Erzincan İdari Mahkemesi, 9 işçinin ölümüne yol açan facianın ardından Anagold Madencilik’in Çöpler’deki altın madenine verilen ‘ÇED olumlu’ raporunu iptal etti. Kararda, facianın öngörülemediği ve bölgenin depremselliğinin dikkate alınmadığı belirtildi.
Avukat İsmail Hakkı Atal’ın kararı temyiz etmesi üzerine Danıştay 6. Dairesi, yerel mahkemenin bilirkişi heyeti oluşturarak ve bilimsel raporlara dayanarak karar vermesi gerektiğine dikkat çekti ve iptal kararını bozdu. Danıştay’ın bozma kararı üzerine Erzincan İdari Mahkemesi davayı yeniden ele aldı ve sahada inceleme yapması için farklı disiplinlerden uzmanları bilirkişi heyetinde görevlendirdi. Dava süreci devam ederken 13 Şubat’ta maden sahasında büyük bir göçük meydana geldi ve dokuz öldü.
BİLİRKİŞİ HEYELAN ÖNCESİNDEKİ VE SONRASINDAKİ DURUMU İNCELEDİ
Mahkemenin görevlendirdiği bilirkişi heyeti de hem kaza öncesinde hem kaza sonrasında toprak, su ve havadaki değişimleri inceledi.
Erzincan İdari Mahkemesi, bilirkişi raporlarını da dikkate alarak, Anagol şirketinin, maden sahası genişletme projesiyle ilgili nihai ÇED olumlu raporunu iptal etti. Mahkeme kararında, davaya konu ÇED raporunda altın madeninin depremsellik, erozyon, heyelan ve sel açısından yeterince değerlendirilmediği ve şubat ayında yaşanan toprak kaymasının öngörülemediği vurgulandı.
ATIKLARIN RÜZGAR EROZYONUYLA TAŞINMASI RİSKİ VAR
Tesisin deprem performans raporunun olmadığının, ocakta gerçekleştirilecek patlatmaların neden olabileceği olası çevresel etkilerin dik, dike yakın ve yüksek şevlerde ve yığın liçleri açısından değerlendirilmediğinin belirtildiği mahkeme kararında “Atık depolama tesisinde biriktirilen atıklardaki çok küçük tane boyundaki taneciklerin rüzgar erozyonuyla taşınmasıyla ortaya çıkabilecek hava kirliliği riski bakımından Nihai ÇED Raporunda bilimsel ve teknik herhangi bir çevresel etki değerlendirmesi yapılmadığı” vurgulandı.
DİVRİĞİ FAYI GÖRMEZDEN GELİNMİŞ
Mahkeme kararında ayrıca, “Projenin yer aldığı bölgede deprem üretme potansiyeline sahip aktif fay hatlarının bulunduğu, İliç’in hemen batısında yer alan Divriği fayının nihai ÇED raporunda dikkate alınmadığı, proje sahasının yeraltı jeolojik yapısındaki düşük hız zonunun dikkate alınmadığı, olası bir deprem, heyelan vb. afet esnasında, projeye ait mühendislik yapılarının zarar görebileceği” dile getirildi.
TOPRAK KAYMASINDAN SONRA SİYANÜR DEĞERİ ARTMIŞ
Mahkeme, toprak kayması sonrası yapılan toprak analizlerine göre, toplam siyanür değerinin dikkat çekici olduğu ve çevresel açıdan risk teşkil edeceğinin öngörüldüğü de belirtildi.
ŞİRKET ‘LİÇ SAHASINDA KAYMA OLSA DA BÜTÜNLÜK BOZULMAZ’ DEMİŞ
ÇED raporunda “yığın liç sahasında dinamik yük altında sahada yerel kaymalar olması muhtemel olsa da yapının bütünlüğünü bozacak bir duraysızlık söz konusu olmayacaktır” denildiğin vurgulayan mahkeme, “Ancak bu tespitin aksine 13.02.2024 tarihinde yığın liç sahasında 428.68498 metrekarelik bir alanın kaydığı ve dokuz işçinin toprak kayması nedeniyle hayatlarını kaybettiği, bu olayın Nihai ÇED Raporunda böyle bir riskin öngörülemediğini ve gerekli tedbirlerin alınamadığını gösterdiğine” dikkat çekildi.
KUZEY ANADOLU FAYINA DİKKAT ÇEKİLDİ
Mahkeme kararında, “Proje sahasını doğrudan etkileyen faylar ve proje sahasına çok yakın mesafede yer alan Türkiye’nin en önemli kırık hattı olan Kuzey Anadolu Fay Zonunun bölgeyi deprem açısından önemli kıldığı, lokal faylar ve Kuzey Anadolu fay zonunda meydana gelecek büyük depremlerin proje sahasını etkileyeceği ve çeşitli problemlerin yaşanmasına neden olacağı, proje sahasında eğimi yüksek yamaçların bulunmasının bölgenin dış etkilere karşı hassasiyetini artırdığı, eğimin yüksek olması nedeni ile yağışlı dönemlerde meydana gelecek bir deprem durumunda ve sahada yürütülecek inşaat faaliyetleri esnasında heyelanların meydana gelmesinin beklendiği, projenin yer aldığı bölgede, deprem, heyelan, su baskını ve çığ gibi doğal afetlerin meydana gelme potansiyelinin yüksek olduğu” da belirtildi.
Kaynak: Artı Gerçek – Abidin Yağmur