ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) ve ABD Dışişleri Bakanlığı, Pazartesi günü Covid-19 vaka sayılarındaki artış nedeniyle Türkiye’ye seyahat uyarısını güncelledi. CDC, Türkiye’yi “tüm seyahatlerden kaçının” tavsiyesinin verildiği Seviye 4 olan “yüksek risk” grubu ülkeler arasına ekledi. Dışişleri Bakanlığı da bu gelişmeye paralel olarak vatandaşlarını Türkiye’ye seyahat etmemeleri konusunda uyardı.
***
TTB, Sağlık Bakanlığı’na “4. doz uygulamasına dair hangi uzlaşı raporları ve saha verisi esas alınmıştır” sorusunu yöneltti. Bakan Koca “Özel seyahat için talep edilmesi dışında gerekliliği yok” dedi.
***
Türk Tabipleri Birliği (TTB) eski başkanı Prof. Dr. Sinan Adıyaman, BirGün’e yaptığı açıklamada, Sağlık Bakanlığı dördüncü doz Covid-19 aşısı kararına tepki gösterdi. Sağlık Bakanlığı’nın dördü doz aşı kararıyla Türkiye’yi dünyaya rezil ettiğini vurgulayan Prof. Dr. Adıyaman şunları söyledi: “İki doz Sinovac’tan sonra üçüncü doz aşı kararı alındı. Şimdide ikinci doz Sinovac aşısı olup üçüncü dozunu BioNTech aşısı olanlara dördüncü doz BioNTech aşı olunmasının önü açıldı. Sağlık Bakanlığı salgın nasıl yönetilemez ve bilim nasıl katledilir dersi veriyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca istifa etmelidir. Çünkü dördüncü doz kararı bir skandaldır. Hiçbir ülkede dördüncü doz aşı tartışması yok. Hiçbir ülkede dördüncü doz aşı uygulaması yok. Hatta birçok ülkede hâlâ üçüncü doz bile uygulanmıyor. Türkiye’de toplumla dalga geçiliyor. Salgını yönetemediklerini çok net olarak ortaya koyarak Türkiye’yi dünyaya rezil ediyorlar. Başından beri söylüyoruz, Sinovac aşısında ısrar etmek hataydı.” Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol ise sosyal medyada yaptığı açıklamada, “Tekrarlanan dozlar için şu anda dolaylı veriler dışında doğrudan kanıt yoktur” dedi. Prof. Dr. Derya Unutmaz ise “4. doz neden çıktı bulamadım” yorumunu yaptı.
***
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Covid-19 İzleme Kurulu Üyesi ve Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala, Sağlık Bakanlığı’nın dördüncü doz aşı kararı ve randevularını birkaç saat içinde geri çekmesini eleştirdi. Pala, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’ya istifa çağrısı yaptı. Pala Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Fahrettin Bey, salgın yönetimiyle ilgili karar ve uygulamalarınız güveni azaltıp, tedirginliği artırıyor. Aşıyla ilgili kararları “ülkelere giriş” kabullerine göre değil, bilimsel bilgiye dayalı olarak vermeniz gerektiğini 1kez daha anımsatmak istiyorum. Artık istifa etseniz…” ifadesini kullandı.
***
Türkiye’de salgın hala kontrol altına alınamadı. Yeni vaka bildirimi yüksek hızda devam ederken, günlük can kaybı artmaya devam ediyor. Son 24 saatte yeni vaka sayısı 18 bin 163 kişi ve Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 165 kişiye yükseldi. Toplam vaka sayısı 6 milyon 100 bine yaklaşırken toplam can kaybı ise 53 bin 324 kişiye yükseldi. Günlük test sayısı 288 bin civarında… Aktif hasta sayısı yükselmeye devam ederek 400 bin eşiğini aşarak 422 bine yaklaştı. Ağır hasta sayısı paylaşılmıyor. Aktif hasta sayısındaki ciddi artış bulaş tehdidinin daha da büyüyeceğini gösteriyor.
***
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Siirt Milletvekili Meral Danış Beştaş, Afyon Cezaevi ve Giresun L Tipi Cezaevi’nde hak ihlallerine ilişkin Meclis İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanlığı’na başvurdu. Cezaevlerindeki hak ihlallerinin koronavirüs (Covid-19) ile birlikte daha da derinleştiğini belirten Beştaş, cezaevlerindeki sorunları şöyle sıraladı: “Koğuşlarda kalan kişi sayısı kapasitenin oldukça üstünde, yetersiz beslenme, ısıtılmayan ve havalandırılmayan koğuşlar, gün ışığından faydalanamama, yeterli hekim ve sağlık personelinin bulunmaması, muayene ve sevk sürelerindeki uzunluk, hijyen ürünlerinin parayla satılması, temiz ve sıcak suya erişememe, düzenli ve etkin bir sağlık hizmetinden faydalanamama sebebiyle ‘hastalık üreten’ cezaevleri salgın hastalıklar bakımından en riskli alanları oluşturmaktadır.”
***
TURCOVID19 sitesine göre Türkiye’nin aşı ile ilgili istatistikler şu şekilde.
kişiye üçüncü doz aşı yapıldı. Toplamda 1 milyon doa aşıya yeniden ulaşıldı. Hem de birinci basamakta iş bırakma eylemi olmasına karşın… Bazı Aile Sağlığı Merkezleri’nde iş bırakmaya rağmen aşı yapılmasına devam etti.
Bugün saat 09.30 itibarıyla 44 milyon 435 bin 200 kişiye ilk doz (nüfusun %53.1’i); 33 milyon 446 bin 336 kişiye ikinci doz (nüfusun %40’ı) ve 6 milyon 858 bin 123 kişiye üçüncü doz aşı yapılmış durumda. Toplum bağışıklığı için iki doz aşı yapılanların %70’e ulaşması hedefinin hala oldukça gerisindeyiz. İller ve bölgeler arasında eşitsizlikler ve ayrımcılıklar devam ediyor. Delta varyantı nedeniyle toplumsal bağışıklık hedefinin %85 ve üzerine yükseldiği kabul ediliyor. Bu oranın yakalanması için ciddi bir aşı kampanyasına ihtiyacımız var.
***
Türk Tabipleri Birliği, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın “inaktif aşı olanlardaki en yüksek koruyuculuk düzeyinin 3 doz inaktif aşı (Sinovac) olanlarda olduğu ve buna en yakın koruyuculuk seviyesinin ise 2 doz inaktif aşının sonrasında 1 doz mRNA aşısı (Biontech) yaptıranlarda olduğu” iddiasına dair açıklama yaptı. Koca’nın açıklamasının kafa karışıklığına neden olduğunu belirten TTB, “Tüm veriler ayrıntılı olarak paylaşılmadan bu tür bir iddia ortaya atıldığı koşullarda ‘yararlılık’ ilkesinin çiğnendiği ortadadır” dedi. TTB, Bakan Koca’ya bahsedilen çalışmayı kamuoyuyla paylaşması çağrısı yaptı.
***
Emrah Altındiş aşı ile ilgili kaygılar ile ilgili şunları paylaştı: ‘mRNA aşılarının kalpte enflamasyona (Myocarditis) yol açma riski halk arasında abartılarak insanlar korkutuluyor. Doktora calışmalarını aşılar üzerine yapmış bir bilim insani olarak ben mRNA (Moderna) aşısı tercih ettim. Konuya dair verileri paylaşayım: ABD’de 11/06/21’e kadar uygulanan 296 milyon doz mRNA aşısından sadece 1226’sinda bu yan etki rapor ediliyor! Halkı yalan bilgiler yayarak yanlış bilgilendirenler durmadan ölümlerden bahsediyorlar, su ana kadar aşılardan dolayi ölen tek 1 kişi bile yok. Myocarditis riski 2. doz sonrası: 30 yaş üstü erkekler milyonda 2.4! kadınlar milyonda 1! 30 yaş üstü bireyleri korkuttukları, insanlar kalp krizi geçiriyor vb. diyerek uydurdukları risk işte bu! Milyonda 2.4 ya da milyonda 1! R’de 12-18 yaş arası aşılanmıyor. Veriler ABD’den: 12-29 yaş, 2. doz sonrası myocartidis riski: erkeklerde milyonda 40.6 kadınlarda milyonda 4.2. cdc.gov/mmwr/volumes/70/wr/mm7027e2.htm… Öte yandan 20 yaş altı erkeklerde COVID-19 kaynaklı myocartidis riski milyonda 450. Bu verilerin gösterdiği verdiği bilgi özetle: a) 30 yaş üstü için aşı sonrası bu risk milyonda 1-2.4 düzeyinde b) 30 yaş altı için de nadir ancak ilk gruba göre daha yuksek c) Her halukarda COVİD-19 olursanız bunu geliştirme olasığınız aşıdan kaynaklı riskin çok daha üzerinde. Peki beyinde pıhtı yapiyor söylentileri? mRNA aşılarının halk arasında sanırım pıhtı atmak olarak adlandirilan duruma yol açmıyor! Bu durum çok nadiren TR’de kullanılmayan AstraZeneca ve Johnson aşıları için görüldü. Ancak COVID-19 hastalığı aıklıkla pıhtiıaşmaya yol açıyor!’’
***
Amerikalı ortağı Pfizer ile birlikte geliştirdiği mRNA bazlı koronavirüs aşısını tüm dünya çapında kullanıma sunan Alman biyoteknoloji şirketi BioNTech, onay için üçüncü doz aşıya ilişkin verileri ABD’deki ilgili kuruma iletti. Şirketten yapılan açıklamada, klinik deneyler sonucunda elde edilen verilerin ABD Gıda ve İlaç Dairesi’ne (FDA) iletildiği bildirildi. Açıklamada, ilk aşamada deneklerin ikinci doz aşıdan altı ile dokuz ay sonra “tazeleme aşısı” olarak adlandırılan üçüncü doz aşıyı olduğu ifade edildi. Sonuçlara göre, üçüncü doz aşıyı olan kişiler hem orjinal koronavirüse hem de Delta varyanına karşı iki doz aşı olanlara kıyasla “belirgin şekilde daha fazla nötr edici antikor” geliştirdi. Deneylerin diğer aşamalarından elde edilen sonuçların da kuruma gönderileceği kaydedildi.
ABD yönetimi eylül ayının ortası ya da sonunda ek doz Covid-19 aşılarını uygulamaya başlamaya hazırlanıyor. BD Başkanı Joe Biden yönetiminde yer alan sağlık uzmanları, tam olarak aşılanmasının üzerinden sekiz ay geçen bireylere ek doz aşı yapılması fikri üzerinde uzlaştı. FDA’ın kararını bu hafta açıklayabileceği ve aşılamaya yaşlı bakım evleri ile sağlık çalışanlarından başlanacağı bilgisi paylaşılıyor.
***
Türkiye’de şu anda iki doz, sonrasında bir doz daha aşı programının yürüdüğünü aktaran Akdeniz Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Ata Nevzat Yalçın, “Şu an bu sistemin 9 aya kadar koruyuculuğu mevcut. Bu üç aşıdan sonra 9 aylık bir bağışıklık öngörülüyor. Antikor düzeyleri düştüğünde sonraki aşılara da gereksinim olabilecek’’ dedi. Yalçın, son birkaç günde hastaneye yatan ya da yoğun bakım gereksinimi olan koronavirüs hastalarının sayısının arttığını belirtti. Bu hastalar içinde özellikle aşılanmamış kişilerin oranının yüksek olduğunu aktaran Prof. Dr. Yalçın, “Servis hastalarında yüzde 40 aşılanmamış grup yatarken, yoğun bakımdaki hastalarda bu oran yüzde 90’ı buluyor. Bu grupta aşıları tamamlanmamış, bir ya da iki aşı yapılmış gruplar var ama aşıları tamamlanmadan kişilerin bağışıklık kazanması, yeterli antikor düzeyleri olmadan hastalığı atlatabilmeleri mümkün olamıyor. Aşı, kişinin yoğun bakıma yatmasını, hastaneye yatmasını engelliyor ya da mekanik ventilasyon, entübasyon gibi değişik uygulamalar gereksinimini bir şekilde azaltan elimizdeki en önemli enstrüman. Bugünlerde karşımıza çıkan hamile hastalardan birini kaybettik. Hamilelerin özellikle hamilelik öncesi ya da hamileliğin ilk üç ayı sonunda mutlaka aşılanması gerektiğini düşünüyoruz. İlk üç aya ait veriler biraz daha bu grupları riskten kurtarıyor. Sadece bu grupların değil değişik hastalığı olan bireylerin de zamanları geldiyse aşılanmasında yarar var” dedi.
***
Covid-19 vakalarının küresel yükseliş eğilimi sürüyor. Farklı coğrafyalarda pandemi sık görülmeye, sık öldürmeye ve yaşamı altüst etmeye devam ediyor. Toplam vaka sayısı 208 milyona yaklaşırken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 4 milyon 374 bini aştı. Aktif hasta sayısı yükselmeye devam ederek, 17 milyon 170 bin civarına ulaştı. Bu artış bulaş tehdidi oldukça büyük olduğunun göstergesi.
Küresel düzeyde son 24 saatte 525 bin 327 kişiye Covid-19 tanısı konurken 7 bin 736 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Pandemi yeniden tüm küreye yayıldı. ABD zirevdeki yerine koruyor. Ülkelere göre yeni vaka sayısı şöyle: ABD (103.7 bin), İran (41.2 bin), İngiltere (28.4 bin), Hindistan (24.7 bin), Tayland (21.2 bin), Rusya (20.8 bin), Malezya (19.7 bin), Türkiye (18.2 bin), Japonya (17.8 bin), Endonezya (17.4 bin), Brezilya (14.9 bin) ve Filipinler (14.7,6 bin).
***
Japonya’da ilk kez tespit edilen Covid-19 “Lambda” varyantı vakasının, 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunları ile bağlantılı olduğu ortaya çıktı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ilk olarak Peru’da görüldüğünü duyurduğu varyantı, haziranda “izlenmesi gereken varyant” olarak kategorize etmişti. Laboratuvar çalışmaları, Lambda varyantının aşıların ürettiği antikorlara dirençli olduğunu ortaya koymuştu.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 08.00) alıyoruz.