Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) dünyanın yüzde 70’ini, 2022’nin ilk yarısı itibariyle aşılama hedefi tutmadı. Covid-19 aşılama hedefi yüzde 66,8’de kaldığı, düşük gelirli ülkelerde ise bu hedef 19,4 olarak gerçekleştiği ifade edildi. Bu oranlara göre, zengin ülkelerde her 4 kişiden üçü tam aşılanırken fakir ülkelerde her 7 kişiden biri aşılandı. Oxford Üniversitesi ve sivil toplum kuruluşu ortaklı ‘Verideki Dünyamız’ adlı girişimin açıklamasına göre, “Dünya nüfusunun yüzde 66,8’i en az bir doz COVID-19 aşısı almıştır. Dünya çapında 12.25 milyar doz uygulandı ve şu anda her gün 4.94 milyon doz uygulanıyor. Düşük gelirli ülkelerdeki insanların sadece yüzde 19,4’ü en az bir doz almıştır” denildi.
****
DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, şimdiye kadar dünya genelinde 71 ülkede 14 binin üzerinde maymun çiçeği vakası görüldüğünü hatırlatarak, “Artan vakalar ve virüsün görüldüğü ülke sayısındaki artıştan ötürü endişeliyim” açıklamasında bulundu. Ghebreyesus, bazı ülkelerde vaka atış oranının düştüğünün gözlemlendiğini aktararak, 6 ülkede ilk defa virüsün görülmesinin, virüsün yayılımını sürdürdüğüne işaret olduğunu kaydetti. Maymun çiçeği salgınına karşı tedbirlerin etkililiğinin değerlendirilmesi gerektiğine dikkati çeken Ghebreyesus, “Batı ve Orta Afrika ülkelerinin DSÖ ile paylaştığı bilgiler, bu konunun anlaşılmasında maalesef yeterli değil” dedi. Ghebreyesus, “Epidemiyolojik durumunun tanımlanamaması, geçmişten bugüne önemsenmeyen bu hastalığın gerekli tedbirler alınarak kontrol edilmesi önünde ciddi zorluk oluşturmaktadır” ifadesini kullandı. Maymun çiçeğinin küresel risk durumuna ilişkin Ghebreyesus, “Salgının Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu ilan edilmesi ihtimali, birçok etkeni göz önünde bulundurmayı gerektirmektedir. Nihai hedef, halk sağlığının korunmasıdır” diye konuştu.
***
Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Sema Turan, Kurban Bayramı tatilinin etkisinin henüz vaka artışına yansımadığını söyledi. Prof. Dr. Turan, “Henüz bayram dönüşü için etkiyi söylemek erken. Ama 1 hafta 10 gün içerisinde biz etkilerini görmeye başlarız bunun. Tatil dönüşlerinin etkileri de buna eklenecek. Hepsini bir arada düşündüğümüzde önümüzde zaman dilimi özellikle 2 haftalık süreç bizim için önemli. Özellikle dolaşan kişi sayısının artması, maskesiz ve mesafesiz şekilde bireysel önlemlerin alınmamış olması vakaları artırdığını görüyoruz. Yine bayram sürecinin kişisel olarak bunda önemli bir etkisinin olacağını düşünüyorum. Önümüzdeki 2 hafta içerisinde bunu daha net göreceğiz. Çünkü bayram kalabalıklarla geçti. Kişiler mesafeye ve kişisel korunmaya riayet etmediklerinde bunlar bize vaka olarak dönüyor” dedi.
***
Vaka sayılarının artmasıyla aile sağlığı merkezlerindeki (ASM) yoğunlukların da arttı. Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) Başkanı Dr. Kemal Noyan, salgının ilk döneminde kronik hastalara ilaçlarını eczanelerden reçetesiz almaları için verilen raporların haziran itibarıyla bittiğini belirtti. Rapor süresi biten hastanın reçete yazdırmaya ASM’lere gittiğini ifade eden Noyan, konuya ilişkin SGK’ye yazı yazdı. ASM’lerde şu anda hem aşılama uygulaması hem hasta takibi hem de reçete yazımı gibi pek çok hizmet verildiğini söyleyen Noyan, “Rapor uygulamasının sonlandırılmış olması yoğunluğu ciddi derecede artırdı. Vatandaşın raporlu ilaçlarını kolayca temin etmesi yerine yeniden yazdırması mecburiyeti, sağlık merkezlerinde tanı, tedavi ve koruyucu hekimlik hizmetlerine ayrılacak vakit ve iş gücünde kayıp oluşturdu” dedi. Reçete için gelenlerin sayısının artmasıyla, randevuları düzenlemenin zorlaştığını belirten Noyan, “Vaka sayısının arttığı bu dönemde 65 yaş üstü ve kronik hastalığı bulunan vatandaşların ilaç temini için hem sağlık merkezlerine hem de eczanelere sık başvuru yapmaları, bulaş riskini artıracak. Son altı ayda içerisinde kronik hastalığı için reçete edilmiş ilaçları kullanan hastaların, her seferinde 90 günlük tedaviyi içeren miktarda ve bir önceki reçetede yazan doz miktarı kadar ilacı, sağlık kuruluşlarına gitmeden ve reçete ihtiyacı duymaksızın temin etmesi için gereğini arz ederiz” çağrısını yaptı.
***
Doç. Dr. Osman Elbek, PCR testine ulaşmak zorlaştığından, açıklanan vaka sayılarının düşük göründüğünü, bunun da toplumda rehavete yol açtığını söyledi: “Benzer nüfusta olan Almanya’da günlük vaka sayısı ortalama 100 bini geçti. Bizdeki vaka sayısının da 100 binin altında olmadığına eminiz.” Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Osman Elbek, artışı günlük yaşamda da gözlemlediklerini, önümüzdeki 4 haftanın çok zor olacağını söyleyerek “İstanbul’da pandemi servisleri yeniden açılıyor. Ama bu hasta yükü asıl sonbaharda yaşanacak. Sonbaharda kovid ile influenza birleşmesi en büyük kaygımız. Bu olursa sağlık sistemi krize girer” dedi. Yazın başlayan dalgayı aslında sonbaharda beklediklerini ama kapitalizmin kâr hırsı, ekonomi ve turizm gelirleri için halk sağlığı geri plana itilerek önlemler tümden kaldırılınca virüsün serbest ortamda hızla yayıldığına dikkati çeken Elbek “Batıda da pandemi göz ardı edildi. Yaşadığımız bu dalga tüm bunların sonucu. Yani bu dalga yaşanmayabilirdi. Bu dönemde kovidden ölen insanlar göz göre göre bile bile ölüme gönderildi. Sadece maske kullanımı bile bu ölümleri önleyebilirdi” ifadelerini kullandı.
Pandemi 6. Dalgası devam ediyor. Haziran 2022 itibari ile birçok yerde BA.4 ve BA.5 tarafından varyantı baskın hale geldi. Şu ana kadar toplam vaka sayısı 572 milyon 500 bine yaklaştı, toplam ölüm sayısı 6 milyon 400 bine dayandı. Aktif hasta sayısı yükselmeye devam ederek 23 milyon 470 binin üzerinde.
Son 24 saatte yeni vaka sayısı 953 binin üzerinde ve Covid-19’a bağlı 1,785 kişi hayatını kaybetti. Yeni vaka sayısını yüksek olduğu ülkeler şu şekilde: Japonya (135 bin), Almanya (108 bin), ABD (101 bin), Fransa (81 bin), İtalya (81 bin), Güney Kore (71 bin), Avustralya (55 bin), Brezilya (52 bin), Meksika (35 bin), Tayvan (57 bin) ve Hindistan (22 bin).
Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, 2020- 2021’deki gibi zorunlu kapanmanın gündemde olmadığını söyledi. Özlü, “Yani zorunlu bir kapatma ya da o öyle bir ihtiyaç olacağını düşünmüyorum. Öyle bir şey gündemde değil” dedi.
Son haftalarda gündeme gelme nedeni ise, COVID-19’un meşhur varyantlarından Omicron’un alt varyantlarına isminin verilmesi oldu. Varyantlara isimlerini normalde ve resmi olarak, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ/WHO) veriyor. Ancak bu kez Twitter kullanıcıları inisiyatif aldı ve Hindistan’da tespit edilip kısa sürede dünyanın birçok köşesine yayılan BA.2.75 alt varyantına bu ismi uygun gördüler.
Not: Dünya Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…
