Pandemi Gündemi
İktidarın ve Sağlık Bakanlığı’nın pandemi boyunca, toplumun ve sağlık çalışanlarının hasta olmaması, ölmemesi için neredeyse hiçbir bilimsel önlem almadığını öne süren stanbul Tabip Odası’nda grevle ilgili basın toplantısında konuşan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi üyesi Dr. Çiğdem Arslan, “Bugün, Covid-19’a bağlı hekim ölümlerinde ve hastalanmada Türkiye halen en üst sıralardayken iktidar çalışma koşullarımızda hiçbir gerekli önlemi almadığı gibi ölen mesai arkadaşlarımızın da Covid-19’a bağlı öldüğünün kanıtlanmasını bizlerden isteyecek kadar da duygusuzlaşmıştır demek için buradayız. Covid-19 aşısına kadar her 30 dakikada bir sağlık çalışanını bu enfeksiyondan kaybettik. 14 Eylül 2020 yılına kadar Covid-19 vakalarının yüzde 14’ü sağlık emekçileridir ki bu sayı dünyada yaklaşık beş milyon sağlık çalışanına denk gelmektedir ve her geçen gün artmıştır. İşte bu sebeplerden artık yeter Covid-19 meslek hastalığı yasası amasız fakatsız hızla çıkarılmalıdır demek için g(ö)revdeyiz.
***
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Covid-19 salgınının ortaya çıkmasının üzerinden 2 yıl geçmesine rağmen dünyada temel sağlık hizmetlerinde hala aksama olduğunu bildirdi. Örgütün internet sitesinde yayımlanan anket sonucunda, DSÖ üyesi ülkelerin yüzde 90’ının “Covid-19 nedeniyle temel sağlık hizmetlerinde aksama olduğuna dair bilgi verdiği” kaydedildi. Covid-19 ile mücadeleden ötürü aksayan bu hizmetlerin genellikle kanser, akıl sağlığı, sinir hastalıkları, HIV, tüberküloz, sıtma ve ihmal edilen tropik hastalıkların tedavisi olduğu bilgisi aktarıldı. Ankete katılan ülkelerin yüzde 36’sının ambulans, yüzde 32’sinin acil bakım ve yüzde 23’ünün acil tedavi alanında aksama yaşadığı bildirildi. Covid-19’un ayrıca aciliyeti olmayan tedavilerin yüzde 59’unun ertelenmesine sebep olduğu vurgulandı. Salgından ötürü temel sağlık hizmetlerinin aksadığı ülkelerin yüzde 92’sinde hastanelerin, Covid-19 ile mücadele araçlarına erişim kapasitesini artırmada sıkıntı çektiği bilgisi paylaşıldı. Covid-19 ile mücadelede de aksamalar olduğu ortaya çıkarken, ankete katılan ülkelerin yüzde 56’sında Covid-19 test ve teşhis ekipmanı, yüzde 64’ünde tedavi ekipmanı ve yüzde 36’sında sağlık çalışanlarına koruyucu elbise tedariklerinde eksiklik yaşandığı kaydedildi.
***
Hollanda salı gününden itibaren Türkiye ve diğer 11 ülkeden gelen kişilere uygulanan seyahat kurallarını sıkılaştıracak. Yeni kurallara göre bütün yolculardan negatif test sonucu istenecek ve 3. doz takviye aşısı yaptırmayanlar zorunlu karantinaya tabi tutulacak.
***
İstanbul’daki vakalarla ilgili değerlendirme sonucunu paylaşan Bakan Koca şunları kaydetti: “İSTANBUL’DAKİ SON DURUMU ELE ALDIK. Günlük vaka sayıları 40 binden 20 binin altına indi. Hastaneye yatışlar %10’dan fazla azaldı. Yoğun bakıma yatışların da düşmesi bekleniyor. Yoğun bakımdaki hastalarımızın yaş ortalaması 69, entübe edilenlerin yaş ortalaması 76. İSTANBUL’DA yoğun bakımda tedavi edilen hastalarımızın %90’I 60 YAŞ ÜZERİDİR. Yaklaşık %88’İ AŞISIZ VEYA AŞISI EKSİK olan kişilerdir. İstanbul’daki bu seyir bize akılcı bir iyimserliğe sahip olabileceğimizi ama dikkatin şart olduğunu gösteriyor. Hatırlatma dozu aşımızı olmalıyız.”
***
İBB Bilimsel Danışma Kurulu, İstanbul’da 2022’de haftalık vefat sayılarının 2015-2019 ortalamasına göre yüzde 43 daha yüksek olduğuna dikkat çekti ve ölümlerin bir kısmının da Omicron varyantından kaynaklandığını vurguladı.
Pandeminin Seyri
Omicron varyantı tüm dünyayı sallamaya devam ediyor. Omicron varyantının yarattığı patlama ile küresel düzeyde toplam vaka sayısı 398 milyonun üzerine çıkarken, Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 770 bine yaklaştı. Aktif hasta sayısı da yükselmeye devam ederek 75 milyona dayandı. Kısa sürede ciddi yükseliş gösteren aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin ne kadar ciddi olduğunu gösteriyor. Yarın toplam vaka sayısının 400 milyonu aşacağı görülüyor. Son 24 saatte dünya genelinde yeni vaka sayısı 1 milyon 821 bin civarında, Covid-19’a bağlı ölüm sayısı ise 8 bin 146 kişi.
Türkiye’de ise yeni vaka sayısı hala yüksek sayıda seyrediyor. Son 24 saatte 96 bin 514 kişiye Covid-19 tanısı kondu. Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 236 kişiye yükseldi. Toplam vaka sayısı 12 milyon 335 binin üzerine çıkarken toplam can kaybı 89 bine dayandı. Ağustos sonu başlayan Delta varyantına bağlı pik kontrol alınamamış, bunun üzerine daha da fazla bulaştırıcı olan Omicron varyantı eklendiği bir tablo ile karşı karşıyayız. PCR test zorunluluğunun kaldırılmasına rağmen günlük test sayısı 432 binin üzerinde. Aktif hasta sayısında artış eğilimi devam ediyor, resmi istatistiklere göre bile 750 bine yakın bulaştırma potansiyeli olan aktif hastaya sahibiz.
Hafta sonu sağlık hizmetlerine erişim, test yaptıramama, bildirim sorunları (yetersiz bildirim ve bildirim yapmayan ülkeler) nedeniyle gerçek tabloyu görmüyoruz. Bu durum pazartesi günlerine de yansıyor. Bu nedenle pandeminin seyrini değerlendirirken haftalık vaka ve ölüm sayıları daha çok dikkate alınıyor.
***
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 22-28 Ocak’ta illere göre her 100 bin kişide görülen Covid-19 vaka sayılarını açıkladı. Buna göre 100 bin kişide görülen Covid-19 vaka sayısı İstanbul’da 889,58, Ankara’da 1003,30, İzmir’de 961,57 oldu. 15-21 Ocak’ta her 100 bin kişide görülen Covid-19 vaka sayısı İstanbul’da 1245,73, Ankara’da 725,62, İzmir’de 729,81 olmuştu. Vaka yoğunluğu bir önceki haftaya göre en çok artan 10 il şöyle: Elazığ, Uşak, Iğdır, Tokat, Kırklareli, Rize, Kırıkkale, Isparta, Bayburt, Manisa. Sağlık Bakanlığının verilerine göre, 22-28 Ocak’ta Kovid-19 vaka sayısının 100 bin kişide 200’ün üstünde olduğu il sayısı 74’e çıktı. Bir önceki hafta (15-21 Ocak) 60 idi. Her 100 bin kişide en fazla vakanın görüldüğü şehir 1214,42 ile Kırklareli oldu. Bu ilin ardından 100 bin kişiye 1042,28 vakayla Kocaeli, 1020,01 vakayla Tekirdağ geldi. Ankara, 100 bin kişide 1003,3 vakayla ülke genelinde en çok vaka görülen dördüncü il oldu.
Ülke genelinde 39 ilde, her 100 bin kişideki vaka sayısı 500 ile bin aralığında değişti. Bu iller vaka sayılarına göre yüksekten düşüğe şöyle sıralandı:
“Rize (997,51), Yalova (962,14), İzmir (961,57), Bursa (928,81), Giresun (920,17), İstanbul (889,58), Bolu (879,6), Trabzon (853,31), Elazığ (800,39), Uşak (794,46), Erzurum (763,57), Tokat (743,65), Manisa (724,18), Çanakkale (716,46), Ordu (715,79), Çankırı (713,51), Samsun (704,83), Tunceli (695,09), Kırıkkale (693,57), Sinop (687,89), Karabük (663,75), Muğla (652,9), Sakarya (651,42), Kastamonu (649,88), Bilecik (628,21), Eskişehir (625,88), Kütahya (601,37), Balıkesir (597,69), Düzce (592,9), Iğdır (585,16), Isparta (570,06), Bartın (567,4), Kayseri (555,28), Edirne (537,57), Bayburt (533,51), Siirt (528,59), Zonguldak (528,41), Çorum (521,76), Konya (500,71).”
***
Sağlık Bakanlığı’nın Covid-19 vaka sayısını 100 binde 243,07, aşılama oranını ise yüzde 63,7 olarak açıkladığı Diyarbakır’da, Çocuk Hastalıkları Hastanesi’ne koronavirüs şüphesiyle gelen çocuk sayısı arttı. Son bir haftada günlük 50 olan şüpheli vaka sayısının 80’le çıktığını kaydeden Diyarbakır Çocuk Hastalıkları Hastanesi Başhekimi Uzm. Dr. Semih Canpolat, “Günlük koronavirüs şüphesiyle 80 çocuktan 20’sinin testi pozitif çıkıyor. Hastanede şu an 3’ü yoğun bakım, 18’i kliniklerde olmak üzere 21 çocuk pozitif, 13’ü de şüpheli olarak tedavi altında. Daha dikkatli olmamız gerekiyor. Çünkü 3 hastamız yoğun bakımda tedavi görüyor. Entübe değiller. Ailelerin de aşılı olmasını istiyoruz. Yatan hastalara baktığımız zaman yüzde 50’sinden fazlısının aşısız olduğunu görüyoruz. Diğerleri de eksik aşılı. Bu konuda biraz daha dikkat etmeleri gerekiyor” diye konuştu. Baise şehrine tüm giriş ve çıkışlar durdurulurken, vatandaşlarla taşıtların ilçeler ve metropol bölgeler arasında hareket etmesi yasaklandı. Tüm şehirde toplu testler uygulanmaya başlanırken, söz konusu testler sonuçlanana dek vatandaşlardan evlerini terk etmemeleri istendi. Çin ana karasında son 24 saatte 45’i yurt içi kaynaklı 79 Covid-19 vakası saptandı, virüse bağlı can kaybı yaşanmadı. Çin, Covid-19 vakalarını ortaya çıktığı yerde bastırmayı ve bulaşma zincirini kesmeyi hedefleyen “sıfır vaka” stratejisi uyguluyor. Bu strateji karantina, seyahat kısıtlamaları, toplu testler gibi katı ve geniş ölçekli tedbirleri içeriyor. Tedbirler, hayatın olağan akışına müdahale ve yarattığı maliyet açısından zaman zaman tartışmalara yol açıyor.
***
Çin’de yurt içi kaynaklı Covid-19 vakalarının görüldüğü Guangşi Cuang Özerk Bölgesi’ne bağlı Baise şehrinde karantina ilan edildi. Salgın Önleme ve Kontrol Merkezinden yapılan açıklamaya göre, 5 Şubat’ta şehre dönen ve Dobao ilçesinde yaşayan bir kişinin testinin pozitif çıkmasının ardından ilçede yaşayan 207 bin kişiye toplu test uygulandı. Şehirde iki günde 43 vaka tespit edilirken, tüm vakaların aynı bulaşı zincirinin parçası olduğu belirtildi. İlk iki vakadan alınan numunelerin DNA analizinde virüsün Omicron varyantına rastlandı.
Salgın Kontrol Önlemleri
20 Ocak’ta okullardaki yarıyıl tatili ile birlikte çalışmalarına ara veren ve 1 Şubat’ta mesaiye başlayan Meclis, bu kez Covid-19 molası verecek. Koronavirüsü vakalarındaki artış Meclis’i de etkiledi. Artan vakalar nedeniyle çalışmalara 15 Şubat’a kadar ara verildi. on bir ayda sadece AK Parti’den 40 milletvekilinin testi pozitif çıktı.
***
Suudi Arabistan, umre ziyaretçilerinin sağlığını korumak amacıyla ülkeye giriş prosedürlerini güncelledi. Suudi Arabistan Hac ve Umre Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, ülkeye umre veya ziyaret amaçlı gelenlerden bağışıklık durumlarına bakılmaksızın son 48 saat içerisinde alınmış onaylı negatif PCR ya da antijen testi istendiği belirtildi.
***
Dünyada birçok ülke Covid-19 kapsamında yürürlüğe koyduğu kısıtlamaları kaldırıyor, ‘normalleşme’ sürecine devam ediyor. Avrupa Birliği, 1 Şubat’tan itibaren Covid sertifikası sahibi kişilere yönelik seyahat kısıtlamalarını kaldıracağını, yalnızca vaka sayısı yoğun bölgelerden seyahat edenlere ve aşı sertifikası bulunmayan kişilere yönelik yaptırımlar uygulayacağını açıklamıştı. Birçok Avrupa Birliği ülkesi bu yeni karara ilişkin seyahat kurallarını gevşeteceğini açıkladı. Portekiz hükümeti geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, AB aşı sertifikası gösteren veya aşı olduğunu kanıtlayabilen tüm yolcuların PCR testi yaptırma zorunluluğu olmadan ülkeye giriş yapabileceğini söyledi. Yunanistan Turizm ve Sağlık Bakanlıklarının açıklamalarına göre de bugünden itibaren Yunanistan’a seyahat eden ve Avrupa onaylı aşı sertifikası olanların negatif PCR testi gösterme zorunluluğu sona eriyor. Bulgaristan Sağlık Bakanlığı ise geçtiğimiz haftalarda COVID-19 salgını kapsamında Bulgaristan’a giriş önlemlerini gevşettiğini açıkladı. 1 Şubat’ta yürürlüğe giren yeni uygulama kapsamında Türkiye’den Bulgaristan’a geçerli aşı sertifikası, hastalığın geçirildiğini kanıtlayan belge veya PCR testi gösterildiği takdirde Türkiye’den seyahat edilebilecek. Dünyanın en sıkı Covid-19 seyahat önlemlerini uygulayan ve 2020 Mart ayından itibaren ülkeye giriş ve çıkışları neredeyse tamamen kısıtlayan Avustralya, 21 Şubat’tan itibaren aşılı yolculara sınırlarını açacağını açıkladı.