Ankara-Şam hattında olası diyaloğa dair tartışmalar devam ederken, Milli İstihbarat (MİT) Başkanı Hakan Fidan’ın Suriyeli mevkidaşı Ali Memlük ile Moskova’da gizli bir görüşme yaptığı öne sürüldü. İddiaya göre, Muhaberat Başkanı Memlük Türkiye’nin Suriye’den çekilmesi için bir takvim belirlenmesini talep ederken, Fidan da Suriye’nin kuzeyinde “güvenli bölge” talebini yineledi.
Londra’dan yayın yapan Suudi gazetesi Şark ül Evsat’ın haberinegöre, görüşmede iki taraf arasındaki görüş ayrılıkları öne çıkarken, Rusya’nın iki ülke arasındaki ilişkileri normalleştirmek için girişimlerini hızlandırdığı belirtildi.
‘TAHRAN ZİRVESİNDE HAREKATA KIRMIZI IŞIK YAKILIP ESAD’A İŞARET EDİLDİ’
Haberde, söz konusu görüşmenin 19 Temmuz’da Tahran’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi arasında yapılan üçlü zirveden sonra gerçekleştiği belirtildi. Gazetenin zirveye katılan kaynaklara dayandırdığı haberine göre Rusya ile İran, Türkiye’nin Suriye’ye yeni bir harekât düzenlenmesine açıkça karşı çıktı. Bunun yerine Erdoğan’a, “Suriye’nin kuzeyindeki ABD destekli ayrılıkçı hareketlere karşı safların birleştirilmesi için Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüşmesinin” Rusya ve İran tarafından tercih edildiği iletildi.
Bir kaynak, Putin ile İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in “Erdoğan’ı Esad’la muhatap olmaya ikna etmekte başarılı olduklarını düşündüğünü” ve üçlü zirvenin “Esad’ın zaferinin bir işareti” olarak görüldüğünü söyledi.
‘TEMMUZDA MOSKOVA’DA BULUŞTULAR’
Habere göre Putin, Esad ve Erdoğan’ı birbirlerini iyi de tanıyan istihbarat başkanlarını temmuz ayında Moskova’da yapılacak bir dizi gizli görüşmeye göndermeleri için ikna etti. Görüşmelerin kısmen Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu tarafından yönetildiği, Memluk ile Fidan’ın karşılıklı olarak uzun ve uç noktalara uzanan bir talepler listesi sunduğu belirtildi.
‘ERDOĞAN İLE EAD SANKİ SADECE PUTİN’E KARŞI GELMEMEK İÇİN KABUL ETTİ’
Gazete, görüşmelerde önemli bir ilerlemenin kaydedilmediğini, “Erdoğan ile Esad’ın sanki sadece Putin’in arabuluculuğuna karşı olmadıkları izlenimini vermek istediklerini” yazdı. Buna Memlük, Ankara’nın 2018 yılında Soçi’de Erdoğan ile Putin arasında varılan anlaşmaya uyulmasını, Halep-Lazkiye yolunun açılmasını ve Suriye topraklarından çekilmenin tamamlanmasını talep etti. Fidan’ın ise YPG ve PKK’ye karşı işbirliği ile siyasi çözüm için çalışma talebinde bulunduğu belirtildi.
ŞAM ÇEKİLME TALEP ETTİ, SINIRLARIN KONTROLÜNÜ İSTEDİ
Haberde, Suriye’nin Türkiye’den talepleri şöyle sıralandı:
* Suriye’nin egemenliğine saygı gösterilmesi;
* Türkiye’nin Suriye topraklarından çekilmesi için bir takvim belirlenmesi;
* Ayrılıkçı gruplara verilen desteğin kesilmesi;
* 2015’ten beri fiilen Türkiye’nin kontrolünde olan İdlib’in geri verilmesi;
* İdlib sınırındaki Bab el Hava sınır kapısında Şam’ın kontrolünün yeniden tesis edilmesi;
* Akdeniz kıyısındaki Lazkiye’den doğudan Irak’a uzanan M4 karayolunun yeniden açılması;
* Suriye’nin Batı yaptırımlarına karşı koymasına yardım edilmesi;
* Suriye’de yeniden inşa çabalarına ve doğal kaynaklarla ilgili faaliyetlere destek sağlanması.
FİDAN’IN TALEPLERİ: YPG’YE KARŞI İŞBİRLİĞİ, SİYASİ ÇÖZÜM VE SIĞINMACILARIN DÖNÜŞÜ
Şark ül Evsat gazetesi, Türkiye’nin taleplerini de şöyle sıraladı:
* PKK ve YPG’ye karşı ciddi anlamda eyleme geçilmesi;
* İki ülkenin güvenlik servisleri arasında işbirliği;
* Siyasi çözüme varılması için Türkiye destekli muhalefetle Şam arasında müzakere yapılması;
* Suriyeli sığınmacıların geri dönmesi;
* Halep’te ve Suriye’nin kuzeyindeki diğer yerlerde sınırın 30 kilometre derininde güvenli bölgeler kurulması;
* Suriye Anayasa Komitesi’nin çalışmalarının desteklenmesi ve kolaylaştırılması.
‘MİKDAD, FİDAN’IN ERDOĞAN’I ETKİLEYEBİLECEĞİNE İNANMIYOR’
Haberde, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un Moskova’da önceki hafta Suriyeli mevkidaşı Faysal Mikdad’la yaptığı görüşmede de arabuluculuk çabalarını sürdürdüğü ancak “Mikdad’ın, Fidan’ın Erdoğan’ı etkileme becerisine dair şüpheli olduğu” öne sürüldü.
‘RUSYA TÜRKİYE’NİN BİR NOKTADA ÇEKİLECEĞİNE İNANIYOR’
Öte yandan, Rusya’nın “Türkiye’nin askeri harekât planlarını durdurmakta” ve Suriye ile Türkiye arasındaki “söylemi değiştirmekte” başarılı olduğuna inandığı belirtildi. Bir kaynak, Moskova’nın “Türkiye’nin bir noktada çekileceğine inandığını ama bunun acil olmadığını düşündüğünü”, şu anki ana görüşme konusunun “Kürtler ve ayrılıkçı hareketlere karşı birlikte çalışmak olduğunu” söyledi.
Gazeteye konuşan bir yetkili ise “Eğer durum bu şekilde iki veya üç yıl daha devam ederse, Suriye’nin birliğini yeniden sağlaması zor olacak” dedi.
‘ADANA MUTABAKATI YENİLENEBİLİR’ İDDİASI
Rusya’nın arabulucu olarak, Şam ile Ankara’nın dile getirdiği taleplere ve ortak noktalara dayalı bir “eylem planı” üzerinde çalıştığı da iddia edildi. Buna göre eylem planının öncelikleri, Ankara’ya güvenlik garantileri verilmesi ve Şam için İdlib ile Halep-Lazkiye yolunda operasyonel düzenlemeler yapılması olacak. Rusya’nın, Suriye ile Türkiye’nin PKK’ye karşı 1998 tarihli Adana Mutabakatı’nı yenilemesini de bir çözüm olarak gördüğü belirtildi.
Kaynak: Kısa Dalga
