Pandemi Gündemi
Bilim insanlarının bütün dünyayı 2 yıldır kasıp kavuran Covid-19’un kaynağına ilişkin araştırmaları sürüyor. New York Times gazetesi, Covid-19’un kaynağına ilişkin henüz yayınlanmamış iki yeni uluslararası çalışmaya dayandırarak bir haber yaptı. Haberde, araştırmalarda söz konusu araştırmalarda Kovid-19’un kaynağının “çok açık bir şekilde” Vuhan’daki hayvan pazarı olduğu ve virüsün Çin hükümetine bağlı laboratuvardan çıkmadığının belirtildiği aktarıldı. Arizona Üniversitesi Biyoloğu ve söz konusu iki çalışmanın yazarı Michael Worobey, New York Times’a yaptığı açıklamada “Tüm kanıtlara baktığınızda, salgının Vuhan’daki hayvan pazarından çıktığını gayet açıkça görürsünüz” ifadesini kullandı.
Pandeminin Seyri
Omicron varyantı tüm dünyayı sallamaya devam ediyor. Omicron varyantının yarattığı patlama ile küresel düzeyde toplam vaka sayısı 434 milyon 661 binin üzerine çıkarken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 963 binin üzerine çıktı. Aktif hasta sayısı düşüş eğilimine girse de hala yüksek, 64 milyonun üzerinde. Yüksek aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin hala ciddi olduğunu gösteriyor.
Son 24 saatte dünya genelinde yeni vaka sayısı 1 milyon 306 bin civarında, Covid-19’a bağlı ölüm sayısı ise 6 bin 504 kişi. Ülkelere göre vaka sayısı şöyle: Güney Kore (166.2 bin), Almanya (129.4 bin), Rusya (123 bin), Vietnam (78 bin), Brezilya (72.9 bin), Japonya (65.2 bin), Türkiye (61.8 bin) ve Fransa (53.6 bin).
Türkiye’de ise 61 bin 764 kişiye Covid-19 tanısı kondu. Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 221 kişi. Toplam vaka sayısı 13 milyon 975 binin üzerine çıkarken toplam can kaybı 94 binin üzerine çıktı. Test yaptırma konusunda gevşemelere rağmen yapılan PCR testi sayısı oldukça yüksek: 422 bin civarında. Aktif hasta sayısında artış eğilimi tersine döndü, resmi istatistiklere göre bile 662 bin civarında aktif hastaya sahibiz. Bulaştırma potansiyeli olan aktif hasta sayısının oldukça yüksek olduğunu not etmeliyiz.
Hafta sonu sağlık hizmetlerine erişim, test yaptıramama, bildirim sorunları (yetersiz bildirim ve bildirim yapmayan ülkeler) nedeniyle gerçek tabloyu görmüyoruz. Bu durum pazartesi günlerine de yansıyor. Bu nedenle pandeminin seyrini değerlendirirken haftalık vaka ve ölüm sayıları daha çok dikkate alınıyor.
***
Son 7 günün ortalaması olarak Covid-19 vaka ve ölüm sayıları düşüş seyri devam etti. 30 Ocak 2021 tarihinde haftalının ortalama günlük vaka sayısı pik yaparak 3 milyon 383 bine dayanmıştı. Bu tarihi takiben düşüş eğilimi başladı, önceki hafta 1 milyon 826 bin 506 kişiye, geçtiğimiz hafta 1 milyon 560 bin 447 kişiye kadar düştü. Böylece Ocak başı düzeye gerilemiş oldu. Ölüm sayısında seyir biraz daha farklı oldu: Yedi günün ortalama günlük ölüm sayısı 8 Şubata kadar artışını sürdürerek 10 bin 840 kişiye yükseldi. Bu tarihten sonra düşüşe geçti. Geçtiğimiz haftanın düşüş devam etti, ortalama günlük ölüm sayısı 8 bin 399 kişiye geriledi.
Küresel haftalık vaka ve ölüm sayıları ise şöyle:
| Bir önceki haftaya göre değişim | ||||
| Kıtalar | Son 7 gündeki vaka sayısı | Son 7 gündeki ölüm sayısı | Vaka sayısı | Ölüm sayısı |
| Dünya | 10,923,129 | 58,793 | – %15 | – %16 |
| Avrupa | 5,086,268 | 20,138 | – %22 | – %15 |
| Kuzey Amerika | 654,217 | 14,434 | – %35 | – %22 |
| Asya | 3,956,804 | 13,422 | + %4 | – %1 |
| Güney Amerika | 929,102 | 8,915 | – %25 | – %17 |
| Afrika | 78,340 | 1,578 | – %30 | – %45 |
| Türkiye | 541,259 | 1,838 | – %10 | – %4 |
Yukarıda tabloda görüldüğü gibi dünya genelinde geçtiğimiz hafta vaka sayısında (-%15) ve ölüm sayısında (-%16) ciddi azalma devam etti. Yine de hala oldukça yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Vaka sayısında Asya’da hafif yükseliş dışında tüm kıtalarda vaka ve ölüm sayısında ciddi düşüşler söz konusu.
Küresel düşüş eğilime rağmen salgının farklı seyir gösterdiği ülkeler de var. Her ülke değişik zamanda pikini yaşıyor. Bu genel genel değerlendirme yapmanın sıkıntılı olduğunu gösteriyor. Güney Kore (+%73), Vietnam (+%78) ve Malezya (+%17) vaka sayısının artışa geçtiği ülkeler arasında.
Yine küresel düşüş eğilimin aksi ölüm sayısının da yükseldiği ülkeler var. Almanya (+%13), Rusya (+%4), Güney Kore (+%75), Japonya (+%15), Vietnam (+%12), Endonezya (+%44), Malezya (+%15) gibi…
Türkiye’de geçtiğimiz hafta vaka sayısında %10 ve ölüm sayısında %4’lük azalma gözlendi. Düşüş eğilimi devam etse de hala haftalık vaka ve ölüm sayısının oldukça yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Yüksek vaka ve ölüm sayısı yoğun bakım kapasitelerini zorluyor. Tıpkı küresel de olduğu gibi ülke içinde de bölge ve illerimizde pik görülmesi farklı zamanlarda gerçekleşeceğine dikkat etmek gerekiyor. En erken pikin yaşandığı İstanbul’da vaka sayısı düşüşe geçse de diğer illerde artış eğilimi yeni yaşandı, henüz pikleri bile gerçekleşmiş durumda değil. Sağlık Bakanlığı ise toplumu rehavete sokmuş durumda. Gerçekleşen yüksek sayıda ölümler bile hafife alınıyor. Salgın kontrolünde en güçlü araç olan aşı için herhangi bir motivasyon gözlenebilmiş değil. Tamamlanmış doz %62 iken Hatırlatma dozu %40’lar civarında. Oysa hatırlatma dozu yüksek olan ülkelerde ölüm hızında dramatik azalma olduğu bilimsel yayınlara yansıdı, hem de yaşlı nüfusunun) dolayısıyla riskli kişilerin) fazla olmasına rağmen. Bu tablo sürü bağışıklığına terke edilen işçi sınıfı, ezilen halkalar ve ötekileştirilen topluluklarının ölümlerinin yok sayılması olarak okunmalıdır. Pandemi ilerledikçe bu toplumsal kesimlerin hastalıktan çok daha sert etkilendiği gözler önüne serildi. Salgın yönetiminde tercih edilmiş bu strateji sermaye birikimi adına sosyal cinayetlerin devam edeceği anlamını da taşıyor. Tüm buna rağmen Bilim Kurulu’nda maske kullanımında bile kafaları karıştıran demeçler toplumla paylaşılabiliyor.
Salgın Kontrol Önlemleri
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, verileri şu notla paylaştı: “Yüzde 85’imiz ikinci doz aşımızı yaptırmış durumdayız. Bu oran, ciddi bir başarıdır. Hatırlatma dozu aşılarında ise önemli ihmaller var. Oysa hatırlatma dozu, geldiğimiz noktada önemini artırıyor. Çünkü dünya salgınla mücadelede ağırlığı aşıya vermeye başladı.”
Bakan Koca ısrarla 18 yaş ve üzeri nüfusa göre aşılama durumunu paylaşarak, aldatmaya devam ediyor. Ulaşılan düzeyin %62 civarında olup salgını kontrol altına almaya yetmeyecek. Dahası hatırlatma dozunu da dikkate aldığımızda mevcut dalga ve yeni gelecek dalgaya karşı toplumsal direncimizin oldukça sınırlı olduğunu söyleyebiliriz.
***
Pandemi boyunca bu kadar çok vaka ve vefatın olduğu bir dönem yaşamadığımızı belirten Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Faruk Aydın “Dolayısıyla pandemiye karşı mücadelenin öyle gevşetmeye uygun bir dönemde değiliz” dedi.
Maske zorunluluğunun kaldırılmasının konuşulmasının bile rehavete yol açtığına vurgu yapan Prof. Dr. Aydın “Salgının sürüyor. Pandemide geldiğimiz nokta artık omikron varyantının dünyaya ve ülkemize hakim olduğu bir dönem. Hem vaka hem de vefat sayıları çok yüksek. Pandemi boyunca bu kadar çok vaka ve vefatın olduğu bir dönem yaşamadık. Dolayısıyla pandemiye karşı mücadelenin öyle gevşetmeye uygun bir dönemde olduğuna inanmıyorum” dedi. Türkiye’de iki grup insan olduğunu belirten Aydın “Birincisi aşılılar, ikincisi de aşısızlar. Maalesef aşılı olanlarımızdan bazıları da aşısız durumuna düşmek üzere. Hatırlatma aşılarını yapmayınca, eski aşılarımızın bir işe yaramadığını söyleyip duruyoruz. Hatırlatma aşılarını da yapmış olanların toplamının nüfusa oranının yüzde 40 civarında olduğu, yüzde 60’ın da ya eksik aşılı ya da aşısız olduğunu düşünüyorum. Vefatların büyük birçoğunun aşısızlar veya eksik aşılılardan olduğu ortada” dedi.
***
Aşılanma oranları yüzde 80’lerde olan birçok Avrupa ülkesinde maske takma zorunluluğundan etkinliklerdeki kişi sınırlarına kadar pek çok kısıtlamayı kaldırdı. Nüfusun yüzde 75’inden fazlasını aşılayan Danimarka, İsveç ve Norveç’te ise tüm tedbirler kaldırıldı. Türkiye’de ise üç doz aşısını olanların oranı yaklaşık yüzde 40 civarında. Düşük aşılanma oranı her gün 300’e yakın insanın yaşamını yitirmesine rağmen maske zorunluluğunun kaldırılması gündemde. 1 Mart Salı günü toplanacağı açıklanan Koronavirüs Bilim Kurulu’nun tedbirlerle ilgili açıklama yapması bekleniyor.
Maske zorunluluğunun kaldırılması tartışmalarına ilişkin İstanbul Tabip Odası (İTO) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Recep Koç, üç doz aşılı kişi sayısının az olduğuna dikkat çekti: “Sağlık Bakanlığı’nın açıklamaları ve aşıyı teşvik etmemesi insanları rehavete sürükledi. Özellikle son dönemde aşıya talep yok denecek kadar az. Türkiye’de 18 yaş üstü 4,5 milyon kişi şimdiye kadar hiç aşı olmadı. Bazı üç doz aşı olan kişilerin son dozunun üzerinden de 6 ay süre geçmiş durumda. Bu yüzden Türkiye’de üç doz aşılı kişi sayısı çok düşük. Bu kişiler Omicron varyantına karşı savunmasız durumda.”
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Alpay Azap ise maske takma zorunluluğunun esnetileceğine yönelik tartışmalara ilişkin, “Virüs değişime uğradıkça daha da bulaşıcı olan ölümcül hale gelen varyantlara da yerini bırakabilir. Bunu da engelleyebilmek için, bizim maskeden vazgeçmek gibi bir şansımız yok” dedi.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz.