Pandemi Gündemi
Koronavirüsünün en çok mutasyona uğrayan türü olarak bilinen Omicron varyantını geçen yılın Kasım ayında Güney Afrika’da tespit eden Güney Afrikalı Dr. Angelique Coetzee, birçok bilim insanı ve siyasetçinin kendisine virüsün gidişatı ile ilgili yalan söylemesini istediğini açıkladı. İngiliz Daily Telegraph’a konuşan Dr. Coetzee, “Dünya genelindeki siyasetçilerden ve bilim insanlarından hastalığın olduğundan çok daha kötüymüş gibi göründüğünü söylemem yönünde baskı oluştu. Benden Omicron varyantının hafif olarak tanımlamamam istendi” dedi. Hastalığın aşı olmayanlar için çok daha ciddi olduğuna dikkat çeken Dr. Coetzee, “Beni yalancılıkla ve Omicron varyantını küçümsemekle suçladılar. Onlara göre 38 mutasyon geçiren bir hastalığın hafif geçmesine imkan yoktu” dedi.
***
ABD Ohio Eyalet Üniversitesi’ndeki araştırmacılar doğada yaşayan 360 geyiğin 129’unda (yüzde 35) virüsü tespit etti. Covid-19 enfeksiyonu, doğada serbest dolaşan geyiklere de ulaşmıştı. Yavuz, insan, hayvan ve çevre sağlığının ayrı ayrı değil, birbirinden ayrılmaz bir bütün ve ‘tek sağlık’ olarak ele alınması gerektiğini hatırlattı. Pandemi sürecinin bunun önemini bir kez daha ortaya koyduğunu belirten Yavuz, “Sadece insan sağlığı odaklı bakmak hata. Örneğin, Covid-19 virüslerinin doğada farklı hayvanlarda dolaşmaya başlaması, yeni varyantların gelişmesi riskine yol açabilir” dedi.
***
Omicron’ın dünya genelinde hızla yayıldığına dikkat çeken Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Türkiye’de bu durumun dikkate alınmamasına sert tepki gösterdi. Ceyhan şu ifadeleri kullandı; “BA.2 varyantı yayılıyor. Çok kısa sürede 57 ülkeye yayıldı. Sekanslama yapılan örneklerin yarısından çoğu omicron (BA.1) yerine, BA.2 oldu. Türkiye’de durum ne, bilmiyoruz. BA.2 omicron gibi kısmen daha hafif hastalık tablosu yapıyor ancak çok hızlı bulaşıyor ve hastalık geçirenlerde tekrarlayan enfeksiyonlara yol açıyor. Ortaya çıkmasının nedeni aşılamanın ve önlemlerin uygulanmaması nedeniyle virüs yayılımının çok yüksek olması. Görüldüğü gibi omicron zararsız, salgının sonu geldi gibi ifadeler toplumda ve devlette önlemlerin kaldırılmasından başka işe yaramıyor. Sırf dikkat çekmek, hoşa gitmek için bu iş bitti mesajları veren akademisyenler lütfen bin düşünüp bir konuşsun. En azından her gün annesini, babasını, eşini ve çocuğunu kaybeden yüzlerce insana saygı için.”
Pandeminin Seyri
Omicron varyantı tüm dünyayı sallamaya devam ediyor. Omicron varyantının yarattığı patlama ile küresel düzeyde toplam vaka sayısı 406 milyon 305 binin, Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 807 binin üzerine çıktı. Aktif hasta sayısı da yükselmeye devam ederek 75 milyona dayandı. Kısa sürede ciddi yükseliş gösteren aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ne kadar ciddi olduğunu gösteriyor. Son 24 saatte dünya genelinde yeni vaka sayısı 2 milyon 489 bin civarında, Covid-19’a bağlı ölüm sayısı ise 11 bin 78 kişi. Vaka sayısı azalma eğilimine girse de günlük can kaybı hala 10 binin üzerinde seyrediyor. Ülkelere vaka sayısı ise şöyle: Almanya (247.1 bin), Rusya (197.1 bin), ABD (179.2 bin), Brezilya (165.4 bin), Fransa (153 bin).
Bu ülkeleri Türkiye izliyor.Son 24 saatte 98 bin 602 kişiye Covid-19 tanısı kondu. Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 264 kişiye yükseldi. Toplam vaka sayısı 12 milyon 653 binin üzerine çıkarken toplam can kaybı 89 bin 741 kişiye yükseldi. PCR test zorunluluğunun kaldırılmasına rağmen günlük test sayısı 450 binin üzerinde. Aktif hasta sayısında artış eğilimi devam ediyor, resmi istatistiklere göre bile 800 bini geçerek 807 binin üzerine çıktı. Yüksek sayıda bulaştırma potansiyeli olan aktif hastaya sahibiz.
Durum bu kadar ciddi iken Bakan Koca vaka sayısının düne göre düşmesi ile teselli buluyor!
***
Türkiye’de dün Covid-19’dan 108 bin 563 vaka, 266 can kaybı kaydedildi. Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz, 1 Şubat’dan bu yana 2 bin 61 kişinin yaşamını yitirdiğini hatırlatarak Sağlık Bakanlığı’nın pandemi yönetiminde, ‘çok erken zafer ilan ettiğini’ söyledi. 1 Ocak’tan bugüne toplam 7 bin 382 kişi Covid-19 sebebiyle yaşamını kaybetti. Bu resmi verilerin bile pandeminin hafife alınmaması gerektiğini ortaya koyduğunu belirten Yavuz, şöyle devam etti: “Türkiye’de aralık sonundan itibaren vaka sayısında bir hareketlenme olduğunu gördük. Son üç-dört haftadır da ölüm sayılarımızda ciddi bir artış var. En son haftalık değerlendirmeye baktığımızda ölüm sayımız yüzde 21 oranında arttı. Bu yüksek bir artış. Daha önceki haftalarda günlük ölüm ortalamamız 188’di. Sonraki hafta ortalama 228’e çıktı. Dolayısıyla Türkiye’nin özellikle aşıyla ilgili yaşadığı ‘aşıda devamsızlık’ diyebileceğimiz sorun ve duyarlı nüfusun yüksek olmasının da etkisiyle rakamlar yükseliyor.”
***
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bir önceki haftaya kıyasla geçen hafta dünya genelinde Covid-19 vakası sayısının yüzde 17, Covid kaynaklı can kaybı sayısınınsa yüzde 7 azaldığını duyurdu. Yeni vaka sayısı ABD’de yüzde 50 oranında azalırken, bu oran Avrupa ülkelerinde yüzde 7 oldu. DSÖ’nün haftalık yayımladığı rapora göre Omicron varyantı yayılımını artırarak dominant kalmaya devam ediyor. Vakaların neredeyse yüzde 97’si Omicron varyantı kaynaklı.
***
Dünya Sağlık Örgütü, Afrika’daki korona virüsü vakalarının resmi rakamlardan 7 katı, ölümlerin ise bilinenden 2-3 kat fazla olabileceğini açıkladı. DSÖ Afrika Direktörü Dr. Matshidiso Moeti, haftalık basın toplantısında, Afrika ülkelerindeki gözlem sisteminin ve test kapasitesinin yetersiz olduğunu söyledi. Moeti, yaklaşık 11 milyon vakanın bildirildiği kıtada bu rakamın gerçekte 7 kat fazla ve 240 bin ölüm vakasının ise gerçekte 2-3 kat fazla olabileceğini belirtti. Covid-19’un önlenmesinde aşının önemli bir yeri olduğunu vurgulayan Moeti, bazı ülkeler üçüncü doz aşıları yapıyor olsa da Afrikalıların yüzde 85’inin halen tek doz aşı dahi olmadığını belirtti.
Salgın Kontrol Önlemleri
Korona virüsüne karşı dördüncü doz BioNTech aşısı olmak isteyenler, Merkezi Hekim ve Randevu Sistemi’nden randevuları alabilecek. Daha önce çift doz BioNTech aşısı olanlar için 3. doz randevuları kasım ayında başlamıştı. Bu kapsamda, 3. doz aşısı üzerinden 3 ay geçenler için dördüncü doz randevuları açıldı. Sağlık Bakanlığı’nın yayımladığı son Temaslı Takibi Rehberi’ne göre, son 3 ay içerisinde hatırlatma dozunu olmuş kişiler bir vakayla temaslı olmaları durumunda karantinaya alınmıyor. Son aşısı üzerinden 3 ay geçen kişiler ise, eksik aşılı kabul edilerek temaslı olmaları durumunda karantinaya alınıyor.
***
Son 24 saatte yapılan 166 bin 435 aşıyla birlikte toplam aşı sayısı 143 milyon 645 bin 420’ye yükseldi. 18 yaş ve üzeri nüfustaki ikinci doz aşı oranı ise yüzde 84,72’ye ulaştı. Twitter hesabından açıklama yapan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, ikinci doz aşı oranı düşük olan illerde yaşayanlara aşı olma çağrısında bulundu. Koca, “Şanlıurfa, Diyarbakır, Batman, Siirt, Bingöl, Muş, Gaziantep, Mardin, Şırnak, Bitlis, Ağrı, Iğdır, Erzurum, Bayburt, Elazığ, Gümüşhane, Aksaray illerimizde ikinci doz oranları halen düşük. Artık hatırlatma dozu da gerekli olduğu halde! Daha fazla risk almayalım” dedi.
***
Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer, koronavirüsü nedeniyle okullarda 850 bin dersliğin 434’ünde eğitime ara verdiklerini açıkladı: ‘’Yani şu anda bizim eğitim sistemimizde bulunan dersliklerin toplam sayısının binde birinin çok altında, ‘Omicron’ varyantı nedeniyle yüz yüze eğitime ara verilmiş oldu.’’
***
Japonya, Covid-19 ile mücadelede uyguladığı kısmi olağanüstü hali (OHAL) uzatmayı planlıyor. Başbakan Kişida Fumio, düzenlediği basın toplantısında, Covid-19’a karşı uygulanan kısmi OHAL’e ilişkin konuştu. Kişida, hükümete bağlı Kovid-19 Danışman Heyeti’nin tavsiyesi sonrası, kısmi OHAL’i Tokyo dahil 13 eyalette uzatmayı planladıklarını söyledi. Önlemlerin kaldırılması için “şartların güvenli olmaktan uzak” olduğunu dile getiren Kişida, aşı uygulamasını hızlandırmayı hedeflediklerini belirtti. Covid-19 Önlemlerinden Sorumlu Kabine Üyesi ve Ekonomik Canlanma Bakanı Yamagiwa Daişiro da “uzatılacak önlemlerin, sosyo-ekonomik faaliyetlerin durdurulmasını önlemeyi amaçladığını” bildirdi.
SARS-COV2
Japonya’da Sağlık Bakanlığı, bünyesindeki Covid-19 Danışman Heyetinin tavsiye kararı sonrası, Pfizer’ın ağız yollu alınan Paxlovid haplarına onay verdi. Nirmatrelvir ve ritonavir ilaçlarının kombinasyonundan oluşan Paxlovid ilacı hafif semptom gösteren hastalarda kullanılacak.
***
MIS-C Sendromu hakkında ailelerin dikkatini çeken Prof. Dr. S. Şebnem Kılıç Gültekin, hastalıkla ilgili şunları söyledi:
“Çocuklarda COVID-19 geçirme sıklığı erişkinlere göre daha düşük olmasına rağmen MIS-C gibi sonrasında gelişen yoğun inflamasyon süreci, pek çok organı olumsuz yönde etkilemektedir. MIS-C basit belirtilerle başlayabildiği gibi eşlik eden kronik hastalıklar ve vücudun savunmasındaki zayıflığa bağlı olarak ağır seyredebilmektedir. MIS-C hastalığı şu an için nadir görülse de bu yeni hastalık tablosu hem hekimleri hem de ebeveynleri tedirgin etmektedir.” Birçok ailenin çocuğunun COVID-19 geçirdiğinin farkında bile olmadığını belirten Prof. Dr. Gültekin “Çocuklarda hastalığa ait bulguların daha hafif seyretmesi hatta bazen ayakta geçirilmesi aileleri yanıltabilir. Ancak bazen COVID-19 enfeksiyonu bağışıklık sistemi aşırı uyarılabilmekte ve MIS-C hastalığının ağır tablosu ile karşı karşıya kalmak mümkün olabilmektedir” şeklinde konuştu. MIS-C hastalığının nadir görülen Kawasaki hastalığıyla benzer özellikler taşıdığına da dikkat çeken Prof. Dr. Gültekin şöyle devam etti: “Benzer semptomlar gösterse de MIS-C’de, Kawasaki’ye özgü klasik göz iltihabı, BGG aşı bölgesinde kızarma ve çilek dili görülmemektedir. “Ailelerin dikkat etmesi gereken en önemli belirtiler COVID-19 geçiren çocuklarda 4 ila 6 hafta sonrasında en az dört gün süren dirençli ateş ortaya çıkmasıdır. Bu durumda ailelerin hemen bir doktora başvurmaları gerekir. Tedavisi mümkün olan bu hastalık hızlıca teşhis ve tedavi edildiğinde kalıcı hasar bırakmadan iyileşebilir. Çocuklar da sosyal mesafe, maske, el yıkama ve uzun süre kapalı ortamlarda zaman geçirmekten kaçınmalı” dedi.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz.