DİSK-AR: Türkiye Kovid-19’la mücadeleye dünyada en az nakit ayıran iki ülkeden biri

DİSK Araştırma Merkezi’nin (DİSK-AR) yaptığı araştırmaya göre Türkiye, dünyada pandemi döneminde yurttaşlara en az nakit desteği veren ülkelerden biri oldu. Dünya genelinde yapılan 7,9 trilyon dolarlık küresel gelir desteği ve nakit harcamanın içinde Türkiye’dekinin karşılığı yalnızca binde 1 oranında kaldı.

DİSK-AR’ın hazırladığı “Dünyada ve Türkiye’de Covid-19’un Sosyal ve Ekonomik Etkileri ile Mücadeleye Ayrılan Kaynaklar” başlıklı rapora göre, Türkiye, pandemiyle mücadeleye yaptığı harcamada listenin sonlarında yer bulabildi. Rapora göre, Kovid-19 pandemisi sürecinde dünyada toplam 7,9 trilyon dolar nakit destek harcaması yapıldı, nakit desteklerin ülke gruplarına göre dağılımında büyük eşitsizlikler söz konusu oldu. Zengin ülkelerin yurttaşlarına gayri safi yurt içi hasılalarının yüzde 12,7’si düzeyinde nakit harcama ve gelir desteğinde bulunurken, orta gelirli ülkelerde bu oranın yüzde 3,6’a gerilediği, yoksul ülkelerde ise yüzde 1,6’a düştüğü belirtildi. Aynı oran Türkiye’de ise yüzde 1,1 olarak hesaplandı.

TÜRKİYE’NİN GELİR DESTEĞİ 7,6 MİLYAR DOLAR

En yüksek gelir ve harcama desteği yapan ülke grubunun 6 trilyon dolar ile yüksek gelirli 10 G20 ülkesi olduğu belirtilen raporda, Türkiye’nin G20 ülkeleri içinde gelir ve harcama desteği en düşük olan ülke olduğu kaydedildi. Buna göre Türkiye’nin toplam gelir ve harcama desteği sağlık harcamaları dahil sadece 7,6 milyar dolar oldu. Dünya genelinde yapılan 7,9 trilyon dolarlık küresel gelir desteği ve nakit harcamanın içinde Türkiye’dekinin karşılığı yalnızca binde 1 oranında kaldı.

GSYH İÇİNDEKİ PAYININ EN AZ OLDUĞU İKİ ÜLKEDEN BİRİ OLDU

Nakit harcama ve gelir desteklerinin gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payının en fazla olduğu ülke yüzde 19,1 ile Yeni Zelanda olurken onu yüzde 16,7 ile ABD, yüzde 16,2 ile İngiltere ve yüzde 16,1 ile Avustralya, Yeni Zelanda’yı izledi. Kovid-19 döneminde hükümetlerce yapılan nakit harcama ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payının en az olduğu üç ülke ise Meksika, Türkiye ve Arnavutluk oldu. Meksika’da nakit harcamaların ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payı yüzde 0,7 olurken Türkiye ve Arnavutluk’un Kovid-19 döneminde nakit harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 1,1 düzeyinde olarak hesaplandı. Böylece Türkiye, salgın döneminde nakit harcama ve gelir desteğinin GSYH içindeki payının en az olduğu iki ülkeden biri oldu.

Raporda dikkat çeken detaylar şöyle:

• Türkiye, Kovid-19 ile mücadeleye dünyada en az nakit desteği ayıran iki ülkeden biri.
• Türkiye, Kovid-19 ile mücadeleye (sağlık harcamaları dahil) milli gelirinin sadece yüzde 1,1’i düzeyinde nakit desteği ayırıyor.
• Türkiye’nin dünyada yapılan toplam nakit harcama ve destekler içindeki payı binde bir.
• Toplam ekonomik destekler içinde vatandaşa dönük harcama ve desteklerin en düşük olduğu ülke Türkiye
• Kovid-19 harcamalarında zengin ve yoksul ülkeler arasında devasa eşitsizlik var.
• Kovid-19’un ekonomik ve sosyal sonuçlarına dönük destek paketleri ve programları iki temel bileşenden oluşuyor. Birinci bileşen doğrudan vatandaşa dönük nakit destekler ve harcamalar iken (hükümet harcamalarında artış ve vergi gelirlerinde azalma) ikinci bileşen ise işletmelere, şirketlere ve bankalara (sermayeye) sağlanan finansman desteklerinden ve çeşitli mali kolaylıklardan oluşuyor.
• Kovid-19 döneminde nakit harcamaların ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payı, salgına dönük nakit harcamaların ve vatandaşlara yönelik nakit gelir desteklerinin milli gelirin ne kadarını oluşturduğunu göstermektedir. Ocak 2021 itibariyle doğrudan gelir artırmaya dönük nakdi mali destekler küresel olarak toplam 7,9 trilyon ABD doları ve gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 7,4’ü olarak hesaplanmaktadır.
• Türkiye’de Kovid-19 kapsamında 2020 yılında yapılan toplam nakit desteği 42,8 milyar TL’dir. Türkiye tarafından yapılan nakit destek ve harcamalar hem oransal hem de miktar olarak diğer ülkeler ile karşılaştırılamayacak kadar düşüktür. Öte yandan Türkiye’de yapılan toplam 42,8 milyar TL’lik nakit transferin 35 milyar TL’si işsizlik sigortası fonundan, yaklaşık 6,4 milyarı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonundan ve 2 milyar TL’si ise bağış kampanyasından sağlanmıştır. Böylece Türkiye tarafından yapılan nakit desteklerde bütçeden doğrudan ayrılan kaynak söz konusu değildir.

Kaynak: EVRENSEL