırgası nedeniyle dört kişinin hayatını kaybettiği bildirildi. Hürriyet

• Somali’nin başkenti Mogadişu’da şiddetli yağışların yol açtığı sel felaketi sebebiyle altı kişi hayatını kaybetti, yüzlerce ev ise sular altında kaldı. 750 bin kişinin etkilendiği son 30 yılın en şiddetli yağışlarında 200 bin kişinin yerinden olduğu, altyapı ve tarım alanlarının zarar gördüğü açıklandı. Independent

• Yemen Hükümeti, Mekunu Kasırgası’nın vurduğu Sokotra Adası’nı felaket bölgesi ilan etti. Kasırga nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısının ise 17’ye yükseldiği bildirildi. Sokotra Adası’nı felaket bölgesi ilan etti. Sabah

• Alberto Fırtınası’ndan ötürü Küba’nın merkezi bölgeleri çok yoğun yağmur yağışına maruz kaldı. Villa Clara bölgesinden 7 bin kişi, daha güvenli bölgelere gönderildi. Belico ve Cubanicay nehirlerinin taşmasıyla, 100’den fazla ev hasar görürken, geniş tarım alanları da olumsuz etkilendi. Ülkede, ayrıca bazı şehirler arası otobüs hatları ve tren seferleri iptal edildi. Euronews

• Balıkesir’in Bandırma ilçesinde şiddetli yağmur nedeniyle oluşan selde bir kişi yaşamını yitirdi. Cumhuriyet

• Hindistan’da etkili olan kum fırtınasında Uttar Pradeş eyaleti ile başkent Yeni Delhi’de 125’den fazla insanın yaşamını yitirdiği bildirildi. BBC

• 40 derecenin üstünde sıcaklıklarla mücadele eden Pakistan’da 65’den fazla insanın hayatını kaybettiği açıklandı. The Guardian

• İran’ın Sistan-Beluçistan, Hürmüzgan, Buşehr ve Güney Horasan eyaletlerinde yaşayan halkın açlık sorunuyla karşı karşıya olduğu ileri sürüldü. Habertürk

HAZİRAN

Raporlar ve Açıklamalar

• İklim Haber ve Konda Araştırma Şirketi işbirliği ile gerçekleştirilen, “Türkiye’de İklim Değişikliği Algısı ve Enerji Tercihleri Araştırması”na göre, toplumda iklim değişikliğinin yaşandığı konusunda büyük oranda konsensüs (yüzde 86) var ve toplumun 4’te 3’ü iklim değişikliği konusunda endişeli olduğunu ifade ediyor. Hürriyet

• Küresel iklim değişikliği ve çevre sorunlarına sıklıkla dikkat çeken Katolik Kilisesi lideri Papa Francesco, dün de dünyanın önde gelen petrol ve doğalgaz şirketlerinin yöneticileriyle buluşmasında fosil yakıtlardan temiz enerji kaynaklarına geçiş çağrısı yaptı. BBC Türkçe

• Hollanda Parlamentosunun yüzde 75’ini temsil eden partiler, dünyanın en kapsamlı iklim yasası için bugün parlamentoya teklif sundu. Hürriyet

• Afrika’nın binlerce yıllık dev baobab ağaçlarının gizemli bir şekilde aniden ölmeleri, bilim insanlarını şaşırttı. Son 12 yılda kıtanın en eski 13 ağacından 9’u ya tamamen öldü ya da gövdesinin önemli bir kısmı çöktü. BBC Türkçe

• Çevre konusunda çalışan 11 sivil toplum kuruluşu, TBMM’ye ve tüm siyasetçilere 24 Haziran seçimleri öncesi Paris Anlaşması’nı onaylama çağrısı yaptı. Milliyet

• WWF tarafından plastik atıklar konusunda hazırlanan bir raporda Akdeniz’in bir “plastik denizi” olma riski ile karşı karşıya kaldığı vurgulandı. Rapora göre en çok plastik sırasıyla Türkiye, İspanya ve İtalya’dan atılıyor. WWF

• Greenpeace’in, Antarktika Okyanusu’nda yaptığı mikro plastik ve kimyasallar atık araştırmalarının korkunç sonuçları açıklandı. Denizin derinlerinden alınan 8 örneğin 7’sinde mikro plastiğe rastlandı. bianet

• 5 Haziran Dünya Çevre gününde dünyanın pek çok yerinde somut adımlar konuşuluyor. Türkiye’de seçime 19 gün kala partilerin seçim bildirgelerindeki çevre vaatleri listelendi. bianet

• TEMA Vakfı, hazırladığı Eko Siyaset 2018 Belgesini siyasi partilere yolladı. TEMA Vakfı Edirne Temsilcisi Şirin Çoğal, ‘Eko Siyaset’in temel amacını “Doğanın ve çevrenin korunması, öncelikli odağı ise sürdürülebilir yaşamdır” diyerek özetledi. Sözcü

• Sonuçları “Environmental Research Letters” dergisinde yayımlanan Küresel Kesitli Karbon Ayak İzi Modeli araştırması, dünyanın 189 ülkesindeki 13 bin kentin birim alandaki toplam ve hane başına karbon salınım miktarlarını karşılaştırdı. Araştırmacılar dünyanın en büyük 100 metropolünün, dünya çapındaki karbon salınımının yüzde 18’ine sebep olduğunu belirledi. Güney Kore’nin başkenti Seul’ün dünyada birim alanda en fazla karbon salınımının görüldüğü şehir olduğu tespit edildi. AA

• BP 2018 Dünya Enerji İstatistik Görünümü Raporu’ndan derlediği bilgilere göre, zararlı emisyonların ana kaynağını çoğunlukla petrol, kömür ve doğalgaz gibi fosil kaynaklar oluşturdu. Dünya genelinde toplam karbondioksit emisyonları geçen yıl önceki yıla göre yüzde 1,6 artarak 33 milyar 444 milyon tona yükseldi. Cumhuriyet

• Uluslararası alanda birçok bilim insanının katıldığı İngiltere’deki Leeds Üniversitesi’nin yeni iklim araştırması, ürkütücü sonuçlar ortaya koydu. Antarktika’nın buzulları son 5 yılda 3 kat daha hızlı erimeye başladı. Kıtanın son 25 yılda eriyen buzulları Türkiye büyüklüğünde bir alanı neredeyse 4 metre su altında bırakabilecek düzeyde. DW

• Tanzanya ve Mozambik Paris İklim Anlaşması’nı meclisten geçirerek yürürlüğe soktu. Ulusal meclislerin onayıyla Avrupa Birliği ile birlikte anlaşmaya taraf sayısı 178’e yükseldi. Bu gelişme ile birlikte anlaşmanın yürürlüğe girmediği ülke sayısı 19’a geriledi. Yeşil Gazete

• İngiltere’de faaliyet gösteren ve özellikle iklim değişikliği odaklı haberler ve analizler paylaşan Carbon Brief, iklim değişikliği ile mücadelede Türkiye’nin profilini, ülkede artan sera gazı emisyonları ve bu emisyonları azaltmak için hangi adımların atıldığına dair araştırmasını paylaştı. Dünyanın en fazla sera gazı salan yirminci ülkesi olan Türkiye’de fosil yakıtların yoğun olarak kullanıldığı elektrik sektörü, en çok emisyona neden olan sektörlerin başını çekiyor. Yeşil Gazete

• Londra Belediye Başkanı Sadık Khan daha önceden sınırları çizilen Yüksek Derecede Düşük Emisyonlu Bölge’nin (Ultra Low Emission Zone-ULEZ) düşünülenden 18 kat daha büyük bir alanı kaplayacağını duyurdu. Euronews

• Avustralyalı bilim insanları, Pasifik Okyanusu’nun güneyindeki Büyük Bariyer Resifi’nde mercan oranının 7 yıl aradan sonra ilk kez gerileyerek yüzde 25’e düştüğünü kaydetti. NTV

İkim Olayları

• Batı Afrika ülkesi Gana’da aşırı yağışların yol açtığı seller nedeniyle 15 kişi hayatını kaybetti. TRTHaber

• Vietnam’ın kuzeyinde etkili olan sel ve heyelanlarda ölü sayısı 22’ye yükseldi, kayıp 9 kişi kayboldu. TRTHaber

• Hindistan’ın kuzeydoğusunda muson yağmurlarının yol açtığı selde ölenlerin sayısı 31’e yükseldi. TRTHaber

• Manisa’nın Selendi ilçesinde sele kapılarak kaybolan 4 yaşındaki çocuğun cansız bedeni bulundu. Milliyet

• Muş’ta aniden bastıran yağış sele dönüştü, 2 kişinin ölümüne sebep oldu. Korkut ilçesine bağlı köylerde sele kapılan bir çocuk ve bir engelli hayatını kaybetti. Köylerde büyük hasar var. CNNTürk

• Maraş’ta kuvvetli yağmur yağışı sele neden oldu. Sele kapılan çok sayıda araç sürüklenirken, ev ve iş yerlerini su bastı. Yaşanan sel felaketinde bir anne ve iki çocuğu, yaşadıkları bodrum katını su basması sonucunda hayatını kaybetti. Sputnik

• Birleşmiş Milletler (BM), geçen ay Sokotra Adası’nı etkisi altına alan Mekunu kasırgasının ardından ada sakinlerinin “açlık” tehlikesiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyardı. NTV

• Kuraklık Burdur’daki İnsuyu Mağarası’nı da vurdu. Aşırı sondaj ve yetersiz yağış nedeniyle mağaradaki 9 göl tamamen kurudu. Yanlış ışıklandırma nedeniyle restorasyona alınan mağara, 2 yılın ardından tekrar ziyarete açıldı. Habertürk

• Kıbrıs Rum Kesimi’nde son üç yıldır süren kuraklık sorunu ciddi boyutlara ulaşırken hükümet, tarım sektöründe sulamaya bu ay sınırlama getirdi. Euronews

• Türkiye Ziraat Odalar Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, “Türkiye, Dünya Çölleşme Tehlikesi Haritasında, ‘çölleşmeye fazla duyarlı ülkeler’ arasında yer almaktadır. Bu nedenle çölleşme ile mücadele ve kuraklığın etkilerini azaltmada acil tedbirlerin alınması zorunludur” dedi. Sputnik

• Trakya’da önce aşırı yağışlar nedeniyle zamanında gübreleme yapılamayan ardından nisan ayında beklenen yağışların düşmemesi üzerine yaşanan kuraklık buğdayda ‘kök hastalığı’ meydana getirdi. Habertürk

• Muğla’nın Milas ilçesinde, 261 kuş, 22 sürüngen, 19 memeli ev sahipliği yapan ve çevresinde birçok antik kent bulunan Bafa Gölü’nün Kapıkırı ve Gölyaka yerleşim yeri kıyılarında, bu yıl yağışların yetersiz olması ve yaşanan kirlilik nedeniyle köpük ve balçık oluştu. Arkeolojik Haber

• İran’da yaygınlaşan su kesintileri nedeniyle ülkenin güney batısındaki şehirlerde halk sokağa çıkarak protesto gösterisi düzenledi. Hürriyet

Kaynak: Bianet