Pandemi Gündemi
Sağlığa yatırım pandeminin en çok duyulan söylemlerinden. Yatırımın şekli ile ilgili görüşler oldukça farklı. Yatırımı sermayeden bağımsız düşünme gafletine de düşmemeliyiz. Microsoft’un kurucusu Amerikalı milyarder Bill Gates, “Başka bir pandemi daha yaşayacağız. Bu sefer korona virüsü ailesinden farklı bir patojenden kaynaklanacak” diyerek, hükümetleri hazırlanmak için yatırım yapmaya çağırdı. Almanya’da yıllık olarak düzenlenen Münih Güvenlik Konferansı’nda, CNBC’den Hadley Gamble’a konuşan Gates, tıbbi teknolojideki ilerlemelerin, eğer yatırımlar şimdi yapılırsa, dünyanın gelecek pandemilerle daha iyi mücadele etmesine yardımcı olacağını belirtti. Bununla birlikte Gates, dünyanın gelecekte aşıları geliştirmek ve dağıtmak için daha hızlı hareket etmesi gerektiğini söyleyerek hükümetleri şimdi yatırım yapmaya çağırdı. mRNA teknolojisi de dahil olmak üzere standartlaştırılmış platformların bunu mümkün kılacağını dile getiren Gates, şöyle devam etti: “Bir dahaki sefere bunu 2 yıl yerine, altı ay gibi daha fazla yapmalıyız. Bir sonraki pandemiye hazır olmanın maliyeti o kadar büyük değil. Bu küresel ısınma gibi değil. Eğer mantıklı davranırsak, bir dahaki sefere daha hazırlıklı oluruz.”
***
Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, Sağlık Bakan Koca’nın açıklamalarını değerlendirdi; vaka sayılarına dikkat çekerek maskelerin çıkarılması için daha erken olduğunu ifade etti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, bu hafta salgının gidişatına ilişkin bir açıklama yapacağını duyurdu. Bakan Koca, “Maskelerin ne zaman çıkacağı konusu da dahil olmak üzere bundan sonra neler yapılacağını net bir şekilde ifade edeceğiz” dedi. Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan da “Az kalabalık olan yerlerde insanlar maskesiz dolaşabilecek gibi gözüküyor” ifadesini kullandı. Bazı bilim insanları ise maskelerin çıakrılması için henüz erken olduğunu savundu. Bu açıklamalar kamuoyunda “Maske yasağı kalkıyor mu?” tartışmalarını da beraberinde getirdi.
***
CHP Ordu Milletvekili Mustafa Adıgüzel’in TÜİK’in koronavirüs ölüm istatistiklerini sorduğu Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, “2020 ve 2021 yılı ölüm ve ölüm nedeni verilerinin derleme sürecinin devam ediyor” yanıtını verdi. Adıgüzel, “TÜİK’e soruyoruz; Türkiye’nin vefat sayıları iki yıldır açıklanmıyor. O da diyor ki, bana bilgi gelmiyor. Nereden gelecek, Sağlık Bakanlığı’ndan. Toprak insana doydu, Sağlık Bakanı yalana doymadı” açıklamasını yaptı.
Pandeminin Seyri
Omicron varyantı tüm dünyayı sallamaya devam ediyor. Omicron varyantının yarattığı patlama ile küresel düzeyde toplam vaka sayısı 426 milyon 260 bine dayanırken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 5 milyon 909 binin üzerine çıktı. Aktif hasta sayısı düşüş eğilimine girse de hala yüksek, 67 milyon 138 binin üzerinde. Yüksek aktif hasta sayısı bulaş tehdidinin hala ciddi olduğunu gösteriyor.
Son 24 saatte dünya genelinde yeni vaka sayısı 1 milyon 258 binin üzerinde üzerinde, Covid-19’a bağlı ölüm sayısı ise 6 bin 335 kişi. Ülkelere göre vaka sayısı şöyle: Rusya (152.3 bin), Almanya (111.8 bin), Güney Kore (95.3 bin), Türkiye (85 bin) ve Japonya (72.9 bin).
Türkiye’de ise 85 bin 26 kişiye Covid-19 tanısı kondu. Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 268 kişi. Toplam vaka sayısı 13 milyon 560 bine yaklaşırken toplam can kaybı 92 bin 719 kişiye yükseldi. Hafta sonu olmasına rağmen yapılan PCR testi sayısı oldukça yüksek: 462 bin. Aktif hasta sayısında artış eğilimi tersine döndü, resmi istatistiklere göre bile 741 binin üzerinde aktif hastaya sahibiz. Bulaştırma potansiyeli olan aktif hasta sayısının oldukça yüksek olduğunu not etmeliyiz.
Hafta sonu sağlık hizmetlerine erişim, test yaptıramama, bildirim sorunları (yetersiz bildirim ve bildirim yapmayan ülkeler) nedeniyle gerçek tabloyu görmüyoruz. Bu durum pazartesi günlerine de yansıyor. Bu nedenle pandeminin seyrini değerlendirirken haftalık vaka ve ölüm sayıları daha çok dikkate alınıyor.
***
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 5-11 Şubat 2022 tarihleri arasında illere göre her 100 bin kişide görülen korona virüsü vaka sayılarının haritasını paylaştı. Buna göre, 5-11 Şubat haftasında 100 binde Covid-19 vaka sayısı İstanbul’da 717.58, Ankara’da 1323.97, İzmir’de 1017.38 oldu. Vaka yoğunluğu bir önceki haftaya göre en çok artan 10 il ise şöyle: Amasya, Osmaniye, Karaman, Burdur, Adıyaman, Çorum, Kırşehir, Hatay, Kayseri, Samsun.
***
Çorum’da vaka oranlarının yükselişe geçtiğini belirten Vali Mustafa Çiftçi, “Bugünlerde test veren her 5 vatandaşımızdan 2’si pozitif çıkıyor. Bu rakamlar meselenin ne kadar ciddi olduğunu anlatmaya yetiyor” dedi.
***
Prof. Dr. İlhan, İstanbul’da vakaların ciddi oranda azaldığına dikkat çekerek, “Koronavirüsün alfa varyantı da ilk olarak İstanbul’da başlamıştı. Nüfus daha kalabalık, yaşam koşulları daha kalabalık, dış etkilere daha açık. Şu an İstanbul’da vakalar aşağıya doğru döndü, Ankara’da belli bir seviyeyi tutturuyor, belki aşağıya doğru yakın zamanda dönecektir. Anadolu’da da aşağıya doğru gidişin olabileceğini düşünüyorum. Bu ay sonuna doğru daha aşağıya doğru vakalar inebilir. Vakalar düştükten yaklaşık 1- 2 ay sonra vefatların daha aşağıya doğru hızlı şekilde düştüğüne şahit oluyoruz. Vefatların giderek aşağıya doğru düşmesini bekliyorum. Vefat eden vatandaşlarımızın sayıları 250 düzeyinde gidiyor, maalesef 300’ü de gördük” diye konuştu. Prof. Dr. İlhan, vefat edenlerin içinde Delta varyantından enfekte olup vefat edenler olduğu gibi Omicron varyantından dolayı da vefat edenler olabildiğini kaydederek, şunları söyledi: “Bu nedenle vatandaşların özelikle ‘Omicron varyantı hafif geçiyor, bana bir şey olmaz’ deyip aşı olmamaları, kurallara uymama yönündeki yaklaşımları doğru değil. Vefat edenler içinde daha çok 65 yaş üstü, kronik hastalığı olanlar, aşısız ya da aşısını tamamlamamış olanlar söz konusu. Bu kadar yüksek vakalar varken aşısız bir toplumda yaşasaydık vefat sayıları daha da yukarıya doğru gidebilirdi. Bir yandan da şöyle bir durum var; Omicron varyantına bağlı enfekte kişi sayısı 80-100 binleri buldu. 20 binlerden 4- 5 katına çıkan vakalarla birlikte ister istemez risk altındaki toplum daha fazla oluyor. Elbette enfeksiyon ihtimali daha çok arttığı, daha çok kişi etkilendiği için koronavirüs sürecinden ister istemez enfekte olanlar, hastalığı ağır geçirenler, vefatlar da olabilir. Her insanın antikor oluşturma düzeyi aynı seviyede değil, her insanın antikoru yeterli değil, özellikle 3’üncü doz hatırlatma dozunu yaptırmayan vatandaşlarımız olduğunu düşündüğümüzde insanların etkilenmesinin aynı olmadığını söylemek gerekir.”
Salgın Kontrol Önlemleri
Hacettepe Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, “Hiçbir dönemde aşı ve bilim karşıtları bu kadar rahat hareket edip dediklerini yaptırmamıştır” dedi. Ceyhan, Covid-19 salgınının yönetiminde ‘ipin ucunu kaçırıldığını’ da dile getirdi. Vaka sayıları azalmaya başladığında Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ve bilim kurulu üyelerinin, “Biz sonuna geldik, şu tarihte bitiyor, zor kısmını atlattık” dediğini hatırlatan Ceyhan, şöyle devam etti: “Ama hiç öyle olmadı. Hep bedelini ağır ödedik. Salgın böyle yönetilmez. ‘Biraz da önlemleri gevşeteyim, işyerleri açık dursun, ticaret canlansın’ dediğinizde, salgın kontrolü olmayan bir canavara dönüşüyor. ‘Gevşeteyim’ deyince, istediğiniz kadar gevşemiyor. İpin kontrolünü kaçırabiliyorsunuz. Şimdiye kadar beş dalga yaşadık. Beşinde de salgın düz bir çizgide değil, dalgalar halinde, inişli-çıkışlıydı. Bir taraftan salgını kontrol altına almaya çalışırken, diğer yandan ekonomiyi, sosyal hayatı canlı tutmak kolay değil.”
***
Sağlık Bakanlığı öncülüğünde kurulacak “Türkiye Aşı ve Biyoteknolojik Ürün Araştırma ve Üretim Merkezi”nin ihale sürecinin ardından 2022 sonuna kadar hizmete alınması hedefleniyor. “Hıfzıssıhha-Türkiye Aşı ve Biyoteknolojik Ürün Araştırma ve Üretim Merkezi” ismiyle faaliyet göstermesi planlanan merkezde, aşı ve biyoteknolojik ürünler geliştirilip üretilecek. Bu alanda dünyanın en büyük kapasitesine sahip olması hedeflenen merkez, TURKOVAC’ın ardından farklı aşı ve genetik ürünlerin geliştirilmesine de kapı aralayacak bir üs olma misyonunu yüklenecek. İnaktif, mRNA, nazal ve adenovirüs aşılarının üretileceği merkezin, 2022 yılı sonunda hizmete alınması hedefleniyor.
SARS-COV2
Norveç’te yapılan yeni bir araştırmada, iki doz aşı olmuş kişilerde en çok görülen dokuz semptom ve iki erken belirti açıklandı. Ülkede Omicron varyantı olan kişilerin tespit edildiği bir partideki 111 kişide yapılan araştırmada, dokuz Omicron semptomumun çift doz aşılı kişilerde görüldüğü aktarılırken, kişilerin yüzde 89’unun iki doz aşı olduğu bildirildi. Bulaşıcı hastalık ve epidemiyoloji dergisi Eurosurveillance’da yayımlanan araştırmadan elde edilen bulgulara göre, parti müdavimleri tarafından tam olarak aşılanmış sekiz temel semptomun yaşandığı iddia edildi. İşte o semptomlar:: Öksürük, burun akması, tükenmişlik, boğaz ağrısı, baş ağrısı, kas ağrısı, ateş ve hapşırma.
Uzmanlar ayrıca, pozitif bir testten önce bile ortaya çıkabilen iki Omicron belirtisi olduğu konusunda uyarıda bulunurken, bunların yorgunluk ve baş dönmesi/bayılma olduğu vurgulandı.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 07.00-8.00) alıyoruz.