Pandemi Gündemi

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Afrika dışındaki maymun çiçeği vakasının üç haftada 780’e çıktığını açıkladı. Bu bir önceki haftaki vaka sayısı olan 257’nin yaklaşık üç katı. Örgüt, bu sayının muhtemelen gerçek vaka sayısından daha düşük olduğunu belirtti ve küresel risk seviyesinin “orta” olduğunu duyurdu. Hastalık genellikle hafif geçse de Afrika dışında ilk defa bu kadar çok vakanın aynı anda görülmesi endişe yaratıyor. Vakaların çoğu Avrupa ve Kuzey Amerika’da görülürken Meksika, Arjantin, Fas ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde de az sayıda vaka görüldü. En fazla vakanın görüldüğü ile ise 207 ile Birleşik Krallık. Bunu 156 ile İspanya ve 138 ile Portekiz takip ediyor. Halk sağlığı riski şimdilik “düşük” seviyede olsa da virüsün normalde görülmeyen ülkelerde ortaya çıkmaya devam etmesi durumunda bu seviyenin yükseltilebileceği açıklandı. Son salgında henüz kayıtlara geçen bir ölüm olmadı. DSÖ vakaların büyük bir kısmının erkeklerle seks yapan erkeklerde görüldüğünü de belirtti. Maymun çiçeğinin cinsel yolla bulaştığına dair bir kanıt olmasa da yakın fiziksel temas virüsün bulaşması için yeterli.

***

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, günlük yayımlanan Covid-19 tablosunun haftalık olarak yayımlanacağını duyurmuştu. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) dünkü açıklamasında, Covid-19 vaka sayıları ve ölümlerinde düşüş sürse de bu eğilimin ‘dikkatle yorumlanması’ gerektiği konusunda uyarmıştı: “Çünkü birçok ülke yaptıkları test sayısını azalttı. Bu da buldukları vaka sayısını azalttı.” Amerika, Batı Pasifik bölgesi ve Afrika’dan vaka sayıları ve ölümlerde artışların rapor edildiği belirtilen DSÖ açıklamasında, salgının bitmediği söylendi. Ülkelerden, virüsün yayılım ve değişimlerini izleyebilmek için test hizmetlerini sürdürmelerini, sağlık çalışanlarını, yaşlıları ve diğer risk altındaki grupları aşılamaları istendi.

Pandeminin Seyri

Pandemi hala devam ediyor. Dünya genelinde yeni vaka sayısı yeniden azalış eğilimi gündemde. Kuzey Kore’de kısa sürede vaka sayısındaki patlaması, tersine dönmeye başladı. Bu da küresel vaka sayısını etkiliyor. Küresel düzeyde toplam vaka sayısı 535 milyon 343 binin, Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 6 milyon 320 binin un üzerine çıktı. Aktif hasta sayısı hafif artış eğilimine girerek 22 milyon 746 bine yükseldi.

Son 24 saatte yeni vaka sayısı 300 bin civarında, Covid-19’a bağlı ölüm sayısı ise 496 kişi oldu. Ülkelere göre vaka sayısı şöyle: Kuzey Kore (73.8 bin), Tayvan (62.1 bin), Avustralya (22.3 bin), Fransa (20.5 bin), ABD (19.5 bin), Japonya (16.7 bin) ve İtalya (15.1 bin).

Hafta sonu sağlık hizmetlerine erişim, test yaptıramama, bildirim sorunları (yetersiz bildirim ve bildirim yapmayan ülkeler) nedeniyle gerçek tabloyu görmüyoruz. Bu durum pazartesi günlerine de yansıyor. Bu nedenle pandeminin seyrini değerlendirirken haftalık vaka ve ölüm sayıları daha çok dikkate alınıyor.

***

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Kayıhan Pala, pandeminin bitmediğini verilerin günlük paylaşılması gerektiğini söyledi. DSÖ’nün veri tabanı ve epidemiyolojik raporlarının bölgesel düzeydeki artışları ortaya koyduğunu söyleyen Pala, şunları dedi: “ABD’de vakalar artıyor. Çin’de katı kurallara rağmen haftalık vaka sayıları artıyor. Avustralya’dan artış bildiriliyor. Yine ABD’de ölümlerde az da olsa bir kıpırdanma var. Brezilya’da artış görüldü. İspanya’da ciddi ölüm sayısı bildirildi (geçen hafta 500’ün üzerinde). Bir yandan Avrupa bölgesinde hem olgu hem de ölüm sayıları azalırken İspanya’da ölüm sayısındaki artışın nedeni inceleniyor.” Sürecin yakından izlenmesi gerektiğini söyleyen Pala, şöyle konuştu: “Bakanlığın günlük vaka bildirimlerine son verip, haftalığa geçirmesini doğru bulmuyorum. Günlük veriler paylaşılmalı ve toplum, bilim insanları, bakanlık tarafından yakından izlenmeli. Çünkü bulaşıcı hastalıklarda günlük kıpırdanmalar, endişe verici yeni bir varyantı, bir bölgedeki birikmeyi, ihtimalleri zamanında görmemizi sağlayabilir. Kıpırdanma olursa hemen uyarılar gündeme gelmeli. Örneğin ABD’de bazı bölgelerde, maskenin bırakılıp, sonradan kıpırdanma nedeniyle tekrar takıldığı bölgeler var.”

Bakanlığın kararlarıyla uzun zamandır, “Merak etmeyin, pandemi bitti” dediğini ancak bunu destekleyecek bilimsel kanıtın henüz bulunmadığını söyleyen Pala, şöyle devam etti: “DSÖ’nün tahminlerine göre, Covid-19 nedeniyle 2021 sonu itibariyle Türkiye’de hayatını kaybedenlerin sayısı 264 bin 41. Bakanlığa göreyse 82 bin 286 (aradaki fark 181 bin 755). Yani bakanlığın açıkladığının 3.2 katı fazla sayıda insanımız öldü. Bu zaten bakanlığın verilerini tartışmalı hale getirmişti. Buna rağmen doğrulanmış olgular, ölümler, test sayıları üzerinden süreci izlemenin değerli olduğunu vurgulamaya çalışıyorduk.”

Pala günlük verileri sadece bakanlığın görmesinin yeterli olmadığını düşünüyor: “Çünkü bulaşıcı hastalık söz konusu olduğunda, DSÖ’nün de vurguladığı gibi en önemli işlerden biri iyi bir iletişim kurmak. Topluma uzun zamandır, ‘Merak etmeyin bu hastalık bitti’ mesajları verildi. Test sayıları azaltıldı, aşılama nedeneyse durmuş gibi. Maskenin kaldırılmasının ardından vaka sayıları da açıklanmamaya başlayacak. Toplum gerçekten ‘Bu pandemi bitti’ algısına doğru sürükleniyor.”

Pala, “Pandemi bitti” diyebilmek için bu yılın aralık ayını beklemek gerektiğini söyledi.

Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz.