İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü öğretim üyesi ve iklim bilimci Prof. Dr. Doğan Yaşar, mart sonu, nisan başında Sahra Çölü’nden gelen ve Türkiye’de etkili olan toz tabakasının, Koronavirüs’ün havada kalış süresini artırdığını belirtti. Yaşar, çöl tozlarının 2020 ve 2021 verilerinde de nisanın ilk yarısında vaka sayılarında artışa yol açtığının tespit edildiğini kaydetti. Bugünlerde yoğun olan çöl tozlarının yaşam için önemini de vurgulayan Yaşar, “İçinde tabakalı silikat barındırır. Her yıl yaklaşık 2 milyar ton toz, çöllerden kalkarak dünyayı gübreler. Sonuç olarak verim artışına neden olur. Ne kadar çok çöl tozu gelmişse o kadar ürün artışı olur. Çöl tozunun geldiği mart sonu ve nisan başı itibarıyla doğa uyanır. Bu da muhteşem bir tarımsal ve biyolojik zenginlik yaratır ancak çöl tozu virüsler için çok iyi barınacak ortam da sağlar. Tabakalı silikat normalde havada çok az oranda bulunur ancak çöl tozlarının taşındığı zaman bu oran artar. Hapşırdığınız zaman normalde 3 saniyede virüs aşağı inerken, tabakalı silikatın yoğun olduğu çöl taşınımının olduğu dönemde virüs birkaç saat askıda kalır. Dünya Sağlık Örgütü’nün çalışmalarında bu ortaya konmuş durumda” dedi.
Pandeminin başladığı ilk dönemden başlayarak veriler hakkında bilgi veren Prof. Dr. Yaşar, “2020 yılında Sahra Çölü’nden taşınan tozlar, mart sonu ve nisan başı ülkemize gelmeye başladı. O dönem vatandaşlarımızı uyardık. Tehlikeli bir durum olduğunu ifade ettik. 2020 Nisan’da Covid-19’da rekor kırıldı. O zamanki rakamlara göre yaklaşık 5 bin kişide hastalık tespit edildi. O dönemin rekor sayısıydı. 2021 yılında da uyardık. 14 Nisan’da vaka sayısı 63 bin kişiyle rekor kırıldı. Günümüze geldik. Yine çöl tozları ülkemize geldi. Bahar sıcaklığı başladı. Yine aynı olay gerçekleşecektir. Virüsün yayılması için ortam çok müsait” diye konuştu. Geçen hafta gökyüzünün kızıla döndüğünü de hatırlatan Yaşar, “Afrika’dan yaklaşık 3 milyon kilometrekarelik alanı kaplayan bir çöl tozu kitlesi Avrupa’ya gelmişti. Oradan da bize doğru hareketlenmişti. Biz o tozları, gökyüzünde kızıllık olarak görmüştük. Geçen salı gününden itibaren çöl tozları çevreye yayıldı. Pazara kadar da sürecek. 6 ile 7 gün kuluçkalama dönemini sayarsak nisanın birinci haftası ya da ikinci haftasında virüste yine bir artış söz konusu olacaktır. Bu dönemde bahar alerjisi de bu tozlar nedeniyle ortaya çıkacak. Bu nedenle Mart 15’ten Nisan 15’e kadar partikül tutucu maske takılmalı. Covid-19 için tehlikeli dönem. Herkes maskesini taksın. Kapalı ve kalabalık ortamlardan mümkün olduğunca uzak durulmalı” dedi.
***
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, “Bu dönemde hastanelerimize ek yük ve yoğunluk getirmemesi açısından, süreli/süresiz, tüm sağlık raporları yıl sonuna kadar geçerlidir. Gerekli resmi yazmışlar yapılmıştır” açıklamasını yaptı.
Düşüşe geçse de pandemi hala devam ediyor. Omicron varyantının yarattığı patlama ile küresel düzeyde toplam vaka sayısı 490 milyona yaklaşırken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 6 milyon 170 binin üzerine çıktı. Aktif hasta sayısı 59 milyon civarında. Aktif hasta sayısı dalgalı seyrediyor, ciddi bir düşüş gözlenmiyor. Yüksek aktif hasta sayısı bulaş tehdidi ciddiyetini koruyor.
Dünya genelinde yeni vaka sayısı yeniden azalış eğilimine girdi. Bununla birlikte hala Asya ve Avrupa kıtasında vaka sayısı hala yüksek seyrediyor. Son 24 saatte yeni vaka sayısı 1 milyon 334 bin civarında, Covid-19’a bağlı ölüm sayısı ise 3 bin 795 kişiye yükseldi. Ülkelere göre vaka sayısı şöyle: Güney Kore (280.2 bin), Almanya (231.9 bin), Fransa (148.6 bin), İtalya (74.4 bin), Vietnam (72.6 bin) ve Avustralya (64.4 bin).
Türkiye’de ise vaka sayısındaki düşüş eğilimi devam etti. Son 24 saatte 13 bin 367 kişiye Covid-19 tanısı kondu. Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 45 kişi. Toplam vaka sayısı 14 milyon 874 bine yaklaşırkentoplam can kaybı 98 bin 78 kişiye yükseldi. Test yaptırma konusunda gevşemeler, test sayısına yansıdı. Günlük PCR testi sayısı 265 bin civarında. Vaka sayısında azalma aktif hasta sayısına da yansıdı. Resmi istatistiklere göre 230 binin altına indi.
***
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Omicron varyantının öncesindeki döneme göre İstanbul’da yoğun bakım ve servis doluluk oranlarının üçte bire düştüğünü kaydetti.
***
Birleşik Krallık’ta her 13 kişiden birinin Covid-19 olduğu açıklandı. Geçen hafta 4,3 milyon olan vaka sayısı bu hafta 4,9 milyona yükseldi. Bu, istatistiklerin tutulmaya başladığı Nisan 2020’den bu yana en yüksek sayı. Artışın Covid-19 önlemlerinin kaldırılması ve daha bulaşıcı Omicron BA.2 alt varyantından kaynaklandığı tahmin ediliyor. Ülkede isteyen herkese ücretsiz hızlı antijen testi dağıtma politikası bugün itibarıyla sonlandı. Covid-19 olan kişilere karantina zorunluluğu kaldırılırken beş gün boyunca evlerinde izole olmaları tavsiye ediliyor. 18 yaş altı için bu süre üç gün olarak tavsiye ediliyor. Ülke genelinde herkese üçüncü doz aşı hakkı verilmiş durumda.
75 yaş üzeri ve bağışıklık sistemi sorunları yaşayan kişiler de dördüncü doz aşı olabiliyor.
Pandeminin ilk günlerinde koronavirüse ikinci kez yakalanmak nadiren gerçekleşiyordu. Artık öyle değil, özellikle Kasım 2021’de Omicron varyantının ortaya çıkmasıyla. Bir yandan Omicron varyantının daha önce hastalığa yakalanmış kişide oluşan bağışıklığı sinsice geçebiliyor. Öte yandan bu bir sayı oyunu. Pek çoğumuz zaten bir noktada enfekte olduk. Artan sayılar ikinci kez yakalananları da içeriyor. Koronavirüse tekrar yakalanan kişiler çok da hasta olmadan enfeksiyonu atlatabiliyor. Pek çok kişi soğuk algınlığı semptomlarına sebep olan başka koronavirüslere yakalanabiliyor. Çünkü bağışıklığın düşmesiyle koronavirüs tekrar etkili olabiliyor.Koronavirüse tekrar yakalanma oranı Kasım 2021’den önce yüzde 1’den düşüktü. Ancak daha sonra, önceki varyantlara benzemeyen Omicron ortaya çıktı. Bu varyant vücudun önceki Covid-19 enfeksiyonu sırasında oluşturduğu savunma mekanizmasını daha rahat aşabiliyor. Dolayısıyla bu yılki vaka sayıları pandeminin başlarına göre 10 kat daha fazla.
İkinci kez Omicron’a yakalanma olasılığı nadir ancak olası. Genelde genç insanlarda ya da aşı olmamış kişilerde görülüyor. Laboratuvar araştırmaları gösteriyor ki Omicron geçirmiş ve aşılı olan kişilerin vücudu bir sonraki enfeksiyona karşı sadece koronavirüse yakalanmış ancak aşı olmamış kişilere oranla çok daha güçlü.
Şimdiye kadar görülen o ki hastaneye yatma oraları BA.2 versiyonunda BA.1’e oranla daha fazla değil. Bağışıklık sistemi uzmanı Prof. Eleanor Riley, “Pozitif çıksanız bile bu Covid-19’la aynı etkiyi yapmayacak. Bu virüsün burun ve boğazınızda olması demek” diyor.
Aşının ya da daha önce hastalığı geçirmenin sağladığı koruma, virüse yakalanmayı ya da vücudun zarar görmesini engellemekten çok virüsü burun ve boğazda tutuyor. Riley, “Eğer pozitif çıktıysanız ve iyi hissediyorsanız düşünmeniz gereken şey daha zayıf başka birine bulaştırıp bulaştırmadığınız olmalı” diyor.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…
