Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Sekreteri Tedros Adhanom Ghebreyesus, koronavirüs pandemisiyle mücadelede dünya çapında düşük aşı oranları ve düşük test sayılarının “toksik bir karışım” oluşturduğunu belirterek bu durumun yeni varyantların türemesine zemin oluşturduğunu söyledi. DSÖ Genel Sekreteri, risk grubundaki ve tehlike altındaki kişilerin “derhal” tam aşı olmaları gerektiğine vurgu yaptı. Güney Afrika’da ortaya çıkan Omicron varyantıyla ilgili haberler hızla yayılırken dünyanın hala Hindistan’da ortaya çıkan ve baskın varyant halindeki Delta varyantıyla savaştığını belirten Tedros, “Delta’nın yayılmasını önlemek ve yaşamları kurtarmak için halihazırda elimizde bulunan araçları kullanmak zorundayız. Bunu yaptığımızda Omicron’un yayılmasını da önlemiş ve hayat kurtarmış olacağız” diye konuştu. Tedros, yoksul ülkelerin aşı, ilaç ve testlere erişiminin sağlanması için zengin ülkelere yönelik çağrısını da yineledi.
***
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Covid-19’un Omicron varyantının şimdiye kadar en az 23 ülkede görüldüğünü ve mevcut aşıların bu varyanta karşı etkili olup olmadığına ilişkin öğrenecekleri daha çok şey olduğunu belirtti. ABD’de korona virüsünün (Covid-19) Omicron varyantına ilk kez California eyaletinde bir kişide rastlandığı ve hastanın durumunun iyi olduğu duyuruldu. Söz konusu kişinin 22 Kasım’da Güney Afrika’ya seyahat ettiğini ve 29 Kasım’da “pozitif” çıktığını belirten Fauci, “Hasta şu anda karantinada ve yakın temaslı herkesle irtibata geçildi. Hastanın aşıları tam ve sağlık durumu şu anda iyiye gidiyor” ifadelerini kullandı.
***
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, bugün gerçekleştirilen Koronavirüs Bilim Kurulu toplantısından sonra yaptığı yazılı açıklamada, “Ön bilgilere göre Omicron varyantı daha hızlı bulaşmaktadır. Ancak daha çok hasta edici özellikte olduğunu gösteren bir bulgu yoktur” ifadelerini kullandı. Koca, ‘’ Şu an için yeni tedbirler alınmasını gerektiren bir durum yoktur. Süreç hassasiyetle izlenmektedir. Mevcut aşıların sürelerine riayet edilerek kullanılması yeni varyanta karşı da etkili olabilecektir. Mev. cut durum değerlendirildiğinde aşıların etkisini kısıtlayan bir durum öne çıkmamaktadı. Omikron varyantının bilinmeyen yönlerine karşı ise halen en güçlü tedbirlerimiz mesafe ve maske kullanımıdır. Kış mevsimi ile birlikte kapalı ortamlarda geçirilen süre artmıştır. Sağlığımız için zorunlu olmadıkça havalandırması sınırlı, kapalı ve kalabalık ortamlardan uzak durulmalıdır.”
Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, aşı adaletsizliği ve aşıya ulaşamamanın etkili olduğu Güney Afrika, Hindistan ya da Brezilya gibi ülkelerde yeni varyantların ortaya çıkmasının bir tesadüf olmadığını belirterek, “Yüzde 95’i aşılanmamış ülkelerde bu varyantların ortaya çıktığını görüyoruz. Özellikle Afrika aşılanmadan pandeminin dünya genelinde biteceğini düşünmek bence bir hayal” dedi. Varyantın aşıdan kaçma özelliğiyle ilgili hala bazı soru işaretleri olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Şener, Omikron varyantına karşı Sinovac ve Türkovac’ın daha güçlü antikor oluşturabileceğini belirtti. Prof. Dr. Şener, “Aşıların koruyuculuk yelpazesini S proteinine karşı oluşan antikora göre bakıyoruz. S proteininde bu kadar ciddi değişim varsa yaygın uygulanan aşılarda antikordan kaçma potansiyeli olabilir mi? Bu hücresel düzeyde laboratuvar ortamında denenmeye başladı. Buradan çıkan hipoteze göre tüm mRNA aşıları standart olarak S proteinine karşı antikor oluşturuyor. Ama Sinovac ve Türkovac gibi inaktif aşılar sadece S değil aynı zamanda M ve N proteinine karşı antikor oluşturuyor. Ülkeler teknik olarak olası varyantlara yönelik aşı çeşidini artırıyor. Türkiye’nin hem S hem N proteinine karşı antikor yanıtı oluşturan bir aşının yaygın kullanımına yönelik hazırlık yapmış olması bizim buna yönelik iyi bir planlama yaptığımızı gösteriyor. Dolayısıyla Omikron varyantına karşı Sinovac ve Türkovac’ın daha güçlü antikor oluşturacağını söyleyebiliriz. Omikron’un yaygın görüldüğü ülkelerde, daha etkin aşılar gelinceye kadar, inaktif aşılar kurtarıcı olabilir” açıklamalarında bulundu.
Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, “Omicron’un Covid-19’u mevsimsel bir hastalığa çevirebileceği görüşü bir öngörü. İki senaryo var. Virüsün daha hızlı yayılıp daha kolay bulaşması virüse bir avantaj sağlıyor. Hızlıca yayılacak ve Delta’nın yerini Omicron alacak anlamına gelir” dedi. Özlü, senaryoları şöyle sıraladı: İyi senaryo: Zaman içinde hızlı biçimde, Omicron hâkim hale gelir ve daha az hastalık yaparsa yani virülansı düşük ise bizim iki yıldır beklediğimiz ‘sıradan bir enfeksiyona dönüşür’ senaryosu gerçekleşmiş olacak. Omicron her yere yayılacak ama ağır hastalığa ve ölümlere neden olamayacak. Aşılı ya da aşısız kişilerde ölüme neden olmazsa iyi senaryo gerçekleşmiş olacak. Kötü senaryo: Ama eğer bu Mutasyon hızlı bulaşma özelliğini kazanmışken, virülansı da artmışsa yani hastalık oluşturma gücü değişmemiş ya da artmışsa, o zaman yeniden küresel bir dalgalanma ortaya çıkacak, hasta sayısı artacak, ölümler artacak demektir. Bu kötü senaryo. Bu senaryolardan hangisinin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini anlamamız için bilgiye ihtiyaç var. İlk gelen bilgilere göre, kliniğinin hafif seyrettiği görülüyor. Önümüzdeki bir-iki hafta içinde ne olacağı belli olacaktır. Bu mutasyon daha kolay bulaşacağı için maske, mesafe konusuna önem vermeliyiz, kapalı alanlara girmemeliyiz. Hatta her şey anlaşılana kadar her zamankinden fazla dikkat etmeliyiz.”
Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Nurettin Yiyit, de şunları söyledi: “Bu varyantla ilgili halen bir ölüm bildirilmedi. Çok hızlı bulaştığını biliyoruz ama öldürücülükle ilgili elimizde veri yok. Bir kişinin hastalığa yakalanıp ağırlaşması ve sonunda ölmesi yaklaşık bir-iki ay sürebiliyor. Yani bu varyantın öldürücülük oranını anlamak için zaman gerekiyor. Virüslerin tabiatında mutasyonlar var. Ama bizim o varyanttan korkmamız için yaygın olup olmayacağını ve öldürücü olup olmadığını görmemiz gerekiyor. Daha önce koronavirüste Sars ve Mers salgınları oldu. Mutasyonlarla tehlikesiz hale geldiler. Öldürücü olsa bile aşılanma oranı çok önemli. Aşılanırsak hastalığı daha hafif geçireceğiz. Bu mutasyon hâkim varyant haline gelir ve mevsimsel bir hastalık haline dönerse, pandeminin hayatımızdan çıkma ihtimali olabilir. Covid-19 bizi her zaman şaşırttı, her zaman da şaşırtabilir. Şu an en büyük cesaret tedbirli olmaktır. Yapmamız gereken maske, mesafe kuralına sıkı sıkı sarılmaktır. Hastalığın çok hızlı bulaşıyor olması bizi temkinli ve tedbirli olmaya itiyor, ölüm olmaması ise umutlarımızı yeşertiyor.”
***
Türkiye’de salgın hala kontrol altına alınamadı. Yeni vaka bildirimi yüksek hızda devam ederken, günlük can kaybı artmaya devam ediyor. Son 24 saatte yeni vaka sayısı 22 bin 556 kişi, Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 196 kişi. Toplam vaka sayısı 8 milyon 818 binin üzerine çıkarken , toplam can kaybı ise 77 bin 38 kişiye yükseldi. Günlük test sayısı 355 binin üzerinde. Aktif hasta sayısı, 390 binin üzerinde, aktif hasta yüksek hızda devam ediyor. Mevcut aktif hasta sayımız bulaş tehdidinin devam edeceğini gösteriyor.
Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre: ‘’1 Aralık saat 19:00 itibariyle son 24 saatte 126 bin 162 aşı uygulandı. Türkiye’de bugüne kadar, 56 milyon 288 bin 895 birinci doz, 50 milyon 505 bin 240 ikinci doz, 12 milyon 239 bin 710 üçüncü doz aşı uygulandı. Toplamda 120 milyon 516 bin 813 doz COVID-19 aşısı uygulandı. 18 yaş üstü nüfusa göre birinci doz Türkiye ortalaması %90.7, ikinci doz ortalaması %81.4 oldu.’’
Sağlık Bakanlığı istatistikleri hala böyle vermeye ısrar etse de gerçek apaçık ortada. Aşı çalışmaları hafta içi çok yetersiz iken hafta sonları durma noktasında. Yapılan aşı dozu salgını kontrol altına almaktan oldukça uzak. Bakanlık ise 18 yaş ve üzeri verdikleri aşı istatistikleri ile toplumu kandırmaya devam ediyor. Ağustos onundan beri gerçekleşen ölümlerde düşük aşılamanın rolü oldukça büyük. Bakanlık yaşam hakkını yok saymaya devam ediyor. Aşısızların oranı oldukça yüksek, bunlara eksik aşılıları ve hatırlatma dozu gelen nüfusu da eklediğimizde hala %50 eşiğini bele geçemediğimizi görüyoruz. Delta varyantının yüksek bulaştırıcılığı ve hızlı yayılan Omicron varyantı hem küresel düzeyde her coğrafya da ayrımsız ve eşitlikçi bir aşı kampanyasının yaşama geçirilmesi toplumsal muhalefetin en önemli gündemi olmalı. Aşı konusundaki bu ayrımcı ve eşitlikçi olmayan politikalar yeni varyantlarla pandeminin devam ettireceği ve işçilerin, ezilenlerin, ötekileştirilenlerin, yoksulların yaşam hakkını tehdit etmeye devam edecek. Sosyal cinayetler sosyal kırıma dönecek. Bu sürecek ancak toplumsal muhalif güçlerin küresel dayanışması ile aşılabilir.
***
İskoçya Hükümeti, Ocak ayı sonuna kadar 18 yaşın üzerindeki tüm çocuklara üçüncü doz bir Covid-19 aşısı sunmayı hedefleyen İngiltere’yi izleyeceğini doğruladı. Aynı zamanda, ikinci ve üçüncü dozlar arasındaki süreyi üç aya indirmeye ilişkin Birleşik Krallık genelindeki Ortak Aşılama ve Bağışıklama Komitesi (JCVI) tavsiyesini de takip edecektir.
Almanya’nın bir sonraki başbakanı olmaya hazırlanan Olaf Scholz, ülke parlamentosunun Covid aşılarının zorunlu hale getirilmesi için oylama yapmasını önerdi. Olaf Scholz, dördüncü enfeksiyon dalgasını yenmenin bir yolu olarak zorunlu aşılamayı destekledi. Almanyalı liderler – giden başbakan Angela Merkel de dahil olmak üzere – aşılanmamış insanlara yönelik olanlar da dahil olmak üzere yeni kısıtlamalar getirmeyi tartışıyorlar. Yarın karar çıkması bekleniyor.
Yunanistan, 60 yaş ve üstü insanlar için Covid aşılarını zorunlu hale getirme planlarını açıkladı. Avusturya ise Şubat ayında zorunlu Covid aşılarına başlamayı bekliyor.
***
Covid-19 vakaları artış eğilimini sürdürüyor. Farklı coğrafyalarda pandemi sık görülmeye, sık öldürmeye ve yaşamı altüst etmeye devam ediyor. Toplam vaka sayısı 263 milyon 720 binin üzerine çıkarken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 242 bine yaklaştı. Aktif hasta sayısı 20 milyon 445 binin üzerine çıktı.. Yükselen aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ciddi olduğunu gösteriyor.
Küresel düzeyde son 24 saatte 663 bin 588 kişiye Covid-19 tanısı konurken 8 bin 463 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Ülkelere göre yeni vaka sayısı şöyle: ABD (120.4 bin), Almanya (71.9 bin), Fransa (49.6), İngiltere (48.4 bin), Rusya (32.8 bin), Polonya (29.1 bin), Türkiye (22.6 bin), Çekya (22 bin), Hollanda (18.5 bin), Belçika (16.6 bin), İtalya (15.1 bin), Vietnam (14.5 bin), Ukrayna (12 bin), Brezilya (11.4 bin), Macaristan (11.2 bin), İspanya (10.3 bin) ve Avusturya (10.4 bin).
***
ABD Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin (CDC) yaptığı açıklamaya göre, ABD’ye seyahat edecek yolculardan son 24 saat içerisinde yapılmış PCR testi sonucu ibraz etmelerinin istenmesi planlanıyor. Mevcut durumda 72 saat önceden yaptırılmış negatif PCR testi sonucu göstermek yeterli oluyordu. Söz konusu testin ABD’ye havayoluyla seyahat edecek tüm yabancılardan ve ABD vatandaşlarından istenmesi öngörülüyor.
Koronavirüsün Omicron varyantının hızla yayılması üzerine tedbirler almaya başlayan ülkelerden Fransa, AB dışından ülkeye seyahat edecek herkese, aşı durumlarına bakılmaksızın, negatif test sonucu şartı getiriyor. Fransa’nın Avrupa Birliği İşleri Bakanı Clement Beaune ise, Güney Afrika, Lesoto, Botsvana, Zimbabve, Mozambik, Namibya ve Esvatini ülkelerinden uçuşların askıya alınma kararının cumartesi gününe kadar uzatıldığını açıkladı.
Japonya havayolları yeni rezervasyonları durdurdu ve hükümet, Omicron varyantı sonrası artan endişeler nedeniyle seyahat yasağını genişletti.
İngiltere Sağlık Bakanı Sajid Javid ise, BBC Breakfast’a, insanların Noel partileri için planlarını değiştirmeleri gerektiğini düşünmediğini söyledi. İnsanların test veya maske takmak gibi önlemler alarak “biraz temkinli” olması gerektiğini söyledi. Salı günü Downing Street’te düzenlenen bir basın toplantısından sonra Başbakan Boris Johnson, insanları aşı yaptırmaya çağırdı, ancak Noel planlarını iptal etmemeleri gerektiğini söyledi.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz.