Türkiye’nin ilk kadın doktoru: Zaruhi Kavalcılan – Şeref Etker

Bazı biyografik yayınlarda Dr. Safiye Ali Krekeler’in (1894–1952) “Türkiye’nin ilk kadın doktoru” olarak tanıtıldığını okuyoruz. Safiye Ali Hanım, Türkiye’de kadınların tıp fakültesine kabul edilmediği yıllarda, hekimlik öğrenimini 1921’de Würzburg’da (Almanya) tamamlayarak tabip olan ilk Türk kadınıdır, ancak Türkiye’nin ilk kadın doktoru değildir. Kendisinden çok önce, 1903 yılında Dr. Zaruhi Kavalcıyan, ABD’nde tıp doktoru diplomasını alarak Türkiye’ye dönmüş, çalışmalarıyla özellikle Safiye Ali gibi, yabancı dillerde eğitim veren kız okullarındaki öğrencilere örnek olmuştur.

Zaruhi Serope Kavalcıyan, 1877’de Adapazarı’nda doğmuştur. Babası Dr. Serope Kavalcıyan, Boston Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin 1875 mezunudur ve bu tarihten 1915’te ölümüne kadar, İzmit Bahçecik ve Adapazarı’nde hekimlik ve öğretmenlik yapmıştır. Adapazarı’ndaki Amerikan Kız Koleji’nden 1898’de mezun olan Zaruhi, tıp öğrenimi için ailesi tarafından Chicago’daki (ABD) Illinois Üniversitesi’ne gönderilmiştir. Zaruhi Kavalcıyan bu üniversitenin 1903 mezunları arasında: “Kavaljian, Zaroohie Serope, M.D., Adabazar, Turkey” olarak kayıtlıdır.

Dr. Zaruhi Kavalcıyan mezuniyetinden bir yıl sonra Adapazarı’na dönmüş, ancak II. Abdülhamid döneminde Türkiye’de yalnız, Osmanlı uyruğunda olmayan kadın hekimlere çalışma izni verildiği için, kendi adına hekimlik yapamamış, babasının yanında asistan hekimlik ve Amerikan Koleji’nde biyoloji öğretmenliği yapmıştır. Dr. Serope Kavalcıyan’ın felç geçirmesi üzerine onun hastalarını devralarak hekimliğini sürdüren Dr. Zaruhi Kavalcıyan, Birinci Dünya Savaşının zorlu koşullarında yine aktif olarak hekimlik yapmış, yardım ve bakım kuruluşlarında görev almıştır. Dr. Zaruhi Kavalcıyan, 1921’de Üsküdar’a taşınan Amerikan Kız Koleji’nin kadrosu ile birlikte İstanbul’a yerleşmiş, evlenmemiş ve ölümüne kadar burada yaşamıştır.

Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nde kimya, biyoloji, fizyoloji gibi, fen derslerini veren Zaruhi Kavalcıyan, Dr. Kaval olarak tanındığı Üsküdar çevresine hekim olarak da hizmet etmiş, sayılmış ve sevilmiştir. Dr. Kavalcıyan, 30 Haziran 1969’da, 92 yaşında Üsküdar’da vefat etmiş ve Feriköy Ermeni Protestan kabristanında kızkardeşinin yanına defnedilmiştir. Bu topraklarda doğmuş, yaşamını hastalarına ve öğrencilerine adamış, birilerimizin her gün mezarının önünden habersiz geçtiği Zaruhi Kavalcıyan’a “Türkiye’nin ilk kadın doktoru” olma onuru çok görülmemelidir.

Kaynak : Gazete Fersude