Müzik dünyası 2020’yi değerlendirdi: Yılın en iyi şarkıları

Korona virüsü salgını birçok sektörü olduğu gibi müzik sektörünü de derinden sarstı. Birçok konser, festival ertelendi, müzisyen, müzik ve sahne emekçileri zor zamanlar yaşadı ve yaşamaya devam ediyor.

Birçok müzisyen mart ayından beri sahneye çıkamıyor. İstanbul Valiliği’nin korona virüsüyle mücadele kapsamında aldığı kararla, 14 Eylül itibarıyla açık hava konserleri, festival ve etkinlikler de yasaklandı.Karantina nedeniyle evden yapılan üretimlerin artmasıyla, albüm satışları ya da dijital platformlardan telif yoluyla elde edilen gelirler olsa da, müzik sektörünün asıl geçim kaynağı konserler.

Müzik dünyasından isimler 2020 yılında müzik sektörünü değerlendirdi.

‘MEMLEKETTE NEREDEYSE MÜZİSYENLERİN TAMAMI MAĞDUR OLDU’

Murat Beşer: 2020 yılı daha öncekilere hiç benzemeyen ve öngörülemeyen bir yıl oldu. Bilhassa müzik dünyası salgından en çok etkilenen kesimler arasındaydı. Her ne kadar müzik dünyasının ve müzisyenin sorunları 2020 yılında salgınla birlikte peydahlanmadıysa da, mevcutlar daha fazla açığa çıktı ve derinleşti.

Salgın özellikle canlı performans dünyasını yani müzisyeni, organizatörü, mekancıyı ve bu etkinliklerden ekmek yiyen emekçiyi vurdu, ciddi bir gelir kaybı yaşandı. Memlekette neredeyse müzisyenlerin tamamı mağdur oldu.

En acı tablo çare üretmek konusunda yaşandı; zira müzisyen örgütsüzdü. Bir açıdan bakıldığında da yılların örgütlenmeye karşı olan zihniyeti, bireyciliğinin bedelini acı ödedi.

Salgın süreci sadece müzik dünyasında değil, tüm alanlarda internetin artık hayatımızı ele geçirdiği bir zaman dilimi oldu. Müzik firmaların fiziki baskıdan azalan hatta biten gelirlerini dijital gelirler telafi etmeyi sürdürdü. Bu sebeple CD olarak basılan albüm oranı yüzde beşlerin altına indi. Kendi imkanlarıyla albüm kaydeden ve bağımsız olarak yayınlayan müzisyen sayısı arttı. Piyasaları mainstream adına Türkçe rap domine etti. 2020 ev yapımı albümlerin enflasyonuna uğradı, ancak bunlarda da görülen en büyük sorun, pek çoğunun teknik olarak kalitesiz, içerik olarak da umutsuz olduğuydu.

Salgın döneminin etkileri salgından sonra da uzun bir süre devam edecek. Müziği bırakan müzisyen ve dükkânı kapatan müzik esnafı portreleri hız kesmeyecek. Devam eden müzisyenlerin yan yana gelemeyişinden kaynaklanan kolektif üretim ve grup ruhu daha da zedelenecek. Parçaların süreleri kısalacak, içerikleri daha da boşalacak; albüm yapanların sayısı azalacak. Müzik dünyasının içeriğindeki bireycilik, içine kapalı gettoculuk ve umutsuzluk temaları varlığını sürdürecek. Salgın bitse de ekonomik kriz insanların gırtlağını sıkmaya devam edecek; onun daha büyük bir bela olduğu anlaşılacak.

Bence yılın en iyi 3 şarkısı: Sorma Arkadaş – Ozan Kotra

Something in the Way – Salih Korkut Peker

Lucid Dreams – Metalium

‘MEKANLAR, MÜZİSYENLER, MÜZİK ÇALIŞANLARI KENDİ BAŞLARINA BIRAKILDILAR’

Cihan Mürtezaoğlu: Zihinsel olarak ordan oraya savruldum bu yıl. Ki genelde de savrularak yaşadığım söylenebilir. Fakat bu kez savrulma etkilerini çok hissettim. Bunun dışında yaşamak adına elimden geleni yaptığım bir yıldı.

Sektörel olarak bakınca Türkiye’de hepsi zaten ince bir tel üzerindeydi. Üstüne pandemi ve devlet politikaları birleşince, olumsuz, kuvvetli etkileri oldu.

Hepimiz hayatta kalmaya çalıştık, çalışıyoruz. Mekanlar, müzisyenler, müzik çalışanları hayatta kalma konusunda kendi başlarına bırakıldılar. Pandemi bitsin hepsini tek tek, hep birlikte yeniden değerlendirmemiz gerektiği kanısındayım.

Bence yılın en iyi 3 şarkısı: Eralp Çalık – Gün

Ekin Beril – Fırtına

Evdeki Saat – Uzunlar

‘DİNAMİKLERİN ESKİSİ GİBİ OLMAYACAĞI SERT BİR ŞEKİLDE İNSANLARA HATIRLATILDI’

Erdem Topsakal: Sahada yapılan hiçbir etkinlik yapılamaz oldu, bıçak gibi kesildi. Dolayısıyla müzik sektörünün en çok çalışanlarının yer aldığı alan da burasıydı. Bir kere işin öncelikle ekonomisi kapandı, durdu. Bu da birçok kişiyi, ailelerini, yakınlarına kadar etkiledi. Sonrasında tabii ki işin ekonomisi etkilenince üretimi de etkilendi. Fakat yine de bu dönemde özellikle ilk şoku atlattıktan sonra üretim kısmı da aslında canlandı, etkiye tepki doğdu ama tabii bu devede kulak kalıyor.

Birazcık işin iyi tarafını görmeye çalışırsak, bu evet üretime yaradı diyebiliriz ama aslında kabus gibi bir yıldı bütün sanatçılar için. Bir de birazcık dinamiklerin eskisi gibi olmayacağı sert bir şekilde insanlara hatırlatıldı, o yüzden de dijtalleşme yoluna gidildi. Müzisyenler, özellikle gözlemlediğim kadarıyla daha üretici, besteci, eser sahibi olmak için yani teliflerden yararlanmak için bireysel üretimlere çok yöneldi. Mesela benim birçok gitarist, davulcu arkadaşım gruplarının dışında bireysel olarak şarkılarını yapıp, yazıp bunları distribütörler aracılığıyla Spotify’a, iTunes’a yükleyip platformlardan gelir sahibi olmanın yollarını aradılar. Birçoğu da başardı bunu kısa sürede. Bu açıdan ilginçti, bir sürü dezavantajın yanında bir sürü de yeni yollar açıldı diyebilirim.

Eskisi gibi onlarca art arda konser, turneler, festivaller olacağına çok inanmayanlardanım bu salgından sonra. Bugün virüs çözüldü, aşısı bulundu, alın size ekonomik yaptırım dense bile değişen insan davranışları, alışkanlıklar, endişeler, tereddütler ve yeni normaller eskisi gibi böyle zıplanan, iç içe geçen, terlenen, bağırılan, çağırılan o atmosferi bence en azından insanların psikolojisi uzun bir süre kaldırmayacak görüşündeyim. Dolayısıyla dinamikler değiştiği için buna ayak uyduranlar oyuna devam edeceklerdir, büyük gruplar özellikle. Ama çok tecrübesi olmayanlar veya gelenekselcilikte ısrar edenler bence çok zor zamanlar yaşayacaklardır.

Nasıl adapte olunur bilmiyorum ama dijital konserlerle belki, farklı disiplinleri bir araya getirerek, farklı kulvarlar yaratarak belki mümkün seyirciye ulaşmak. Çünkü seyirci burada duruyor, üretici de müzisyen de burada duruyor, bunların buluşacağı mecralar sadece yıprandı ya da ortadan kalktı ama yeni köprülerle yeni bir ilişki kurulabilir.

Bence yılın en iyi 3 şarkısı: Evdeki Saat – Uzunlar
Yellow Days – Getting Closer
Lalalar – Ceketini Al Yoluna Bak

‘KİMLİKSİZLİK VE ÖRGÜTSÜZLÜK PROBLEMLERİNE ÇÖZÜM BULUNMASI ŞART’

Gizem Ertürk: Müzik sektörü için 2020 oldukça zor bir yıldı. Yaklaşık 10 aydır hiçbir şekilde çalışamayan dolayısıyla hem ekonomik hem de psikolojik olarak çok ciddi sıkıntılar yaşayan binlerce insandan söz ediyoruz. Aslına bakarsanız müzisyenlerin yaşadığı sıkıntılar pandemi ile başlamadı. Pandemide varolan soruların ayyuka çıktığına ve artık dayanılmaz bir hal alışına şahit olduk. Müzik sektörünün en önemli iki sorunu olan “kimliksizlik” ve “örgtüsüzlük” problemlerine acil olarak çözüm bulunması şart… Ülkede müzik yapan tüm emekçiler bir şekilde kayıt altına alınıp temel haklara sahip olmalı… İşsizlik maaşı, sigorta gibi… .

2021 de kolay geçmeyecek diye düşünüyorum. Çünkü bu yılın yaşattığı ekonomik sıkıntılar önümüzdeki birkaç yıla da yansıyacak gibi görünüyor. Yalnızca müzik sektörünün değil tüm sahne sanatları emekçilerinin daha insani koşullarda yaşamaları ve üretimlerine devam edebilmeleri için teşvik edilmeleri şart. Sanat vazgeçilebilecek, gözardı edilebilecek bir şey değil… Gelecek nesillere aktarabileceğimiz en önemli unsurlardan biri kültür ve müzik de bunların başında geliyor. Sırf bu tabloya bakarsak gelecekte kalbimize dokunacak eserler üretecek bir sanatçının vazgeçmesi büyük bir kayıp olurdu.

Dinleyicinin de kendisine şu soruyu sorması gerekiyor; “Müzik hayatımdan çıkarabileceğim bir şey mi?” Bu sebeple müzisyenin, dinleyicinin, devletin herkesin birbirine karşı sorumlulukları var. Bu bilinçle hareket ederek, benmerkezcilikten kurtulup birlikte hareket etmeyi başarabildiğimiz zaman bir şeylerin değişmeye başlayacağını umuyorum. Her şeye rağmen umutsuz değilim, “böyle gelmiş böyle gider” gibi basmakalıp cümlelere asla inanmıyorum. Değişimi önce kendi içimizde, bilincimizde başlatmalıyız.

Bence yılın en iyi 3 şarkısı: Future Islands- I Knew You

Lalalar – Hiç Mutlu Olmam Daha İyi

Koray Candemir – İhtimaller

‘2020 GAYET KÖTÜ BİR ŞEKİLDE GEÇTİ’

Burak Bayat: Ben aktif olarak gitaristim, aynı zamanda müzik öğretmeni ve aranjörüm. Pandemi gelirleri bitirdi. Müzisyenlerin herhangi bir zaten yasal olarak tanınmada, bunun meslek olarak tanınmasında sıkıntıları var. Çoğu müzisyen işsiz kaldı. Maddi durumu olanlar, parayı bekletenler, parası olanlar evlere çekildi; avantajı, üretime yoğunlaşmaları oldu. Kalan zamanlarını üretmeye adadılar. Ama benim gibi otellerde veya barlarda çalanlar şu an da çok kötü vaziyette. 2020 gayet kötü bir şekilde geçti. Çoğu müzisyen enstrümanını sattı, kimisi intihar etti. Şimdi ünlü sanatçılar da müzik yaratmıyorlar koşullardan dolayı. Dolayısıyla da sanat ürünlerinin kalitesi düşüyor. Mesela Mor ve Ötesi 3 yıldır albüm yapmıyor. Bu bir örnek, belki yapacaklardı ancak pandemiden dolayı rafa kaldırdılar. Pandemi sektörel anlamda zorluklar çıkarttı insanlara.

Sonrasında ne olacak, sektör nasıl etkilenecek, Antalya için konuşursam burada toplam 5 bin tane otel var. 5 bin tane otel canlı müzik yapıyor. Bunların yüzde otuz, yüzde kırkında yurt dışından gelen müzisyenler çalıyorlardı. Bunlar gelemeyecekler, sektör canlanacak. Öyle bir canlanacak ki bunun önünü alamayacaksınız, müzisyen yetişmeyecek. Çünkü çoğu müzisyen meslek değiştirdi şu anda. Önümüzdeki süreçte bunun toparlanması olacak diye düşünüyorum ben.

Bence yılın en iyi 3 şarkısı: Dua Lipa – Levitatin

Kygo, Donna Summer – Hot Stuff

Zeynep Bastık – Uslanmıyor Bu

‘2020 BELİRSİZLİKLERİN İÇİNDE YÜZDÜĞÜMÜZ BİR YIL OLDU’

Berkay Öktem: 2020 yılı müzik dünyası için bir yandan çok sarsıcı sonuçlar yarattı, bir yandan da üretimin arttığı, piyasanın genişlediği bir sene oldu. Pandemiyle birlikte hızlanan dijitalleşme, müzisyenlerin bağımsız olarak üretmelerine ve bunu kolayca pazarlayabilmelerine olanak sağladı. En büyük gelir kalemi ve motivasyon kaynağı olan sahnelerden uzak kalan müzisyenler doğal olarak üretime yöneldi. Bunun yanı sıra hayatının bir döneminde müzikle ilgilenmiş ama şartlar gereği müziği ön plana alamamış bir çok kişinin, pandemiyi fırsat bilerek üretmeye başladığını söyleyebiliriz. Elbette, bu zorlu ekonomik koşullardan dolayı müziği bırakmak zorunda kalanların sayısı da hiç az değil.

Ben 2020’yi, her türlü olumsuzluğa rağmen müzik dünyası için bir dönüm noktası olarak değerlendiriyorum. Bununla birlikte, üretimin bu kadar artmasının içeriği değersizleştirebileceği de tartışmaya açık bir konu. Fakat “dijital obezite” diye bir kavramın ortaya atıldığı bu dönemde, sadece müzikte değil her alanda tüketimi karşılayacak üretimin çıkması gerektiğini de kabul etmemiz gerekiyor.

2020, belirsizliklerin içinde yüzdüğümüz bir yıl oldu. 2021 ise daha umutla baktığımız bir yıl olacak gibi görünüyor. Nisan ayından sonra dünya genelinde normalleşmenin başlayacağı öngörüsünü de kabul edersek, festivallerle, konserlerle dolu bir yıl bizi bekliyor olabilir. Umutla bakıyoruz. Kim bilir, yaşayıp göreceğiz işte. Ama üretimin hız kesmeden devam edeceği hatta 2020’yi katlayacağı kesin gibi. Birçok yeni fikirle, soundla, yüzle karşılaşıcağız önümüzdeki sene.

Bence yılın en iyi 3 şarkısı: Batuha Polat – Kırık Camlar

Çağrı Sinci & Dj Suppa – Geniş Düşün

21 Savage & Metro Boomin & Young Thug – Rich Nigga Shit

‘PANDEMİ SÜRECİ MÜZİK SEKTÖRÜNÜ YENİDEN YAPILANMAYA GÖTÜRDÜ’

Yağmur Ceren Patron ve Cem Gülalp: 2020 yılında pandemi sürecinden en çok etkilenen sektörlerin başında müzik sektörü yer almakta. Haliyle müşterilerle birebir iletişimde olan müzik sektörü, kapıların kapanmasıyla ağır yaralar aldı. Çünkü genel anlamıyla müzisyenlerin tek geliri sahne performanslarıydı. Pandemi sürecinden etkilenen ekonomi ile birlikte döviz kurlarındaki artış müzik sektöründe birçok konuda problemi de beraberinde getirdi. Bunlardan ilki DJ ve prodüksiyon teknik ekipmanları ve aletleri, müzik sistemleri, müzisyenlerin yer aldığı platformdaki abonelikler döviz kurunun artışıyla beraber maliyetleri de arttırdı. Bu artışla birlikte birçok müzisyen profesyonel anlamda bu teknik alımlardan mahrum kalmaya başladı.

Buna ek genellikle Avrupa’dan ve Uzak Doğu’dan gelen birçok teknik cihaz covid-19 sebebiyle haftalarca, hatta aylarca Türkiye’ye giriş yapamadı. Bu konu da DJ ve prodüktörlerin yanı sıra Türkiye’de bulunan ithalatçı firmalar, hem gümrük hem de döviz konularından sektörel olarak çok fazla etkilendi. Yine ekonomik sebeplerden dolayı birçok firma sponsorluk harcamalarını kıstı. Parasal anlamda yan gelir de böylelikle sektörel olarak çok azaldı. Bu sektöre müzisyen yetiştiren birçok eğitim kurumu sokağa çıkma yasaklarında kapılarını kapattı. Buna ek olarak yaş sınırlamalarından kaynaklı bir çok genç yetenek eğitimlerine devsam edemedi. Bu süreçte evde en azından eğitim alarak kendini geliştirmek isteyen birçok DJ ve prodüktör adayları da bu dönemden faydalanamadı.

Event ve organizasyon kurumları açısından da durum pek iç açıcı değildi. Çünkü covid-19 ile birlikte kapanan eğlence ve festival sektörü henüz açılamadı. Geçen bu 10 aylık süreçte hiçbir gelir elde edememekle kalmayıp, ceza alan kurumlar dahi oldu. Birçok organizasyon firması yabancı müzisyen sözleşmelerini aylar öncesinde hatta 1 yıl öncesinden gerçekleştirmektedir. Bu sözleşmeler de çoğunlukla müzisyen kaşelerinin ödemeleri sözleşme imzalandığı tarihlerde (bir kısmı) yapılmaktadır. Pandemi sürecinin başlamasıyla birlikte birçok organizasyon ve festival ücretleri geri alınamadı. Süreçte yaşanan belirsizlik , kapıların ne zaman açılacağına dair net bilgilerin yer almamasıyla birlikte iade süreçleri de ilginç bir hal aldı. Birçok firma hala bu iade süreçlerinle ve geri ödeme prosedürleriyle uğraşmakta. Ve eğlence sektörünün ne zaman açılacağına dair kesin bir tarih verilemediğinden bir sonraki süreçte organize edilecek festival ve eventler yapılamamakta. Yine bu süreç içerisinde müzisyenleri destekleyen resmi kurum ve kuruluşlar olmadığı için maddi destek alınamadı.

Sektör ve eğitimler devam etmek zorunda kaldı. Bu süreç birebir eğitim kalitesini maalesef ki yeterince yakalayamamakta. Bizler de Ghost Music Academy & DJ Agency olarak bünyemizde var olan birçok öğrencimize bu süreçte ücretsiz online dersler yaparak destek olduk. Fakat online paketlere müzikseverlerin ilgisi yeterince gerçekleşmedi. Eğlence sektörünün kapıları kapamasıyla birlikte aslında eğlence “online” platformlara taşındı.Bizler de bu platformlardan sizlere bahsetmek istiyoruz çünkü bu platformların yeni nesil eğlence anlayışını değiştirdiği ve etkilediği inancındayız.

Dünyanın ileri gelen festival ve organizasyon kuruluşları online festivaller düzenlemeye başladı. Hatta bu festivallerin bir kısmı ücretli, bir kısmı ücretsiz olarak müzikseverlerle buluştu. Hatta bazı festivaller 3D teknolojisi ile müzikseverlere farklı deneyimler sundu. Bu süreçte sadece kurumlar değil müzisyenler de kendi olanakları ile birçok online yayın platformlarında sahne performaslarını göstermeye başladı. Bununla kalmayıp iyi prodüksiyonlarla dış çekimler gerçekleştirmeye başladılar.

Aslında yurt dışında başlayan bu “online” eğlence platformuna Türkiye’den birçok müzisyen ve kuruluş ayak uydurarak güzel ve kaliteli projelere imza attı. Bu çekimleri çoğu kişi kendi imkanları ile yapmak zorunda kaldı. Pandemi sürecinde sahne alamayan bir çok DJ ve Prodüktör radio setlerini çoğaltarak dinleyicilerinle buluşmaya başladı. Hatta birçok radyo bu süreç içerisinde dijital TV’ye döndü. Ve yine bu süreçte çok fazla sayıda online radyo kapılarını müzikseverlere açtı.Değişen pandemi süreciyle birlikte hukuksal alanda ki sözleşmelerde yeni revizeler gerçekleşti. Sözleşmelerde yer alan mücbir sebep maddelerine, covid-19 konuları daha detaylı olacaka şekilde dahil edildi. Toplu eğlence anlayışı yerini daha küçük oluşumlara bıraktı. Bu durum emlak sektöründeki kiralamaları yukarı seyre doğru etkiledi. Bu süreçte birçok eğlence mekanı gelir elde edemediği için kapılarını kapamak zorunda kaldı. Ya da bu sektörde birleşmeler meydana geldi. Bir çok kurum ve kuruluş bir araya gelerek yeni projeler üretmeye başladı.

Müzik üretimi açısından ilk verimli bir yıl yaşandı. Birçok DJ ve prodüktör dünyanın her yerinde yoğun şekilde sahne aldıkları için üretim konusunda yeterince vakit ayıramıyordu. Bu dönemde bir çok müzisyen studyo üretimlerine ağırlık verdiği için çok fazla sayıda parça basıldı. Bu da aslında müzik türlerinde değişimlere neden oldu.

Pandemi süreci aslında müzik sektörünü tamamen yeniden yapılanmaya götürdü. Bunların sonucunda en çok göze çarpan konu dijitalleşme olarak ortaya çıktı. Kişilerle temasın olmadığı bu dönemde müzisyenler ve bu sektörde yer alan kişiler müziği tamamen online platformlar üzerinden yönetmeye başladı. Bu hızlı değişimlere ayak uydurabilen ekipler kendilerini daha da geliştirerek dijital ekip sayılarını arttırdı ve bu artışın daha da genişleyerek gelişeceği inancını taşımaktayız.

Normalleşme sürecine girilse dahi dijitalleşme artık bizim bir parçamız haline gelecek. Artık sevdiğimiz birçok müzisyen dünyanın diğer ucunda dahi olsa onların performanslarını yakından takip edebileceğiz. Bu da müzikle uğraşan birçok genç yeteneğin uluslararası platformlardaki müzisyenlere erişebilirliğini arttıracak. Bunun da Türkiye’deki müzik anlayışı ve türlerini köklü biçimde değiştireceğini düşünüyoruz. Türkiye’nin bir çok güzel noktasında çekimleri gerçekleştirilen ve gerçekleştirilmeye de devam edecek olan bu güzel görüntü ve müziklerin dünya piyasasında ilgi göreceğinden eminiz. Böylelikle bu değişim aslında dijitalleşme ile birlikte bizlere uluslararası kapıları aralayacaktır. Normalleşme sürecine girildiğinde eğlence ve müzik sektöründe patlamalar yaşanacağını düşünüyoruz. Çünkü bu zor dönemlerde herkesin eğlenmeye ve bir arada olmaya fazlasıyla ihtiyacı var.

Yılın en iyi 3 parçası: Sono – Keep Kontrol (Artbat Remix)  Genre; Melodic House & Techno

Hosh , 1979, Jalja – Midnight (Original Mix )  Genre; Melodic House & Techno

John Summit – Deep End (Original Mix) Genre; House

‘HER ŞEY MÜZİĞE DAHİL’

Deniz Durukan: 2020 yılı pek çok açıdan milat oldu. Yaşadığımız salgın her şeyi etkiledi. Özellikle müzik ve sahne sanatlarıyla uğraşanlar için çok zor bir yıl oldu 2020. Konserler iptal edilince binlerce sahne emekçisi ve müzisyenin işsiz kalması gerçeğiyle karşılaşmamız örgütlülüğün, sosyal güvencenin ne kadar önemli olduğunu gündeme getirdi. İşin açıkçası müzisyenlerin bu anlamdaki yalnızlığı, dayanışma albümlerinin ortaya çıkmasına da neden oldu. Peyk’ten İrfan Alış’ın önderliğinde seri halinde çıkan “Olta” adlı ortak albüm projesi bu anlamda önemliydi.

Salgın sadece bizi eve kapamadı, müzik de sokağa taşmadı. Pratiklerimiz değişti. Dolayısıyla, müziğin dinlenme ve paylaşılmasının tamamen dijital platformlar üzerinden olması, online konserlerin, karantinada çekilen kliplerin, tekli çalışmaların öne çıkması, rap müziğin tüm müzik piyasasını sallaması, zirveye oturması geride bıraktığımız yılın önemli özellikleriydi. Olumsuz koşulların bağımsız müziği güçlendirdiğini söylemek gerek. Bu anlamda, her türlü olumsuz koşula rağmen alternatif müzik için de iyi bir yıl oldu denebilir. Evde olmak, üretim anlamında bir verimliliği de beraberinde getirdi. Çok fazla yeni ismin çıkması müzisyenleri takip etmeyi zorlaştırsa da, bazı isimler açık ara öne çıktı.

Mesela, kadın müzisyenlerden Hazel ve Lil Zey önümüzdeki yıllarda çok konuşulacak gibi duruyor. Ağırlıklı olarak boom bap tarzında rap yapan Hazel’in çıkardığı teklilerden “Dardayım”, “1996”, “1969”, “Groza”, Lil Zey’in “Zor” ve “Heveslenmem” şarkıları dikkat çekiciydi. Yine alternatif alanda yeni nesil müzisyenlerden olan Batuhan Polat besteleri, şarkı sözleri ve kendine has müthiş yorumuyla çok etkileyici. Salgın zamanı çıkardığı “Mesafeler” adlı EP’si muhakkak dinlenmeli.

Gülinler’den de söz etmek gerek. Gülinler’in besteleri, çıkardığı tekliler, kendine has üslubu, sesinin karakteri, son dönem kadın müzisyenler arasında onu farklı bir yere taşıyor. Yavaş ama sağlam adımlarla ilerleyen, 2020’de çıkardığı, sözleri Bartu Küçükçağlayan’a ait “Hayatım Yıkılmış Sarayım” ile “Teker Teker” teklileri yılın dikkat çeken şarkılarından. Birkan Nasuhoğlu da son yılların öne çıkan isimlerinden. Daha önce Yedinci Ev’den bildiğimiz, şimdilerde solo çalışmalarıyla dikkat çeken Nasuhoğlu da geride bıraktığımız yılı verimli geçirenlerden. “Gel”, “Diken”, “Hiç Durmadan”, “Ne Yapayım Bari” teklileri ve “Yeni Bir Kan” albümüyle iyi bir müziğin kapılarını açıyor. Yorumundaki dinginlik, güçlü sesi, yalınlığı onun şarkılarında öne çıkan unsurlar. Peyk’in kendi adını taşıyan teklisi de bu yıl epey dikkat çekti. Grubun kendi geçmişine yaptığı yolculuk, dinleyiciyi de geride bıraktığımız anlara, o ilk heyecanlara götürmesi açısından önemliydi.

2020’de öne çıkan diğer bir isim de Bosphoroots oldu. İlk albümleri Rizom’u çıkaran grup, reggae tarzındaki şarkılarıyla çok başarılı bir çıkış yaptı. Babazula’nın 25. yılını kutladığı “Hayvan Gibi” adlı altı şarkılık albümü, yine Hayko Cepkin’in salgının başında çıkardığı, “Hayvaaag1n” ve “Hayvaag2n” adlı iki şarkılık single’ı, Pentagram’ın “Bu Düzen Yıkılsın” adlı teklisi, rap müzikte son yılların dikkat çeken ismi Spade 427’nin “One Hour Freestyle” projesi bu yılın öne çıkanlarından. Rap müzikte freestyle olarak adlandırılan doğaçlama, bu müziğin yapı taşlarından biri. Bu anlamda Spade 427’in bu bir saatlik bu performansı özellikle dikkate değer. Aynı zamanda yıl içerisinde çıkardığı “Mektanıs”, “Tik Tak” adlı teklileri de ilgi çekici. Pinhani de yılı verimli geçiren isimlerden biri.

Bu süreçte konser kayıtlarından oluşan “Konserdeyim 2” albümünü çıkaran Pinhani’nin peş peşe yayınladığı teklilerin arasında “Beni Böyle Sevemezsin” adlı şarkısı öne çıkarken, Bulutsuzluk Özlemi’nden Nejat Yavaşoğulları’nın Hakan Kurşun’la beraber çıkardığı teklisi “Okaliptus”, Mabel Matiz’in “Toy” şarkısı ve So Duo’nın “Sonbahar adlı bestesi özel çalışmalar olarak değerlendirilebilir.

Ezhel ve Murda’nın “Made in Turkey” adlı albümü, Çağrı Sinci ve Dj Suppa’nın birlikte çıkardıkları “Terbiye” adlı albümü, Karga Bar’da canlı kaydedilen, 1970’lerin, 80’lerin punk’ından izler taşıyan Reptilians From Andromeda’nın “Must Be Destroyed” albümü, Moğollar’ın “Anatolian Sun”ı, Can Güngör’ün “Sular Dar”ı, Çiğdem Erken’in “Uyandım Yoksun”u, Kalben’in “Kalp Hanım”ı, sözlerin tamamı Murathan Mungan’a ait olan, farklı müzik tarzlarında yirmi altı müzisyenin yorumladığı “2020 Model” adlı albüm de aynı şekilde yılın öne çıkan çalışmalarından bazıları.

2020’de, bir yandan elektronik alt yapılı sert müzikler, isyanın, başkaldırının, sınıfsal eşitsizliğin dile getirildiği, yoğun olarak sistem eleştirisinin yapıldığı şarkılar yıla damgasını vurdu; bir yandan da akustik dokunuşlar, içe dönüş, daha dingin ve soft bir söylem ön plana çıktı. Aslında, içimizde ne varsa, hangi duygular bize dairse, onların bir araya gelmesine, yer yer çarpışmasına tanık olduk. İsyanın, başkaldırının, öfkenin taşmasıyla birlikte dingin, huzurlu bir hayat özlemini ve insanın kendi içine dönme arzusunu birlikte yaşadık. Geçmişin anılarıyla geleceğin belirsizliği bir arada yansıdı şarkılara. Her şey müziğe dahildi. Elbette acılar da. Çağlan Tekil ve Timur Selçuk’u da unutmadan…

Yılın en iyi 3 şarkısı: Pentagram – Bu Düzen Yıkılsın

Kalben – Bende Kal

Ezhel & Murda – Anadolu Flex

‘KONSERLERİN ESKİSİ GİBİ DEVAM EDECEĞİNE İNANIYORUM’

Ebru Karaca: Olumlu etkileri de oldu, olumsuz etkileri de oldu. Dijital bir gerçeklik vardı, birçok kişi bunu kabul etmekte zorlanıyordu, kabul de etmiyordu aslında. Ama tamamen dijitale dönüş yapıldı ve sanatçılar daha çok üretmeye başladı. Eski sanatçılar da biraz da gündemine dijitali yakalamaya başladı, yeni sanatçılar da. Günümüz sanatçıları daha fazla üretmeleri gerektiğini artık fark ettiler. Neden, çünkü Spotify, iTunes gibi alanlar var ve bunlarda da belli algoritmalar var. Eğer 2 ayda bir düzenli olarak şarkı yüklüyorsanız ya da bir şeyler üretiyorsanız orada da farklı değerlendiriliyorsunuz tabii ki, Instagram gibi, belli bir etkileşimin üzerinde olduğunuz zaman keşfete düşüyorsunuz mesela. Dolayısıyla üretim arttı, ben bu şekilde düşünüyorum. Ama tabii ne yazık ki çok zor bir zamandan geçiyor müzik sektörü.

Biliyorsunuz bir şey çıktı, online konserler, pandemi bitse de böyle gidecek şeklinde. Ben buna hiçbir şekilde inanmıyorum. Bu şey gibi her yeni platform çıktığında “radyo bitti” diyorlardı, halbuki hiçbir şekilde bitmedi, bitmeyecek de. Konserler online’a taşınmayacak, pandemi bittikten sonra konserler devam edecek. Fakat biraz daha üretimler artık, yapım şirketleri üzerinden baz alırsam, yapım şirketleri bence çok zarar görecek. Çünkü bu dönemde insanlar dijitale kaydıkça, yani sanatçılar kendileri çok hızlı üretip kendi başlarına, yapım şirketi arada olmadan direkt tüketiciye ulaşmayı keşfettikleri için artık ve bunun için çok büyük paralar ödemeden bunu yaptıkları için ben en çok yapım şirketlerinin zarar göreceğini düşünüyorum. Ama konserlerin eskisi gibi, nasıl gidiyorduk, eğleniyorduk aynı devam edeceğine inanıyorum. Sadece yapım kısmında pandeminin biraz yapımcıları ters etkilediğini düşünüyorum.

Burada yapımcılara da birazcık ders olmuş oldu, çünkü bazı sanatçıların emeğini kullanıp karşılığında sadece dijitale şarkıları açıyorlardı. Ne bir klip çekmek vardı, klip çekiliyorsa da saçma sapan klipler çekiliyordu yani. Albüme çok fazla bir değer katacak yapım süreci olmuyordu. Ama yapım şirketleri ciddi bir yara aldı ve alacak diye düşünüyorum.

Yılın en iyi 3 şarkısı: Bestem Yuvarlak – Ay Ruhumda

Güncel Gürsel Artıktay – Uzak Yol

İkiye On Kala – Kafamda Kentsel Dönüşümler

‘MÜZİSYENLER ÇOK CİDDİ BİR EKONOMİK SORUNLA KARŞI KARŞIYA KALDI’

Erdal Güney: Pandemiyle birlikte müzisyenler sahnelerini kaybetti. Müziği dinleyenleriyle paylaşmanın fiziki koşullarından zaten uzaklaşmışlardı ama son dönemde tamamen bundan yoksun kaldılar. Fakat bir başka şey daha ortaya çıktı. Bu, müzisyenlerin kendilerine ait bir sorunmuş gibi görünmekle beraber aslında artık müzik, endüstriyel bir dünyanın içinde var oluyor. Kendini burada tanımlayabiliyor, burada üretebiliyor. Çünkü ürettiklerimizin artık dijital müzik platformlarının dışında dinleyenlerle buluşma şansı kalmadı; CDler basılmıyor, CD çalarlar yok, plağa dönük bir geriye dönüş var ama ana dinamik, müziğin dinlenmesi anlamında, dijital müzik platformları haline geldi.

Haliyle bu durum endüstriyel bir alan olduğu için endüstriyel ilişkilerin de kamusal alanla ilgili bir dengeye ya da olası sorunların çözümü noktasında bir tavra ihtiyacı var. Müzisyenler açısından çok ciddi bir ekonomik sorunla karşı karşıya kalındı. Müzisyenleri de şöyle ayrımlamak belki mümkün olabilir: Korolarda, orkestralarda, kurumsal yerlerde kendini ifade eden müzisyenler var, atanamayan birçok müzik öğretmeni var; onun dışında meslek birliklerine üye olan müzisyenler var; bir de bu ekonomik döngünün içinde, sistemde kendini tarif edemeyen, düğünlerde, eğlence yerlerinde ve akla gelebilecek birçok yerde müzik yapanlar, ders verenler var. Müziği sadece şarkı söyleyenle, sahneye çıkanla sınırlamamak gerekir. Tüm bunların hepsi bir şeyle karşılaştı. Eyvah dendi, hayat durduğu zaman müzik de duruyor, müzik durduğu zaman biz de duruyoruz. Bu noktada müzisyenlerin bir şeyi daha anlamış olmaları gerekiyor.

Müzisyenler, özellikle kopyalama harcı denen verginin Kültür Bakanlığı tarafından muhataplarıyla paylaşılamaması gibi bir sorunla daha ciddi bir boyutta karşı karşıya geldiler. Bu anlamıyla tıpkı deprem vergisinin ne olduğuyla ya da işsizlik fonunun ne olduğuyla ilgili bir belirsizlik, müzisyenler için de özel kopyalama harcında karşılığını buldu.

Meslek Birliklerine üye müzisyenlerin, meslek birlikleri mevzuatının, asli unsur olan müzisyenlerin emeklerinin, haklarının, kazanımlarının korunması, yaşanan sorunlarının çözümlenmesi noktasında yeterli olamayacağını anlamış olmalarını arzuluyorum . Bunu bilince çıkartmaları gerekiyor ve gerçekten de sendikal bir mücadeleyle bu yaşanan sorunların karşısında bir tavır ve tutum alıp, hakkı olanları talep etme noktasında kamusal alanda sorumlularıyla, ilgilileriyle muhatap olması gerektiğini, bunun da pandemi sürecinde daha da bilince çıkartılabilecek bir durum olduğunu düşünüyorum.

Asli durum bu, birçok müzisyenin bu durumu bilince çıkartmayacağını, çıkartsa bile tercih etmeyeceklerini de düşünüyorum çünkü bizde, yıllardır iktidarlar ‘eğlence-sanat’ dünyasını da belirler. Birçok müzisyen oralarda olmak ister, popüler kimliklerle var olmaya çalışır. Çünkü gelir kaynaklarını biraz da bu nüfussal ilişkilerle kurmaya çalışırlar. Ben bunların dışındakilerle ilgili söylemeye çalışıyorum. Haklarıyla ilgili bir talepte bulunabilecekleri bir bilince ulaşmamız gerekiyor artık. Bu anlamıyla pandemi süreci de dahil, müzisyenler dışardan bakıldığı gibi kendilerine bakmamalılar. Müzisyenlere sadece ‘aç, bitap’ şeklinde bakılmaması gerekiyor. Onların ekonomik ve demokratik hakları da var. Fakat müzisyenlerin bu kişisel hikaye üzerinden çıkıp biraz daha toplumsal kimlikle ilgili bir yerden talepkar olması gerekir.  Bunlar olmadığında şu yaşadığımız, içimizi parçalayan intihar olaylarından tutun da hayatla baş edemeyen bir sürü insan öyüsünü duymaya devam edeceğiz.

Sektör, zaten durağan bir süreci uzun zamandır yaşıyor. Türkiye’de müzik zaten problemli. Yurt dışındaki bir eserin dinlenmesinin karşılığı olan bir telifle bizim bir eserimizin dinlenme karşılığı olan telif arasında çok ciddi bir fark var. Bu açık bizim tekrar müzik üretmemizi engelliyor. O anlamıyla daha kolaycı, daha yapılabilir, daha kendinden oluşturulabilir bir üretim tarzına doğru gitmeye başlandı. Büyük prodüksiyonlar yapamıyorsunuz; uzun bir süredir albüm çıkartma, şarkı besteleme, bestelediğinizi stüdyolarda geniş bir orkestrasyonla ifade etme şansından uzağız zaten. Hal böyle olunca bizi bekleyen şey, bugünün olumsuzluklarını biraz daha derinleştirebilecek şeyler gibi görünüyor.

Pandemi süreci bizim açımızdan sadece “Eyvah, müzisyenler şimdi ne yapıyor?”a sıkıştırılamayacak kadar önemli bir süreçtir, hayat durmuştur. Müzisyenler de sadece şarkı söyleyen ya da enstrüman çalan insanlar değillerdir. Bunlar hayatın içinde, üretim sürecinin bir parçasıdır. Telif haklarından tutun da sosyal güvenlik, emeklilik, sağlık haklarına, vergiye varıncaya kadar bir çok sorunları vardır. Kayıt dışında olan, sistemin içinde görünmesi çok da mümkün olmayan müzisyenlerin de sorunlarını ifade edebilecekleri bir alana ihtiyaç var. Pandemide müzisyenlerin nelerle karşılaştıkları noktasındaki sorunuza kişisel yanıt vermekten öte yaşadıklarımızı bilince çıkartıp, haklarımız konusunda sendikal mücadele vermek gerektiği düşüncesini paylaşmak isterim.

Sektör, zaten durağan bir süreci uzun zamandır yaşıyor. Yurt dışındaki bir eserin dinlenmesinin karşılığı olan bir telifle bizim bir eserimizin dinlenme karşılığı olan telif arasında çok ciddi farklar var. Bu fark bizim tekrar müzik üretmemizi engelliyor. O anlamıyla daha kolaycı, daha yapılabilir, daha kendinden oluşturulabilir bir üretim tarzına doğru gidilmeye başlandığını düşünüyorum. Bunda sistemsel değişimlerin de katkısı çok fazla doğal olarak. Hal böyle olunca bizi bekleyen şey, bugünün olumsuzluklarını biraz daha derinleştirebilecek şeyler gibi görünüyor.

Her yıl dönümünde bir yıl boyunca emek verilmiş o kadar çok çalışma var ki. Televizyon, gazete, dergi köşelerinde yılın panoramik yönü, birtakım filmlerle, romanlarla, müziklerle veriliyor. Bence emeğin, üretimin ‘enler’ üzerinden ölçümlenme şansı yok. Yıl boyunca üreten herkese teşekkür ederim; Moğollara özel bir parantez açarak…

‘GÜLE GÜLE 2020’

Burhan Şeşen: 2020 yılı müzik sektörü için tek kelimeyle “kabus”tu. Bir yandan pandemi bir yandan neredeyse tüm kurumların ve devletin ilgisizliği umursamazlığı müzisyenleri hem maddi olarak hem de manevi olarak çok etkiledi. Hiç hatırlamak istemediğimiz bir yıl olacak 2020.

Pandemiyle birlikte o kadar çok şey değişti ki. Müzisyenler enstrümanlarını sattı, depresyona girdi, boşandı ve de ne yazık ki hayatına son verdi. Bir sürü genç ve yetenekli müzisyen sektörden elini ayağını çekti. Daha garantili, yani emekliliği olan, SSK’sı yatırılan ve de ücreti düşük de olsa maaş aldıkları işleri tercih etti. Bu da belki de Türkiye’nin müziğini yönlendirecek insanların daha başlamadan müziğe veda etmesine sebep oldu.

Müzisyenler Türkiye’de sadece TC kimlik numaraları olan “kayıp vatandaş”lar. Günübirlik yaşıyorlar. Sigortaları yok, emeklilikleri yok ve de örgütsüzler. Bu örgütsüzlüğün zararını ilk kez bu kadar derinden ve yakından hissettiler. “Bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın” diye büyütülen çocuklar sonunda bu acı gerçekle karşı karşıya geldi. Hiçbir derneğe sendikaya ve meslek birliğine üye olmayan müzisyenler bu dönemde en çok meslek birliklerinden bir yardım beklediler. Meslek birliklerinin asıl amacı ise lisanslama ve tahsilat yapmak olduğu için ve de yasal mevzuatları gereği bir sendikanın işlevine sahip olmadıklarından müzisyenlerin derdine de çare olamadılar doğal olarak. Zaten devletin yapamadığını meslek birlikleri nasıl yapacaktı?

Gerçekten de öyle büyük bir mücadeleyle geçti ki bu yıl, müzik dinleyecek heves ve istek yoktu. Ama yılın son günlerinde yeni Hüsnü Arkan şarkısı “Deli Eylül”ü çok beğendim. Hatta bu yazıyı yazarken telefonla aradı, ben de bu durumdan bahsettim ama pek inanmadı. Şimdi bunu okuyunca ciddi olduğumu anlamıştır. Bu sene hoşgeldin yeni yıl yerine “Güle Güle 2020” demek istiyorum.

Kaynak: DUVAR