ABD merkezli Merck ilaç firması, Covid-19 tedavisi için geliştirdiği ‘molnupiravir’ adlı ilacın laboratuvar deneylerinde varyantlara karşı etkinlik gösterdiğini belirtti. Klinik deneyleri uzun süredir devam eden molnupiravir ilacının ise varyantlar arasındaki farkları tanımlayan mevcut tüm Covid-19 aşılarının odağı olan virüsün spike proteinini hedef almadığından etkisinde bir değişim olmadığı bildiriliyor. Merck firmasının ilacı olan molnupiravir, bunun yerine virüsün kendi kopyalarını oluşturması için gerekli olan enzim viral polimerazı hedefliyor. İlaç, virüsün genetik koduna hatalar ekleyerek çalışmak üzere tasarlandı.
***
Türkiye’de salgın hala kontrol altına alınamadı. Yeni vaka bildirimi yüksek hızda devam ederken, günlük can kaybı artmaya devam ediyor. Son 24 saatte yeni vaka sayısı 29 bin 104 kişi ve Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 216 kişi. Toplam vaka sayısı 7 milyon 154 bini geçerken toplam can kaybı ise 64 bin 54 kişiye yükseldi. Günlük test sayısı 358 bin civarında. Aktif hasta sayısı yüksek hızda devam ediyor, 474 bin 108 aktif hastaya sahibiz. Azalmakla birlikte mevcut aktif hasta sayımız bulaş tehdidinin devam edeceğini gösteriyor.
***
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Kovid-19’da Delta varyantının görüldüğü son dönemde ölüm oranlarının arttığını söyledi. İlk iki dalganın orijinal virüsle olduğunu ve orada binde 9 ölüm oranı yaşandığını hatırlatan Ceyhan “Son dalga Delta varyantı ile oldu, burada ölüm oranı binde 11. Varyant, tek başına daha ağır ve öldürücü hastalığa yol açıyor” dedi.
***
Sağlık Bakanlığı güncel Koronavirüs vaka haritasında, nüfusa oranla her 100 bin kişide görülen Covid-19 vaka sayısı 271,22 olan Samsun’da İl Sağlık Müdürü Oruç, vaka artışına dikkat çekerek uyardı. Kentte vaka sayılarının 6 haftadır düzenli artış gösterdiğini kaydeden Oruç, “14 Ağustos’ta 100 binde 160,54 olan vaka sayımız, bu hafta itibarıyla 100 binde 271,22 seviyesine ulaştı. Bu artış sonucunda tüm vatandaşlarımızın ilin anlık vaka durumunu takip edebileceği Sağlık Bakanlığı’nın Hayat Eve Sığar uygulamasında Samsun, artık kırmızı renge büründü. Bu duruma rağmen insanlarımız böyle bir tablo yokmuş gibi maske ve mesafe kurallarına uymadan sosyal hayatlarına devam ediyor. Sanki il olarak, aşının koruma gücünün sınırlarını keşfetmeye çalışıyor gibiyiz. Aşı, vaka artışına rağmen şimdiye kadar hastane yatışlarında tüm Samsunluları korudu ve korumaya devam ediyor ancak bu tablo sonsuza kadar süremez. Lütfen bu sınırı artık zorlamayalım. İkinci doz aşı verilerine baktığımızda özellikle 35 yaş altı gençlerimizde hedef nüfusa göre ikinci doz aşı oranının düşük olduğunu, yüzde 48 düzeyinde kaldığını görüyoruz. Bu 35 yaş altı gençlerimizden aşı hakkına sahip her iki kişiden birinin aşısını tamamlamadığı anlamına geliyor. Bu rakam 35 yaş üstü hedef nüfusumuzda yüzde 81’in üzerinde. Yani 35 yaş üstünde aşı hakkı olan her 10 vatandaşımızın 8’i iki doz aşısını yaptırmış durumda” diye konuştu.
***
Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer, şu ana kadarki süreci ‘çok başarılı‘ olarak niteledi. Özer, ‘vakalar artarsa okullar kapatılır mı?’ şeklindeki soruya şu yanıtı verdi: “Kesinlikle hayır. Bizim geliştirdiğimiz sistemde okulları kapatmayı değil, sınıfları kapatmayı gerektiriyor. ABD’de yayınlanan veriler bize şunları gösteriyor, kaygı yaratan delta varyantı beklenene göre çok daha az gerçekleşti. ABD’de şuan okulların yüzde 2’si kapalı. Aslında çok daha yüksek oran bekleniyordu fakat düşük oran gerçekleşti. Şu an ülkemizde en güvenli yer okullarımız. Bu kadar denetimin olduğu başka bir yer yok. Toplumda vakalar arttığı zaman bizim kapanan sınıflarımız da artıyor tabi. laşın okuldan kaynaklandığı ile ilgili bir veri yok. Virüs okulu seçmiyor. Önemli olan kurallara uymak. Türkiye’de kapanan sınıf oranları düşük. Toplumdaki artan vaka sayıları gecikmeli olarak yansıyor tabloya. Bu oran gittikçe düşüyor.“
Eğitim-Sen, salı günü yayınladığı raporda vakalar nedeniyle Türkiye’de en az 1736 sınıfın karantinaya alındığını duyurmuştu. Rapora göre okullarda temaslı ve pozitif öğretmen sayısı 522, temaslı ve pozitif öğrenci sayısı ise 5 bin 305’e ulaştı.
***
Aşı yapılacak nüfus alt sınırının 12 yaşa indirilmesi, 3. doza rağmen halen günlük 1 milyon doza ulaşabilmiş değiliz. Dahası 400 bin dozun bile altına inmiş durumdayız. Sağlık Bakanlığı hızlı ve etkin aşılama için herhangi bir çaba göstermiyor, aşılama kendi ritminde devam ediyor.
Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre: ‘‘30 Eylül saat 19:00 itibariyle son 24 saatte 366 bin 394 doz aşı uygulandı. Türkiye’de bugüne kadar, 53 milyon 840 bin 659 birinci doz, 44 milyon 498 bin 344 ikinci doz, 10 milyon 391 bin 762 üçüncü doz aşı uygulandı. 18 yaş üstü nüfusa göre birinci doz Türkiye ortalaması % 86.7, ikinci doz ortalaması % 71.7 oldu. Covid-19’a karşı ikinci doz aşı oranı Denizli’de de %75’i geçti. Böylece mavi il sayısı 16’ya ulaştı.’’
Oysa sağlık otoriterleri tüm nüfusa göre aşı oranın hesaplanmasını öneriyor. Böyle ele alırsak birinci doz aşı oranı % 64.3, ikinci doz ise % 53.0 olduğunu görürüz. Buna göre salgını kontrol için hedeflenen nüfusun %70’inin ikinci dozu yaptırması hedefinin oldukça gerisindeyiz. Bölgeler ve iller arasında ciddi eşitsizlik devam ediyor. Mülteciler ve ötekileştirilen topluluklarda ne kadar aşı yapıldığı verisine ulaşamıyoruz. Dahası Delta varyantı nedeniyle bu oranın en az %85 olması gerektiği iddia ediliyor. Türkiye özgünlüğünde istatistik kritik bir konuda 2 doz Sinovac yapılanların ‘ikinci doz aşı oranı’ hesaplanmasına dahil edilmesi. Salgın kontrolü için iki doz Sinovac’ın yeterli olmadığı kabul ediliyor, bu nedenle bu kişilerin 3.doz aşı olunca (Sinovac ya da Biontech) hesaplamaya dahil edilmesi daha gerçekçi değerlendirmeyi sağlayacaktır. Özellikle yaşlı nüfusun 3. doz aşılanması konusunda ciddi sorunlar olduğunu sahadan elde ettiğimiz verilerle söyleyebiliriz.
***
Korona virüsüne karşı aşı üreten BioNTech’in kurucu ortaklarından Özlem Türeci, şu an için mevcut aşıların varyantlara karşı etkili olduğunu belirterek salgının ‘yönetilebilir’ hale geleceğini söyledi. Türeci, “Dünya korku içinde yaşamamalı” dedi. Türeci, salgının idare edilebilir bir hale geleceğini ama 12-18 ayda bir güçlendirici doza ihtiyaç duyulabileceğini söyledi.
***
Sağlık Bakanlığı, aşı sonrası gelişen yan etkileri takip ve kayıt merkezinin bulunmadığı iddiaları üzerine açıklama yaptı. İddiaların doğru olmadığı belirten Bakanlık, aşı sonrası istenmeyen etkilerin Aşı Sonrası İstenmeyen Etki (ASİE) İzleme Sistemi ile takip edildiği belirtti. Aşı olan milyonlarca kişiyle yan etkiler ile ilgili temasa geçilmedi. Biçimsel olarak her şey dört dörtlük, salgın rehberi gibi. Fakat uygulamada bunların karşılığı yok. Yan etki bildirimi vatandaşın ve ilgili az sayıda aile hekimi ve aile sağlığı çalışanının motivasyonuna bırakılmış durumda.
***
Pfizer’ın Covid-19 aşısının 2020’deki ilk büyük denemesinde aşı yapılmayan plasebo grubundaki insanların yüzde 25-33’ü yorgunluk, benzer bir orandaki katılımcılar baş ağrısı ve yüzde 10’u da kas ağrısı yaşadığını bildirdi. Zihnin hastalık belirtilerini üretme yeteneği “nosebo” etkisi olarak biliniyor. Nosebo, plasebonun pek sevilmeyen ikizi gibidir. Plasebo, ağrıyı ve hastalık belirtilerini hafifletirken, nosebo bunun tam tersini yapar: Ağrı ve belirti üretir.
***
Covid-19 vakaları düşüş eğilimine girse de halen yüksek hızda devam ediyor. Farklı coğrafyalarda pandemi sık görülmeye, sık öldürmeye ve yaşamı altüst etmeye devam ediyor. Toplam vaka sayısı 234 milyon 530 bine, Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 4 milyon 800 bine yaklaştı. Aktif hasta sayısı 19 milyonun altında devam ediyor, dün itibarıyla 18 milyon 393 bin civarında aktif hastaya sahibiz. Düşme eğilimi de olsa hala yüksek aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ciddi olduğunu gösteriyor.
Küresel düzeyde son 24 saatte 488 bin 487 kişiye Covid-19 tanısı konurken 7 bin 815 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Ülkelere göre yeni vaka sayısı şöyle: ABD (113.9 bin), İngiltere (36.5 bin), Türkiye (29.1 bin), Brezilya (27.5 bin), Hindistan (27.3 bin), Rusya (23.9 bin), Filipinler (14.3 bin), İran (14.1 bin), Malezya (12.7 bin), Romanya (12 bin), Ukrayna (11.8 bin), Tayland (11.6 bin) ve Almanya (11 bin).
Günlük ölüm sayısının yüksek olduğu ülkeler ve ölüm sayıları şöyle: ABD (1,812), Rusya (877), Brezilya (637), Meksika (586), Hindistan (282), İran (268), Türkiye (215) ve Vietnam (203).
***
İspanya’nın başkenti Madrid’de, yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgınından dolayı bugüne dek uygulanan kısıtlamaları 4 Ekim Pazartesi gününden itibaren kaldırma kararı aldı. Madrid’de gelecek hafta başından itibaren ekonomik ve sosyal faaliyetleri kapsayan sektörlerde, ibadet yerlerinde, düğünlerde, cenazelerde, otellerde, ticari kuruluşlarda, kütüphanelerde, müzelerde, sinema, tiyatro ve konser salonlarında, eğlence sektöründe iç ve dış mekan kısıtlamaları kaldırılacak. Madrid’in ardından gelecek haftalarda ülkedeki diğer özerk yönetimlerin de kısıtlamaları tamamen kaldırma kararı alması bekleniyor.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00) alıyoruz.
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…
